Videospeler inladen...

Klimaatspijbelaars komen voor twintigste (en laatste) keer op straat vandaag: wat hebben de marsen opgeleverd?

Vandaag komen de klimaatspijbelaars voor de twintigste en laatste keer op straat, twee dagen voor de verkiezingen. Ze willen dat doen met veel volk en veel muziek. Om 13.30 uur gaan ze van Brussel-Centraal naar de terreinen van Tour & Taxis. Daar treden onder andere Absynthe Minded, Alice on the Roof en Tourist LeMC op.

Ook Stromae steunt de betogers. Hij gaf voor de gelegenheid de toestemming om zijn nummer "Alors on danse" om te dopen tot "Alors on marche". Twintig keer - los van de zondagse betogingen die er ook zijn geweest - zullen jongeren de straat zijn opgegaan om een stevig klimaatbeleid te vragen aan de politici. 

Het begon nochtans klein, die eerste keer. Op donderdag 10 januari stonden er onverwacht 3.000 jongeren in Brussel. Een zekere Anuna De Wever en haar mede-initiatiefneemster Kyra Gantois hadden via Facebook opgeroepen om te spijbelen voor het klimaat. "What do we want? Climate justice. When do we want it? Now", klonk het ook toen al. Die eerste protestmars verliep wat chaotisch: er was geen parcours afgesproken met de politie, de jongeren verstoorden het verkeer in de Wetstraat, maar ze hadden wel de aandacht getrokken.

En blijkbaar hadden ze ook een gevoelige snaar geraakt bij veel andere jongeren, want een week later stonden er vier keer zoveel klimaatspijbelaars in Brussel. En de week dáárna kwamen er 35.000 scholieren op straat. Ze waren van plan te blijven spijbelen tot aan de verkiezingen, of tot de politici hun eisen ernstig namen.

Zouden de betogers niet beter naar school gaan?

Ouders, leerkrachten en politici wisten er zich geen raad mee, met deze jongeren. Zouden ze niet beter naar school gaan, zodat ze later mee de oplossingen konden bedenken voor de klimaatopwarming? Overdreven ze niet? Was het intussen geen tijd om te stoppen met spijbelen? De klimaatspijbelaars en hun aanvoerders kregen op de sociale media evenveel volgers als tegenstanders.

De klimaatspijbelaars waren creatief met hun acties: ze kregen het gezelschap van hun grote voorbeeld Greta Thunberg, het Zweedse meisje dat in haar eentje begon met klimaatspijbelen. En ze kregen de inheemse Braziliaanse leider Raoni mee. Ze hielden woord: geen enkele week hebben ze overgeslagen. Maar de laatste weken kregen ze nog maar enkele honderden jongeren op de been, geen duizenden meer zoals in de eerste weken.

Klimaat staat hoog op de politieke agenda

Betekent dat dat ze invloed verloren hebben? Dat hun beweging aan het wegdeemsteren is? Of hebben ze toch een impact? We zetten een paar dingen op een rijtje.

Het klimaat is niet hét thema van deze verkiezingen geworden. De betonstop is uitgesteld, het rekeningrijden afgevoerd. Maar de jongeren zijn er wel in geslaagd om het klimaat hoog op de politieke agenda te zetten. Elke partij heeft een hoofdstuk over klimaat in haar verkiezingsprogramma. De klimaatspijbelaars hebben politici gedwongen om een standpunt in te nemen, om het onderwerp au sérieux te nemen. Het staat "op de agenda", niet alleen bij de politiek, maar ook bij een publiek dat er vroeger niet mee bezig was. 

Het klimaat is niet hét thema van deze verkiezingen geworden. Maar de jongeren zijn er wel in geslaagd om het klimaat hoog op de politieke agenda te zetten. 

"Nooit eerder is er zoveel informatie verspreid over klimaatverandering, nooit eerder stonden in kranten zoveel artikelen over klimaat, nooit eerder kregen klimaatwetenschappers zoveel aanvragen voor lezingen voor verenigingen en in scholen", zegt Tomas Wyns, klimaatwetenschapper aan de VUB. Wyns is een van de wetenschappers die meewerkten aan het rapport van het klimaatpanel en aan het rapport van Sign for my Future.

