Vier redenen waarom de NASA zich weer richt op onze kosmische buur: de maan
Mars moet even wachten, de NASA wil weer naar de maan. Waarom zou je daar een halve eeuw na Neil Armstrong terugkeren?
Mars is dood; lang leve de maan. In Washington is het ruimtevaartroer rigoureus omgegooid. Vicepresident Mike Pence maakte het eerder deze maand officieel bekend: NASA's plannen voor een bemande reis naar Mars gaan voorlopig de ijskast in. In plaats daarvan richt de ruimtevaartorganisatie het vizier weer op onze naaste kosmische buur - de maan.
Opmerkelijk, want dat trucje werd een kleine vijftig jaar geleden al eens opgevoerd. A small step for a man, a giant leap for mankind. Oké, Neil Armstrong leeft niet meer, en iedereen die zich de wazige tv-beelden van de Apollo 11 uit juli 1969 nog kan herinneren is inmiddels 55+. Het is écht lang geleden. Maar toch: waarom zou je een halve eeuw na dato opnieuw voet op de maan willen zetten?
1. Politiek en prestige
"Mijn gevoel zegt dat president Trump ook op dit gebied vooral iets anders wil dan zijn voorganger Obama", zegt Erik Laan, Nederlands consultant in de ruimtevaartindustrie. Obama mikte nog op een bemand Marsprogramma in de jaren dertig; sneller kan bijna niet. Zo lang lijkt Trump niet te willen wachten met een volgend ruimtevaarthoogtepunt, en dus zoekt hij het dichter bij huis.
Daar komt bij dat China zijn pijlen ook op de maan heeft gericht. Eind volgend jaar staat de lancering gepland van een nieuwe onbemande Chinese lander, Chang'e 4, en het zou Laan niet verbazen als er rond 2025 Chinese 'taikonauten' (zo heten ze daar) op de maan rondlopen. Een schrikbeeld voor Trump: een rode vlag op de maan, en geen Amerikaan te bekennen. Overigens bestaan er ook in Japan plannen voor bemande vluchten.
2. Nieuwe technologie
In het Apollo-tijdperk bestond internet niet, waren computers logge bakbeesten, werkten de astronauten met analoge camera's, en wisten we vrijwel niets van de maan. Dankzij digitalisering en miniaturisatie zijn de mogelijkheden nu enorm veel groter. Vergelijk het met het onderzoek op de Zuidpool: dat werd ook niet stopgezet na de eerste primitieve expedities van Amundsen en Scott in 1912.
Google heeft zijn eigen Lunar X Prize uitgeloofd voor het eerste commerciële bedrijf dat uiterlijk komend voorjaar een karretje op de maan laat rondrijden met een live videostream naar je smartphone - zoiets zou tien jaar terug nog ondenkbaar zijn geweest. Er zijn vijf teams in de race.
Ook astronauten hebben veel meer mogelijkheden tot hun beschikking dan een halve eeuw geleden. "Bovendien", zegt planetair geoloog Ralph Milliken van de Amerikaanse Brown University, "weten we dankzij het onbemande maanonderzoek van de afgelopen decennia veel beter wat de interessantste plekken zijn voor een landing." Bemand onderzoek is weliswaar veel duurder dan onbemand, maar het levert volgens Milliken ook veel meer op. "Robots kunnen niet alles."
3. Wetenschap
De maan herbergt nog veel mysteries. Over het ontstaan van de maan vliegen planeetonderzoekers elkaar bijvoorbeeld al decennia lang in de haren. Waarschijnlijk klonterde de maan samen uit de brokstukken van een botsing tussen de pasgeboren aarde en een ander hemellichaam. Maar hoe dat dan precies gebeurde weet niemand, en er zijn ook alternatieve theorieën in omloop.
"Er is veel gedetailleerder geologisch onderzoek nodig", aldus Milliken, "inclusief laboratoriumonderzoek aan zorgvuldig geselecteerd maangesteente." Zijn droomscenario: geen straaljagerpiloten naar de maan, maar wetenschappers. Van de twaalf Apollo-astronauten die er hebben rondgelopen was er slechts één geoloog; dat moet anders.
Sterrenkundige Heino Falcke van de Radboud Universiteit in Nijmegen ziet ook graag astronomen op de maan. "De achterkant van de maan is de best denkbare plaats voor de bouw van een grote radiotelescoop", zegt hij. Je hebt er geen last van storende signalen van de aarde; ideaal om de vroege jeugd van het heelal te bestuderen.
Deskundigen zijn het erover eens: als je ooit met enige regelmaat astronauten naar Mars wilt sturen, kun je het beste de maan als opstapje gebruiken
4. Opstap naar Mars
Alle deskundigen zijn het erover eens: als je ooit met enige regelmaat astronauten naar Mars wilt sturen, kun je het beste de maan als opstapje gebruiken. Om ervaring op te doen en technologieën uit te testen, maar vooral om het financieel binnen de perken te houden. Bouw je raket van maanmateriaal, tank hem vol met brandstof afkomstig uit maanijs en maangesteente, en lanceer hem enorm veel goedkoper, dankzij de geringe zwaartekracht.
De partners in het internationale ruimtestation ISS (de Verenigde Staten, Rusland, Europa en Japan) denken ook al na over een Deep Space Gateway - een soort ruimtestation in een baan rond de maan. Daarvandaan kun je naar het maanoppervlak pendelen of koers zetten naar Mars.
"Op termijn is dit een veel haalbaarder en duurzamere route", zegt Laan. Falcke beaamt: "Wil je echt een quantumsprong maken in de verkenning van het zonnestelsel, dan moet je beginnen met permanente aanwezigheid van robots én mensen op de maan."
Tekst gaat verder onder de grafiek.
Het zou dus zo maar kunnen dat de ommezwaai die Pence aankondigde uiteindelijk goed nieuws betekent voor bemande Marsmissies van NASA, ook al zullen die dan nog lang op zich laten wachten. "Aan de andere kant", zegt Ralph Milliken, "ook voor bemande maanreizen is veel politieke wil nodig, over een heel lange periode. Makkelijk is het allemaal niet."
Erik Laan houdt ook een enigszins cynische slag om de arm. "Als er over dertig jaar nog steeds niets is gebeurd zou me dat zeer teleurstellen, maar niet heel erg verbazen."