Luister naar

Noorden wint de eurozoneslag

Nieuws
Eurolanden die in de toekomst een beroep doen op het Europees noodfonds, moeten aan schuldsanering doen en de hand beter op de knip houden. Die uitkomst zien de noordelijke lidstaten als de belangrijkste winst van de strijd in de Eurogroep tussen hen en het zuiden.
Marc Peeperkorn redactie vk
woensdag 5 december 2018 om 03:00
Investeerders die vanaf 2022 beleggen in staatsobligaties, betalen indien nodig mee aan het weer gezond maken van de overheidsfinanciën. Deze potentiële scheerbeurt moet regeringen disciplineren bij hun uitgaven.
Investeerders die vanaf 2022 beleggen in staatsobligaties, betalen indien nodig mee aan het weer gezond maken van de overheidsfinanciën. Deze potentiële scheerbeurt moet regeringen disciplineren bij hun uitgaven. vk

Brussel

Ondanks achttien uur non-stop vergaderen en onderhandelen, is minister Wopke Hoekstra van Financiën dinsdagochtend in een uitstekend humeur. De nachtelijke strijd over de toekomst van de eurozone is geëindigd in een overwinning voor de noordelijke lidstaten. Hoekstra was een van de hoofdrolspelers – zij het niet geliefd – en heeft zichzelf definitief neergezet op het podium van de Eurogroep. Hoekstra is ‘zeer tevreden’ over het resultaat van de marathonvergadering met zijn EU-collega’s. Het zojuist bereikte akkoord is volgens hem ‘een grote stap voorwaarts’.

Hoekstra’s euforie staat in schril contrast met het even bescheiden als benauwde ‘we hebben het gehaald’ van de Portugese Eurogroepvoorzitter Mario Centeno. Volgens Europees Commissaris Pierre Moscovici (Economische Zaken) is er geen sprake van een ‘grote sprong voorwaarts’, maar van een serie niet onbelangrijke stappen. Het is niettemin opmerkelijk dat de eurolanden in de vroege ochtenduurtjes überhaupt een compromis bereikten. De vraag hoe de eurolanden verder aaneen te smeden leidde afgelopen twee jaar immers juist tot grote verdeeldheid tussen die landen. De scheidslijn daarbij liep steeds tussen noord en zuid, met Hoekstra als de meest uitgesproken noordelijke havik en zijn Italiaanse collega Giovanni Tria als scherpslijper aan de zuidkant. Daartussenin draaide de as Berlijn-Parijs tergend langzaam in een poging de middelpuntvliedende krachten in bedwang te houden.

schuldsanering

De belangrijkste slag die Hoekstra en zijn Hanzeliga – een club van een tiental noordelijke lidstaten – binnenhaalden, is de schuldsanering bij eurolanden die in de toekomst een beroep doen op het Europees noodfonds. Investeerders die vanaf 2022 beleggen in staatsobligaties, betalen indien nodig mee aan het weer gezond maken van de overheidsfinanciën. Deze potentiële scheerbeurt moet, zoals Hoekstra wil, regeringen disciplineren bij hun uitgaven. Dit was zwaar slikken voor Italië, dat kampt met een staatsschuld van ruim 130 procent van het bruto binnenlands product. Schuld die grotendeels in handen is van Italiaanse banken.

Minstens zo overtuigend wonnen de ‘noordelijken’ de slag om de Europese banken crisisbestendiger te maken. De verplichte kapitaalbuffers voor de banken worden vergroot, volgens betrokkenen gaat het om een verdubbeling. Zwakkere banken, die vooral in Italië, Portugal en Griekenland zitten, moeten de kapitaalmarkt op of hun bedrijfsmodel verkleinen.

Verder wordt het Europese vangnet voor de afwikkeling van failliete banken ook niet zo breed en fijnmazig als de ‘zuidelijken’ hadden gehoopt. De Hanzeliga, met volle steun van Duitsland, heeft bedongen dat banken eerst orde op zaken stellen (geen lijken in de kast, inperken rommel­kredieten op de balans) eer het noodfonds als vangnet mag opereren. En de kosten van zo’n faillissement worden sowieso verhaald op de banken zelf, de belastingbetaler blijft buiten schot.

En dan is er het befaamde ‘schokfonds’: hét symbool voor de Franse president Emmanuel Macron van solidariteit tussen de eurolanden en de gruwel van premier Mark Rutte.

Macron dacht aan een nieuw eurobudget van enkele duizenden miljarden euro’s om eurolanden in financieel-economische problemen te helpen. Het moest de sociale tegenhanger worden van het Stabiliteitspact met zijn begrotingsregels. Wat nu op tafel ligt – de Europese regeringsleiders moeten het over twee weken nog afzegenen – zal volgens Hoekstra nooit deze zuidelijke droom waarmaken. Zoals hij eerder in de Tweede Kamer zei: de olifant (het schokfonds) is een muis geworden en de muis zit in een kooi.

‘historische stap’

Dat zien de Franse en Duitse ministers van Financiën een slag anders. Zij betitelen het akkoord op dit punt als een ‘historische stap’ die de basis legt voor een echt schokfonds. Niet nu, onder druk van Hoekstra en zijn Hanzevrienden wordt nu alleen verder gewerkt aan een ‘instrument’ om de concurrentiekracht van de eurolanden te versterken en hun economieën verder op elkaar af te stemmen. Bovendien zal dit ‘instrument’ onderdeel zijn van het -reguliere EU-budget (Hoekstra: ‘geen nieuwe pot geld’) en bepalen de regeringsleiders bij unanimiteit de omvang ervan.