Het klimaatpanel is een team van wetenschappers uit verschillende disciplines. Op vraag van Anuna De Wever en Kyra Gantois hebben ze onder leiding van de Vlaamse Bouwmeester, Leo Van Broeck, en van klimaatexpert Jean-Pascal van Ypersele een rapport geschreven met beleids­aanbevelingen. De aanbevelingen zijn concreet, maar zijn niet doorgerekend. Daar was niet genoeg tijd voor, klinkt het.

"Voor ons, wetenschappers, was het heel verfrissend om samen te werken met collega's uit andere disciplines. Niet alleen klimaatwetenschappers schreven mee, ook architecten, specialisten ruimtelijke ordening, sociale wetenschappers, energiespecialisten of luchtkwaliteitsonderzoekers werkten samen. Buiten hun uren, onbezoldigd. Dat is helemaal de verdienste van de klimaatjongeren." 

Bedrijfsleiders, bankiers, burgers en wetenschappers

Klimaat werd een onderwerp waar niet alleen "the usual suspects" mee bezig zijn, de natuur- en milieubewegingen. Voor Sign for my Future kwamen bedrijfsleiders, bankiers, burgers en wetenschappers bijeen, om een sterk klimaatbeleid te vragen. Meer dan 267.000 Belgen tekenden hun petitie.

"Het is uitzonderlijk dat actievoerders erin slagen om twintig weken lang honderden, in het begin zelfs duizenden jongeren op straat te brengen", zegt onderzoeker Mathieu Blondeel van onderzoeksgroep Politieke Wetenschappen van de UGent. 

Het is uitzonderlijk dat actievoerders erin slagen om twintig weken lang honderden, in het begin zelfs duizenden jongeren op straat te brengen

Onderzoeker Mathieu Blondeel

"Ze hebben ook aangetoond dat deze generatie jongeren wel degelijk geëngageerd is, en niet alleen online. Misschien hebben ze niet de juiste strategie gevolgd om hun punt te maken. Ze hebben heel erg op het morele aspect ingezet: 'Wij, de jonge generatie, zitten met de problemen die jullie, de oudere generaties, veroorzaakt hebben.' Misschien hadden ze meer economische en financiële argumenten moeten gebruiken. Maar ook al hebben ze niet onmiddellijk politiek resultaat, klimaat is doorgedrongen in veel economische en maatschappelijke sectoren, en dat zal niet meer verdwijnen."

VRT-reporter Ann De Bie was bij de start aan het Brusselse Centraal Station van de 20e en voorlopig laatste klimaatmars voor de verkiezingen, waar ze peilde naar reacties bij onder anderen Anuna De Wever en Kyra Gantois. Herbekijk hier haar live interventie (lees door onder de beelden):

Videospeler inladen...

Nu eerst studeren en examens afleggen

Anuna De Wever zelf is "enorm teleurgesteld" in de reactie van de politici op het rapport van het klimaatpanel. Dat politiek gaat over compromissen, dat politieke besluitvorming zijn tijd nodig heeft en langzaam gaat, dat maatregelen geld kosten, daar heeft ze geen boodschap aan. "De politiek heeft dertig jaar uitstelgedrag vertoond. Er is een klimaatcrisis. Politici die zeggen 'Het mag niet te snel gaan' is nu wel het laatste wat we nodig hebben. We zitten in een crisis: leiderschap toon je in een crisis."

Tot haar grote frustratie mag Anuna zelf niet gaan stemmen, nu zondag. Ze hoopt dat de volgende regeringen van klimaat een topprioriteit maken. "Welke partijen in die regering zitten, maakt niet uit, als ze maar voor een klimaatbeleid gaan dat ons uit deze crisis haalt."

En wat na de verkiezingen? Anuna De Wever en haar medebetogers gaan nu eerst studeren en dan examens afleggen. De wekelijkse betogingen zijn afgelopen. Maar het onderwerp klimaat is wellicht een blijver. En de klimaatspijbelaars zullen de klimaatambities van de volgende regeringen blijven opvolgen. "We komen zeker terug."

Meest gelezen