Verkracht, bevallen op het toilet en vervolgd: het onwaarschijnlijke relaas van Imelda Cortez

Twintig jaar cel hing Imelda Cortez boven het hoofd, vanwege een poging tot moord. Zo omschreven politie en gerecht haar “mislukte abortus” bijna twee jaar ge­leden in het toilet achter het huis waar ze met haar moeder, twee broers en stiefvader woonde. Een beschuldiging die begin deze week werd afgezwakt naar “verwaarlozing”, en waar Cortez uiteindelijk de volledige vrijspraak voor kreeg.

Cortez, die al meer dan een jaar in voorhechtenis zit, was in april vorig jaar zwanger ­geworden van haar stiefvader (70). Hij misbruikte het ­meisje, dat een lichte mentale handicap heeft, al sinds haar twaalf jaar, zowel thuis als in een motel.

Noch Cortez, noch haar moeder hadden beseft dat het meisje zwanger was, tot ze op 17 april met hevige buikpijn van het toilet terugkwam. Ze brachten haar naar het ­ziekenhuis, waar de spoedarts zag dat ze net was bevallen. Daarop viste de politie de ­wenende baby uit de septische put achter haar huis. Na onderzoek bleek het kindje gezond en wel.

Ontkenningsfase

Dat Cortez, toen 18 jaar, al die tijd zonder het te weten zwanger was, en dat ze zelfs zonder het te beseffen was ­bevallen, stuitte aanvankelijk alleen maar op ongeloof. Maar geleidelijk aan kwam de ware toedracht aan het licht. Een andere patiënte in het ziekenhuis van Jiquilisco, in het zuiden van El Salvador, hoorde hoe de stiefvader dreigde om de hele familie te vermoorden als ze het misbruik zou uitbrengen. Daarna kwam er na maandenlange voorhechtenis een eerste psychologisch onderzoek. Dat concludeerde dat het na jarenlang misbruik niet abnormaal is om in een ontkenningsfase te belanden bij een zwangerschap.

Net dat laatste argument overtuigde de rechter deze week om de jonge vrouw over de hele lijn vrij te spreken. Imelda Cortez mocht de gevangenis als een vrije, onschuldige vrouw verlaten. “De toenemende druk op de strenge abortuswetgeving in El Salvador heeft zijn werk gedaan”, reageerden mensenrechtenverenigingen op deze uitspraak.

Strengste land ter wereld

In heel Midden-Amerika is er een beweging op gang ge­komen om een versoepeling te vragen van de strenge abortuswetten. Zeker in El Sal­vador is de druk groot, want daar zijn de straffen dra­conisch. Volgens Amnesty International leidt dat tot clandestiene, onveilige abortussen waardoor meisjes verminkt achterblijven of sterven. Maar het leidt ook tot vervolgingen. Op dit moment zitten er in El Salvador minstens 24 vrouwen in de gevangenis. Zij hebben allen straffen van vijftien tot dertig jaar gekregen voor een (poging tot) abortus. Volgens mensenrechtenverenigingen in El Salvador zijn dat allemaal laag­opgeleide meisjes uit arme ­gezinnen. De meesten van hen zijn ook analfabeet. Het maakt geen verschil of ze zijn verkracht of niet.

“Deze uitspraak geeft hoop voor die andere vrouwen”, zei Bertha Maria Deleon, de ad­vocaat van Cortez, aan de Britse krant The Guardian. “Deze uitspraak toont aan dat het strafrecht aan het veranderen is. Het gaat traag, maar het verandert.”

De strenge abortuswet geldt in El Salvador pas sinds eind jaren negentig. Sindsdien zijn er in het parlement enkele schuchtere pogingen geweest om dat te versoepelen, maar dat is niet gelukt. Voorlopig verandert ook de vrijspraak van Imelda Cortez daar niks aan, en blijft El Salvador voorlopig nog altijd het strengste land ter wereld op het vlak van abortus.

Acht landen waar abortus volledig verboden is

El Salvadoris niet het ­enige Midden-Amerikaanse land waar abortus volledig verboden is, zelfs wanneer het leven van de moeder in gevaar is of als er sprake is van verkrachting. Dat geldt namelijk ook in Haïti, Honduras, Nicaragua, de Domi­nicaanse Republiek en ­Suriname. Allemaal ­landen waar de katholieke kerk nog sterk staat, en waar ook nieuwe, evan­gelische kerken een grote aanhang hebben. Maar in El Salvador gelden wel de strengste straffen: vrouwen riskeren er tot 50 jaar cel na een abortus.

Ook in Europa zijn er nog twee landen waar abortus op geen enkele manier is toegelaten: Vaticaanstad en Malta. Ook in Ierland was abortus tot voor kort strafbaar, maar het par­lement heeft het gelega­liseerd nadat 66 procent van de Ieren dat in een ­referendum had gevraagd.