De Europese Commissie zoekt voortdurend naar nieuwe partners om migranten tegen te houden. Na deals met dictatoriale regimes in Tunesië en Egypte, trekt Ursula von der Leyen vandaag naar Libanon. De voorzitter van de Europese Commissie zal daar een steunpakket voorstellen – geen deal – dat onder andere migratie naar de EU moet beteugelen.

Het gaat om een nog onbekend bedrag dat in de eerste plaats moet dienen om de desastreuze Libanese economie te stutten. De Commissie wijst op het belang van de stabiliteit in de regio, nu er oorlog is in Gaza en de spanningen oplopen tussen Israël en Iran. Tegelijk moet het Europese steunpakket dienen om Libanon “te helpen om zijn grenzen te managen”.

In tegenstelling tot de deals met Tunesië, Egypte en ook Mauritanië blijft de Europese Commissie deze keer opvallend vaag over haar migratieplannen in Libanon. Woordvoerders van de Commissie wilden gisteren niet on the record bevestigen dat migratie een prioriteit zal zijn tijdens de gesprekken. “Van een deal is geen sprake.”

Hefboom tegen smokkel

Het kabinet van premier Alexander De Croo (Open VLD) werd al op 24 april ingelicht over de focus op migratie in het steunpakket. “Het is een goede zaak dat migratie en de bescherming van onze grenzen worden gekaderd in een breder pakket van de algemene economische ontwikkeling van partnerlanden”, aldus de woordvoerder van De Croo. “Het steunpakket voor Libanon creëert voor Europa een hefboom om mensensmokkel tegen te gaan op het terrein.”

Ook het gezelschap waarmee Von der Leyen naar Beiroet trekt, is veelzeggend. De commissievoorzitter wordt in Libanon vergezeld door Nikos Christodoulides, de president van Cyprus. De Cypriotische regering zag het aantal Syrische vluchtelingen uit Libanon dit jaar toenemen tot 3.594, in vergelijking met 78 in dezelfde periode in 2023. Cyprus lobbyt al maanden op allerlei manieren voor een migratieakkoord met Libanon. In april nam het zelfs de ingrijpende – en volgens critici illegale – maatregel om asielprocedures van Syriërs op te schorten. Naar eigen zeggen om de EU onder druk te zetten om delen van Syrië als “veilig” te erkennen. Zo zouden asielzoekers uit die regio’s teruggestuurd kunnen worden naar het land in oorlog, dat de zwaarste escalatie van geweld in jaren meemaakt.

Ngo’s zijn niet te spreken over de Europese plannen in Beiroet. Zo verwacht 11.11.11 dat een eventueel akkoord met Libanon zal leiden tot “meer doden, meer geweld en meer irreguliere migratie”. De koepelorganisatie verwijst naar een rapport van de Verenigde Naties van maart. Daarin wordt melding gemaakt van driehonderd Libanese pushbacks en deportaties in 2023, waarbij 13.772 Syriërs op illegale wijze naar hun land werden teruggestuurd.

Economische crisis

De situatie in Libanon toont de tragiek van de zo vaak bepleite opvang in de regio. Veruit de meeste Syrische vluchtelingen worden opgevangen in buurlanden Turkije, Jordanië en Libanon. Maar ze zijn daar in toenemende mate in gevaar. Libanon, dat worstelt met een ontsporende economische crisis, vangt al ruim tien jaar 1,5 tot 2 miljoen Syriërs op. Volgens de VN leeft bijna 90 procent van hen onder de extreme armoedegrens.

Net als in Turkije leidt de aanwezigheid van miljoenen Syriërs tot enorme spanningen. Libanon is er niet in geslaagd om de vluchtelingen succesvol in zijn kleine bevolking van drieënhalf miljoen Libanezen te integreren. Er gaat bijna geen week voorbij zonder racistische incidenten. Op politiek niveau neemt de druk toe om het aantal deportaties naar Syrië op te krikken. Dat terwijl de oorlog daar nog hevig woedt en de dictator Bashar al-Assad – voor wie veel Syriërs juist op de vlucht sloegen – steviger in het zadel zit dan ooit.

“Dit is een duurzame manier om migratie tegen te gaan”, klinkt het bij De Croo. De premier zei eerder dat het succes van het Europese migratiepact zal afhangen van “of de instroom onder controle raakt”. “Het is een goede zaak dat Europa een meer actieve rol opneemt in de regio. Wij zijn de eersten die de gevolgen dragen van instabiliteit.”