Live - Oekraïne. Russische rechtbank plaatst Fransman in voorarrest voor ‘verzamelen militaire gegevens’ • Geen ‘onmiddellijke militaire bedreiging’ van Rusland tegen NAVO-landen
Lees de belangrijkste ontwikkelingen over de oorlog in Oekraïne hieronder in de liveblog. Download de app van De Morgen en krijg meteen een bericht bij belangrijk nieuws.
• Achtergrond. NAVO-landen op scherp: ‘We zijn absoluut niet klaar voor een oorlog’
• Nieuws. Poetin dreigt andere landen wapens te geven om Westen mee aan te vallen en pookt nucleaire dreiging verder op
• Achtergrond. Russisch minister Lavrov bedreigt Franse president Macron vanuit Afrika: ‘Hier raast een golf van anti-Franse sentimenten’
• Analyse. Russisch offensief in Charkiv lijkt te verzanden in chaos: ‘Dit kan als een boemerang in het gezicht terugkomen’
Liveblog
Macron wil coalitie voor militaire instructeurs in Oekraïne
De Franse president Emmanuel Macron wil een coalitie van landen die militaire instructeurs naar Oekraïne sturen. "Verschillende van onze partners hebben al hun toestemming gegeven", aldus Macron.
De Franse president verduidelijkte niet welke landen dat zijn. "We gaan de komende dagen gebruiken om een coalitie te finaliseren", aldus Macron. Hij vindt de vraag van Oekraïne daartoe legitiem.
De Amerikaanse regering is niet van plan om deel te nemen aan initiatief. De Amerikaanse president Joe Biden respecteert de houding van Macron, zei de woordvoerder van de Nationale Veiligheidsraad, John Kirby, in de marge van een bezoek van Biden aan Frankrijk. Biden zei al van bij het begin van de oorlog in Oekraïne dat de VS geen Amerikaanse soldaten zullen sturen. "Dat zal ook in de toekomst zo zijn", aldus Kirby.
Macron zei vrijdag ook dat Frankrijk zo snel mogelijk wil starten met de opleiding van Oekraïense piloten en technici voor de beloofde Mirage-gevechtsvliegtuigen. "Daarmee wordt de komende dagen in Frankrijk gestart", zei hij na zijn ontmoeting met Zelenski. De Franse president zei niet hoeveel Mirages Frankrijk zal leveren.
Beeld AFP Russische rechtbank plaatst Fransman in voorarrest
Een Russische rechtbank in Moskou heeft vandaag een Fransman in voorarrest geplaatst. De man werd gisteren gearresteerd in de Russische hoofdstad en wordt beschuldigd van het verzamelen van militaire gegevens. Ook heeft hij zich niet laten registreren als ‘buitenlands agent’. Er hangt een celstraf van maximaal vijf jaar boven zijn hoofd.
Het gaat om de 47-jarige Laurent Vinatier die als adviseur actief is voor de in Zwitserland gevestigde Centre for Humanitarian Dialogue, een groep die bemiddelt bij conflicten. Hij was namens de organisatie in Rusland. Via een officiële verklaring op de website laat de bemiddelingsgroep weten ‘al het mogelijke’ te doen om hun collega bij te staan.
Volgens de Russische wet is een persoon verplicht zich te registreren als buitenlands agent als hij betrokken is bij politieke activiteiten of militaire informatie verzamelt en tegelijkertijd (financiële) hulp uit het buitenland ontvangt.
Beeld AFP Sinds Rusland in februari 2022 troepen naar Oekraïne stuurde, past het Kremlin de wet op grote schaal toe om oppositie, journalisten en organisaties die kritiek hebben op het landelijke beleid de mond te snoeren. Zogenaamde high profile-zaken zijn de Wall Street Journal-verslaggever Evan Gershkovich, die in maart 2023 werd gearresteerd op beschuldiging van spionage, en de Amerikaans-Russische journalist Alsu Kurmasheva, die in oktober 2023 werd gearresteerd wegens dezelfde beschuldigingen als Vinatier.
