Nederland als het vieze jongetje van Europa
Den Haag
Nederland ontwikkelt zich tot het vieze jongetje van Europa. Bij alle jubelcijfers over de financiële stand van zaken, zoals die woensdag op Verantwoordingsdag werden gepubliceerd, zijn belangrijke kanttekeningen te plaatsen. Voor het eerst ging de stapel met financiële jaarverslagen gepaard met een nieuw overzichtsrapport: Monitor Brede Welvaart (MBW).
Het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) leverde dat rapport af, in nauwe samenwerking met andere planbureaus. De teneur is dat Nederland economisch goed boert, maar op het terrein van klimaatdoelen en duurzaamheid onderaan bungelt in vergelijking met de andere EU-landen.
De MBW wordt als volgt gedefinieerd: ‘De kwaliteit van leven van de huidige inwoners van Nederland en de mate waarin die invloed heeft op de welvaart van latere generaties hier te lande en die van mensen elders in de wereld.’
CBS-onderzoeker Jan-Pieter Smits legt in de inleiding van die monitor uit dat er steeds meer onvrede heerst over het meten van welvaart louter aan de hand van de economische groeicijfers. Hij grijpt terug op het baanbrekende rapport ‘Grenzen aan de groei’ van de Club van Rome (1972) en het rapport ‘Our Common Future’ van Gro Harlem Brundtland (1987). De financiële en economische crisis van 2008 zorgde voor een ‘kantelpunt’, stelt Smits. Steeds duidelijker werd dat economische groei en welvaartsgroei niet aan elkaar gelijk zijn.
In de MBW wordt ook gekeken naar de ‘gevolgen van ons handelen voor de rest van de wereld en voor toekomstige generaties’. Ten behoeve van de Nederlandse consumptie is de uitstoot van broeikasgas in het buitenland gegroeid, met andere woorden: onze ‘broeikasgasvoetafdruk’ neemt toe. In de jaren tussen 2008 en 2016 daalde die voetafdruk van 18,6 ton CO2 naar 14,2 ton per inwoner. In 2017 stijgt die afdruk weer met maar liefst 8,1 procent naar 15,1 ton CO2-uitstoot per inwoner.
In Nederland zelf is de uitstoot van broeikasgas wat afgenomen van 12,9 ton in 2010 naar 11,3 in 2017. Maar Nederland doet het daarmee behoorlijk slecht in EU-verband, een 24e plaats. De klimaatdoelen waaraan Nederland zich heeft verplicht, worden op deze manier niet bereikt. In de Urgenda-rechtszaak tegen de Nederlandse staat bepaalde de rechter in 2015 dat de uitstoot van broeikasgas 25 procent lager dient te zijn in 2020, ten opzichte van 1990. In 2017 komt Nederland niet verder dan 13 procent.
energieverbruik
Nederland kent verder een hoog energieverbruik. Het aandeel hernieuwbare, duurzame energie bedraagt slechts 6 procent. Ook daarmee scoort Nederland, met een 26e plaats in EU-verband, slecht. Die magere 6 procent zou, volgens de kabinetsdoelstelling, in 2020 al op 14 procent moeten uitkomen.
Ook met duurzame (biologische) landbouw, voedselverspilling en de uitstoot van stikstof bungelt Nederland onder aan de ranglijstjes. De onderschreven VN-doelstelling om in 2030 voedselverspilling te halveren ten opzichte van 2015 is nog lang niet in zicht. De hoeveelheid organisch afval, als ruwe indicatie voor verspilling, was in 2004 726 kilo per inwoner. In 2010 liep dat op naar 878 kilo, sindsdien is de persoonlijke afvalberg amper gekrompen.
De veestapeldichtheid in Nederland is het hoogst van de Europese Unie. In 2003 lag die op 3,15 grootvee-eenheden per hectare, en dat is opgelopen naar 3,74 in 2017. Heel voorzichtig wijzen de onderzoekers erop dat die hoge veestapeldichtheid ‘mogelijk niet positief uitpakt voor het welzijn van het vee en het mestoverschot’. <
