Dreigingsniveau daalt van 3 naar 2

Vanmiddag kwam de Nationale Veiligheidsraad, met daarin de top van de regering en de veiligheidsdiensten, samen voor een analyse van het dreigingsniveau. Op advies van terreurorgaan OCAD besliste de Veiligheidsraad om het niveau terug te schroeven van 3 naar 2, ofwel van ernstig naar gemiddeld. Dat betekent dat een terreuraanslag op dit moment 'weinig waarschijnlijk' is.

Met de beslissing komt een einde aan meer dan twee jaar verhoogde waakzaamheid. Sinds de aanslagen op 13 november 2015 in Parijs staan in ons land militairen op straat. Deze operatie ‘Vigilant Guardian’ riep echter meer en meer vragen op. Enerzijds nam de onvrede bij de militairen toe omdat ze lange dagen maakten. Anderzijds wezen experten op de tanende invloed van terreurnetwerk IS.

"Salafisme is nog niet dood"

Volgens OCAD-topman Paul Van Tigchelt spelen verschillende elementen mee in de beslissing om het dreigingsniveau terug te brengen van 3 naar 2. Zo is het zelfverklaarde kalifaat van IS in Syrië en Irak verdwenen, heeft IS "aantrekkingskracht verloren" en zijn er recent in Europa geen aanslagen meer gebeurd die door IS zijn opgeëist.

"De terroristische dreiging is afgenomen. De kans op een terroristische aanslag is minder waarschijnlijk geworden", legt Van Tigchelt uit. "Maar dat betekent niet dat er geen dreiging meer is", klinkt het. Zo is er volgens Van Tigchelt nog steeds een "voedingsbodem voor radicalisering" en zijn er nog "extremisten". "Het salafisme is nog niet dood", luidt het.

Joodse gebouwen

Nu de knoop is doorgehakt, zullen een aantal veiligheidsmaatregelen worden afgebouwd. Toch zullen de militairen niet volledig uit het straatbeeld verdwijnen. Volgens premier Charles Michel (MR) zullen "specifieke doelwitten" nog steeds verhoogde beveiliging krijgen.

Antwerps burgemeester Bart De Wever (N-VA) liet al verstaan dat hij potentiële doelwitten, zoals Joodse gebouwen, nog steeds door militairen wil laten beveiligen. Ook Brussels burgemeester Philippe Close wil nog een militaire aanwezigheid op bepaalde plaatsen, zoals ambassades, het Joods museum of de synagogen. "Zoniet zullen er politiemannen ingezet worden om deze plekken te bewaken, en dat zal de nabijheid in de wijken niet ten goede komen", zegt hij.

Op grote evenementen zullen in ieder geval niet plots alle veiligheidsmaatregelen wegvallen. De bezoekers zullen nog altijd gefouilleerd worden aan de ingangen en ook de betonblokken, die intussen op sommige plaatsen deel uitmaken van het straatbeeld, verdwijnen niet. "Het wereldbeeld is veranderd, dus daar moet we ons geen illusies maken", zegt Close. 

Openbaar vervoer

Ook de maatregelen die de NMBS en de MIVB zelf hadden genomen om de veiligheid op het openbaar vervoer te verbeteren, blijven van kracht. Dat maken beide vervoersmaatschappijen bekend. De MIVB plaatste onder andere meer paaltjes en extra camera's aan sommige stations. Sinds de zomer zijn er ook ruim honderd extra veiligheidsmensen aangeworven. Zij blijven in dienst.

Ook spoorwegmaatschappij NMBS investeerde in beveiliging. "Onder meer in extra mensen en camera's", zegt een woordvoerder. "Dat blijft. Het spreekt voor zich dat ook de Securail-agenten waakzaam zullen blijven." 

Legervakbond tevreden

De liberale legervakbond VSOA Defensie reageert tevreden op de beslissing om het dreigingsniveau te verlagen. Hoewel de premier vaag bleef over wat dat betekent voor de aanwezigheid van militairen in het straatbeeld, maakt de vakbond zich sterk dat de militairen nu weer de focus kunnen richten op hun core business: "training en buitenlandse zendingen". 

"Bepaalde competenties zijn de afgelopen maanden niet meer zo goed getraind", geeft voorzitter Edwin Lauwereins aan. "Er moet nu snel werk gemaakt worden van het verbeteren van die competenties. Er zijn soldaten die nog geen enkele dag gedaan hebben waarvoor ze aangeworven werden. Ook op sociaal-familiaal vlak is deze beslissing goed nieuws."

"Maar als het dreigingsniveau volgende maand weer wordt opgevoerd, dan zijn de militairen er weer", zegt Lauwereins. "We zijn er om te dienen."

Yves Huwart van de onafhankelijke militaire vakbond ACMP vraagt zich wel af of de militairen er nu vanuit kunnen gaan dat er sowieso meer ademruimte komt voor bijvoorbeeld buitenlandse oefeningen. "Er is nog altijd de budgettaire krapte, de regering kan ons opdrachten geven in Irak, Afghanistan of Mali, en we zitten op vlak van personeel ook nog altijd krap."

Volgens Huwart heeft de legerleiding te lang ontkend, of miskend, dat het ook voor bewakingsopdrachten ingeschakeld zou worden. "Hopelijk zijn uit deze periode lessen getrokken, zodat het nodige gedaan zal worden om de omkadering voor de militairen zo goed mogelijk te organiseren", besluit Huwart. "Dan zullen militairen in de toekomst deze opdracht met evenveel enthousiasme aanvatten als andere opdrachten."

Politie: "Keuzes maken"

De politiebond VSOA Politie vreest dat de werkdruk door deze beslissing zal toenemen. Volgens voorzitter Vincent Gilles is de verlaging van het dreigingsniveau voor de politie dan ook niet per se goed nieuws. De politiebonden hebben nog geen duidelijk zicht op de gevolgen voor de politie, maar Gilles wijst erop dat er keuzes gemaakt zullen moeten worden als politieagenten de opdrachten moeten uitvoeren die militairen tot nu toe op zich nemen. 

"We gaan in elk geval opdrachten moeten uitvoeren die nu nog door het leger gedaan worden, of het nu al dan niet om een proportionele daling gaat van de legerinzet", zegt Gilles. "Net nu de politie zelf kampt met een personeelstekort van 10 procent. Bovendien blijft niveau 3 bestaan voor specifieke evenementen, de werkdruk zal dus hoog zijn."

---

Wat zijn de dreigingsniveaus?

1. Laag. Geen dreiging dat er aanslag komt.
2. Gemiddeld. Dreiging is weinig waarschijnlijk.
3. Ernstig. Dreiging is mogelijk en waarschijnlijk.
4. Zeer ernstig. Dreiging is ernstig en zeer nabij.