De arrestatie komt bovendien op een moment dat de bilaterale verhoudingen tussen Frankrijk en Rusland op een dieptepunt zitten. Waar de Franse president Emmanuel Macron in februari al bekendmaakte het sturen van soldaten naar Oekraïne niet uit te sluiten, speelt hij ook openlijk met de gedachte om militaire instructeurs naar het land te sturen. De woordvoerder van het Kremlin reageerde daarop dat dergelijke instructeurs ‘geen enkele vorm van immuniteit’ hebben.
Sebas van Aert
Europese Commissie: Oekraïne klaar voor toetredingsonderhandelingen
Oekraïne en Moldavië voldoen aan alle voorwaarden om te beginnen aan de onderhandelingen over toetreding tot de Europese Unie, stelt de Europese Commissie in een rapportage. Met dat positieve advies in het achterhoofd overleggen de EU-lidstaten nu over de start van dat proces, meldt het persbureau ANP op gezag van EU-bronnen.
EU-leiders besloten in december al dat de onderhandelingen met de twee kandidaat-leden kunnen beginnen, op voorwaarde dat ze een aantal hervormingen doorvoeren. Zo moest Oekraïne de macht van oligarchen inperken en de positie van minderheden verbeteren. Moldavië moest onder meer maatregelen nemen om de corruptie te bestrijden.
Het oordeel van de Europese Commissie is door bijna alle EU-landen omarmd, zeggen EU-bronnen. Nederland legt de zaak nog aan de Tweede Kamer voor. Hongarije is het niet eens met het verslag. Dat land heeft nog wensen die het in het onderhandelingsraamwerk verwerkt wil zien. In december bond premier Viktor Orbán pas na grote druk van EU-leiders in, door de zaal te verlaten op het moment dat het besluit werd genomen om groen licht te geven voor de onderhandelingen.
Zodra de 27 lidstaten instemmen met het raamwerk voor de toetredingsonderhandelingen, kunnen die ook echt beginnen. De commissie en bijna alle lidstaten hopen het verzet van Hongarije snel weg te nemen. Als het niet voor juli lukt, komt de kwestie op het bureau van Hongarije, dat dan voor een half jaar voorzitter van de EU wordt.
Het vergt hoe dan ook nog jaren voordat Oekraïne en Moldavië klaar zijn om daadwerkelijk lid te worden van de EU, zeggen diplomaten. Bij tientallen tussenstappen is bovendien opnieuw de goedkeuring van alle lidstaten nodig.
Poetin claimt dat Russisch leger dit jaar al 47 plaatsen in Oekraïne veroverde
Sinds het begin van het jaar heeft het Russische leger - volgens president Vladimir Poetin - in Oekraïne 47 plaatsen veroverd. Zijn troepen zijn in het het offensief in het oosten en zuiden van Oekraïne.
Poetin verklaarde dat tijdens het internationaal economisch forum in Sint-Petersburg. Volgens hem gaat het om goed 880 vierkante kilometer grondgebied dat zijn troepen zouden hebben bevrijd.
Poetin verzekerde vrijdag dat "meer dan 160.000 mensen" bij het Russische leger zijn gegaan sinds 1 januari 2024. De rekruteringscampagne loopt voornamelijk via sociale media en affiches op straat. Een nieuwe mobilisatiegolf is volgens Poetin momenteel niet aan de orde.
De afgelopen maanden rukt het Russische leger op in de Donbas, in het oosten van Oekraïne, en wat meer naar in noorden in de oblast Charkiv. De Russen lanceerden er een offensief op 10 mei, maar slaagden niet in een grote doorbraak. Het Oekraïense leger kampt met tekorten aan manschappen en munitie en heeft het moeilijk door de vertraging in levering van westerse hulp.
Stoltenberg: Geen 'onmiddellijke militaire bedreiging' van Rusland tegen NAVO-landen
Rusland vormt geen "enkele onmiddellijke militaire bedreiging" tegen landen van de NAVO, zo verzekert de secretaris-generaal van de alliantie, Jens Stoltenberg. Het Kremlin heeft de westerse landen ervan beschuldigd uit te zijn op een escalatie in Oekraïne.
Tijdens een persconferentie in Stockholm, met de Zweedse premier Ulf Kristersson, zei Stoltenberg dat de NAVO-landen geen ruimte laten voor misverstanden of verkeerde inschattingen in "Moskou of andere hoofdsteden van landen die ons mogelijk zouden kunnen aanvallen".
