Dakloosheid verhelp je door huisvesting aan te bieden. Het werkt
Sien Volders is schrijver. Noord is haar debuutroman (Hollands Diep 2017).
‘Hongarije verbiedt dakloosheid’, zo klinkt het hard en helder in de krant. Sinds maandag is rough sleeping – slapen zonder dak boven je hoofd en het bewaren van persoonlijk bezit op openbare plaatsen – een crimineel feit in heel Hongarije.
Het nieuws valt ijskoud op een warme dag als deze, maar is de staat België zoveel warmer tegenover dakloosheid? Indien dat het geval is, is het nu de tijd om dat te tonen.
Anders dan in de meeste andere Europese steden is zichtbare dakloosheid in Boedapest relatief nieuw. Reële dakloosheid heeft altijd bestaan, maar bleef ten tijde van het staatssocialisme eerder verdoken. Ten tijde van de transitie van staatssocialisme naar een kapitalistisch marktprincipe verschenen de eerste grote groepen daklozen in de grote steden.
In een land waar de ratio in sociale huisvesting bij de laagste van Europa is (2 à 3 procent in 2013), waren de gevolgen dramatisch. Het Hongaarse antwoord is al decennia even eenvoudig als contraproductief: repressie. In 2010 werd in het Hongaarse parlement een eerste wet gestemd die het mogelijk maakte voor lokale gemeenschappen om ‘oneigenlijk gebruik van openbare ruimtes’ te bestraffen. Ook toen al werden boetes en gevangenisstraffen opgelegd aan daklozen. Die wet werd in 2013 opnieuw geannuleerd, omdat ze niet verenigbaar was met de basisburgerrechten in de Hongaarse wet. Bovendien werd toen ook gesteld dat dakloosheid een sociaal probleem is dat niet strafrechtelijk opgelost kan worden.
Struikelpunt
We zijn vijf jaar verder en plots kan het weer wel. Het ontbreken van een dak boven het hoofd wordt bij wet bestraft met een geldboete of werkstraf, die indien de schuld niet ingelost wordt, vervangen wordt door een celstraf. Door het amendement op de Hongaarse grondwet is dit juridisch geen struikelpunt meer. Inhoudelijk druist het echter in tegen de rechten van de mens, en evengoed tegen universele en Europese waarden.
Alle steden en gemeenten die koude rillingen kregen bij het ijselijke bericht uit Hongarije, wordt gevraagd zich warm te tonen
Deze brute onrechtvaardigheid toeschrijven aan Orbán en zijn Fidesz-partij gaat voorbij aan de werkelijkheid op andere plekken in Europa. Afgelopen winter nam ook het Duitse Frankfurt een gelijkaardige beslissing.
België, en de verschillende gemeenschappen in ons land, doen het een tikkeltje beter: enkel bij extreme vrieskou zijn er gemeenten die op straat slapen beboeten als drukmiddel om de zwaksten uit de koude te krijgen.
Heipaal
Als repressie niet helpt, wat dan wel? Housing First, landurige huisvesting en woonzekerheid met een standaard huurcontract, zonder voorwaarden, blijkt na jaren degelijk onderzoek het meest succesvolle recept om die mensen die door sociaal isolement en een psychisch verleden dakloos zijn, structureel te helpen. Ook wanneer er een verslavingsgeschiedenis in het spel is. Housing First werkt, veel beter dan het Treatment First, waar de vorige decennia bij gezworen werd. Meningen en anekdotiek terzijde gaat het hier om mensenlevens, en een wetenschappelijk onderbouwde oplossing. Housing als heipaal om je uit de modder van de armoede omhoog te trekken.
Ook Brussel
Ook in Brussel is het aantal daklozen de afgelopen drie jaar verdubbeld. De beweging 400daken lanceerde vorig jaar in december een oproep naar creatieve oplossingen om zo snel mogelijk aan 400 betaalbare (maximaal 350 euro huurgeld) woningen te geraken. Het resultaat zijn alvast twee mobiele units die nog tot het einde van de maand bezichtigd kunnen worden op een braakliggend terrein in de François-Joseph Navezstraat in Schaarbeek.
Begin november zullen de eerste daklozen daar een eigen woning krijgen. Er wordt hardnekkig gezocht naar gronden die gebruikt kunnen worden voor het uitrollen van het project.
Alle steden en gemeenten die koude rillingen kregen bij het ijselijke bericht uit Hongarije, wordt gevraagd zich warm te tonen: dakloosheid verhelp je door huisvesting aan te bieden. Het werkt.