Maar de beweging naar een ‘schokfonds’ is niet afgekapt. Voor het eerst wordt er in een akkoord naar verwezen. ‘We kunnen hier trots op zijn’, glimlachte de Franse minister Bruno Le Maire. ‘De weg voorwaarts is geopend, al is ze nog niet geasfalteerd’, concludeerde zijn landgenoot Commissaris Moscovici.

Grotere en kwalitatief betere kapitaalbuffers voor banken om faillissementen te voorkomen. Mocht het onverhoopt toch fout gaan, dan draaien de banken via een gezamenlijk fonds op voor de kosten van de afwikkeling en/of een doorstart van een collega. Is het bankenfonds niet groot genoeg, dan fungeert het Europees noodfonds ESM (Europees Stabiliteitsmechanisme) als vangnet. De banken moeten dat geld achteraf terugbetalen, de belastingbetaler blijft buiten schot.

Het wordt makkelijker de staatsschuld van een euroland in problemen te saneren. Op die manier draaien niet alleen de belastingbetalers op voor de kosten van een reddingsoperatie, maar ook investeerders in staatsobligaties van het land in problemen. Het ESM krijgt een grotere rol bij het helpen van landen in financieel-economische problemen.

Er wordt verder onderhandeld over een ‘fonds’ dat eurolanden moet helpen de economieën te hervormen. Onenigheid blijft bestaan of dit fonds ook nationale WW-uitkeringen mag aanvullen in tijden van crisis. Over de omvang is niets vastgelegd.

Eerder besloten de eurolanden al tot Europees toezicht op grote banken. Geen voortgang is gemaakt bij een Europese garantie op spaartegoeden (tot 100.000 euro) voor burgers. <

Mail de redactie
Mail de redactie
Heeft u een tip over dit onderwerp, ziet u een spelfout of feitelijke onjuistheid? We stellen het zeer op prijs als u ons daarover een bericht stuurt.
De Tata-staalfabriek in IJmuiden deze week vanbinnen.

Kabinet zet in op vergroeningsplan voor Tata, dat schatkist tot 2,5 miljard kan kosten

Tata Steel moet blijven bestaan en het kabinet wil op korte termijn met het bedrijf om de tafel om afspraken te maken over versnelde vergroening. Dat mag 2,5 miljard euro kosten.

Het is niet per se moeilijk om zonder makelaar een huis te kopen of verkopen, zegt Hans André de la Porte van de Vereniging Eigen Huis.

Zonder makelaar een huis (ver)kopen: hoe doe je dat? 'Een makelaar is geen tovenaar'

Een huis kopen of verkopen zonder makelaar scheelt kosten. Maar het vraagt ook meer van kopers en verkopers. Hoe pak je dat aan en waar moet je op letten?

Algemeen directeur en medeoprichter van Roetz Tiemen ter Hoeven in de werkplaats in Amsterdam-Noord waar de sociale onderneming op duurzame wijze fietsen een tweede leven biedt.

Roetz bouwt hippe nieuwe fietsen door onderdelen te 'oogsten' van wegroestende wrakken

Waar veel oude of kapotte fietsen een lot op de schroothoop beschoren is, krijgen deze bij Roetz een nieuw leven. Zo repareert de sociale onderneming onder andere ov-fietsen van NS, met ‘geoogste’ onderdelen uit andere rijwielen.

Tjerk 't Lam en zijn vrouw Lydia in Plus-filiaal Bieshof in Dordrecht. Aanstaande maandag krijgt de winkel een nieuwe eigenaar. Zonder koopzondag ziet de ondernemer geen perspectief op lange termijn.

Tjerk stopt met zijn supermarkt, omdat hij niet op zondag open wil. 'Alles jaagt steeds meer door'

De christelijke ondernemer Tjerk ‘t Lam uit Dordrecht ziet geen toekomst meer voor zijn supermarkt zonder open te gaan op koopzondagen. Daarom stopt hij. Principieel was dat geen lastig besluit, zegt hij, maar emotioneel wel.

Gedupeerden met protestborden demonstreren op het terrein van verzekeraar Achmea. ‘Terugkijkend had klanten niet zo veel leed toegebracht mogen worden.’

De woekerpolis was het grootste financiële schandaal ooit. Kan zoiets weer gebeuren?

Met de laatste grote schikkingen in zicht, loopt de woekerpolisaffaire na dertig jaar ten einde. Hoe kon het ‘grootste financiële schandaal uit de Nederlandse geschiedenis’ zo ontsporen? En kan het weer gebeuren?

De architecten van Bureau B+B houden zich bezig met stedenbouw en landschapsarchitectuur.

Het Nederlandse landschap vraagt veel: duurzaam, klimaatbestendig én natuurinclusief

In een land dat worstelt met ruimtegebrek en klimaatverandering zijn de uitdagingen voor landschapsarchitecten veel complexer geworden. Bureau B+B legt de lat extra hoog. 'Als het werk af is, is het nog niet af.'