Jens Stoltenberg.Beeld via REUTERS Stoltenberg kreeg een vraag over de mogelijkheid dat Rusland het engagement van de NAVO-landen om elkaar te beschermen bij een aanval, zou testen. "We zien geen enkele onmiddellijke bedreiging tegen een NAVO-land", reageerde hij. "We denken dus niet dat ons artikel 5 (dat die wederzijdse hulp bepaalt, red) niet getest zal worden", aldus de NAVO-topman.
Onlangs beschuldigde het Kremlin de verdragsorganisatie er nog van een "nieuwe escalatiecyclus" te lanceren, nu de Verenigde Staten Kiev toelaat om doelwitten in Rusland aan te vallen.
Oekraïense raketaanval op Russische militaire basis in Loehansk
Het Oekraïense leger heeft vandaag een raketaanval gelanceerd op een doelwit in de bezette stad Loehansk in de Donbas. Volgens bronnen was het doelwit een militaire basis van het Russische leger. Volgens het Russische ministerie van Noodsituaties zijn er drie doden gevallen.
Door de luchtaanval stortten volgens het ministerie meerdere verdiepingen van een woongebouw in. "De reddingsactie is nog steeds bezig", aldus het Telegrambericht. Volgens Oekraïense bronnen werden bij de aanval Amerikaanse ATACMS-raketten gebruikt.
Twitter bericht wordt geladen...
Vrijdag zijn er in Oekraïne alweer stroomonderbrekingen door de bombardementen die Rusland de voorbije maanden uitvoerde op de elektriciteitscentrales van het land. Volgens experten was aan het einde van de winter de helft van de productiecapaciteit voor elektriciteit in Oekraïne verwoest. Oekraïne importeert energie van zijn buurlanden om de verliezen te compenseren, maar "vanwege de omvang van de schade zijn deze maatregelen niet voldoende", aldus Ukrenergo, de Oekraïense nationale energieproducent.
In een persbericht liet de energieproducent weten dat vrijdag "in alle regio's van het land limieten voor elektriciteitsverbruik van kracht zijn". Hij meldde ook dat donderdagavond in twaalf Oekraïense regio's en in de hoofdstad Kiev noodstroomonderbrekingen van drie uur plaatsvonden. In Kiev zijn de vastgestelde limieten volgens lokale autoriteiten maar genoeg voor 75 procent van het nodige stroomverbruik.
Twitter bericht wordt geladen...
Vrijdagavond zou volgens Ukrenergo een kernreactor na enkele werkzaamheden weer in werking worden gesteld. Dat zal de energieproductie opnieuw verhogen en dus de stroomonderbrekingen tijdelijk beperken. Ukrenergo waarschuwde echter dat stroomonderbrekingen slechter zullen worden door de aankomende zomer en de stijgende temperaturen die ervoor zorgen dat het elektriciteitsverbruik toeneemt.
Washington komt opnieuw met 225 miljoen dollar aan hulp over de brug
De Amerikaanse president Joe Biden heeft zijn Oekraïense ambtgenoot Volodymyr Zelensky beloofd dat de Verenigde Staten voor nog eens 225 miljoen dollar aan hulp leveren. De steun moet dienen voor de heropbouw van het Oekraïense elektriciteitsnet.
In een gesprek met Zelensky in Parijs verontschuldigde Biden zich ook "voor die weken toen het onduidelijk was wat met de hulp aan het gebeuren was". Hij gaf de schuld aan "enkele van onze zeer conservatieve parlementsleden". Biden beloofde "niet weg te lopen" van Zelensky.
Beide presidenten zijn in Frankrijk voor de herdenkingen van D-Day, donderdag tachtig jaar geleden. Zelensky sprak vrijdag ook het Franse parlement toe. Hij zei er dat "Europa geen continent van vrede meer" is.
Later op vrijdag ziet Zelensky zijn Franse ambtgenoot Emmanuel Macron op het Elysée. Die beloofde donderdagavond tijdens een interview op televisie de levering van Mirage-gevechtsvliegtuigen aan Oekraïne.
Biden geeft vrijdagnamiddag nog een toespraak over democratie en vrijheid in Normandië.
Zelensky en Biden vanmiddag in gesprek in Parijs.Beeld AFP
