Direct naar artikelinhoud

Plastic scheiden levert amper winst op voor milieu, waarom doen we het dan toch?

Het scheiden van plastic voor recycling levert nauwelijks milieuwinst op. Het reduceert niet de hoeveelheid zwerfafval en een deel van het ingezamelde plastic belandt alsnog in de verbrandingsoven. De energie die hierbij wordt opgewekt, zorgt nog wel voor een kleine CO2-besparing.

Vuilnismannen halen zakken met plasticafval op in Vinkeveen.Beeld anp

Het gehele recycleproces van plastic levert uiteindelijk een CO2-vermindering op van iets meer dan 0,1 procent van de gehele Nederlandse uitstoot. 'Dit lijkt bescheiden in verhouding tot de omvang van de maatregel', concludeert het Centraal Planbureau in een onderzoek naar plasticgebruik, op verzoek van de ministeries van Infrastructuur en Milieu, en Financiën.

Door een gebrekkig sorteersysteem bestaat het grootste deel van het gescheiden kunststof uit materiaal dat weinig waarde heeft, omdat het eenmaal gerecycled maar tot een klein aantal producten kan worden verwerkt. De onderzoekers zetten vraagtekens bij het intensiveren van de recycling, omdat dit alleen maar meer laagwaardig materiaal oplevert dat alsnog de afvalverbrander in dreigt te gaan. 'De milieuwinst komt daarmee onder druk te staan.'

Het Afvalfonds Verpakkingen, dat namens bedrijven de inzameling regelt, vindt dat het CPB te veel kijkt naar de milieueffecten. 'In het streven naar een circulaire, afvalloze samenleving is het winst als grondstoffen worden gewonnen uit bestaande kunststoffen in plaats van uit aardolie', zegt woordvoerder Miranda Boer. 'Dit is de kant die de overheid op wil en wij halen hun kwantitatieve doelstelling met onze inzameling.' Nederlands restafval bestaat voor ongeveer 14 procent uit kunststof.

1000 dagen plastic

Programmamaker Bahram Sadeghi verzamelde 1000 dagen lang al zijn plastic afval. Van wat hij niet mee naar huis kon nemen, maakte hij een foto. Resultaat: een muur van 150 vierkante meter met 472 foto’s en een vloer van 250 vierkante meter met de inhoud van 41 zakken volgestampt met plastic. Bekijk hier de video’s en lees de artikelen.

15 tot 20 procent wordt niet gerecycled

Het Afvalfonds Verpakkingen erkent dat de kwaliteit van het gerecyclede plastic verder omhoog kan. 'Er moet nog een flinke slag worden gemaakt', zegt Boer. 'Maar het is al lang niet meer zo dat er alleen maar bermpaaltjes en fleecetruien van worden gemaakt. Inmiddels verdwijnt het ook in speelgoed en kinderwagens.'

De laagwaardige producten leveren volgens Geert Bergsma van onderzoeksbureau CE Delft ook besparingen op, omdat de plastics vaak in de plaats komen van beton of hardhout. 'Alle CO2-uitstoot die daarmee wordt vermeden is nodig om de klimaatdoelen uit het Parijse klimaatakkoord te halen.'

Bergsma vindt verder dat het CPB te conservatief is door voorbij te gaat aan de innovaties die er aankomen. Zoals betere sorteersystemen en nieuwe manieren van recyclen. Hij ziet dan ook geen reden om te stoppen met het inzamelen van plastic afval.

Sorteerproces vertragen

Volgens het Kennisinstituut Duurzaam Verpakken zou de kwaliteit van het gerecyclede kunststof en daarmee de toepassingsmogelijkheden en de prijs bij de huidige technieken al kunnen worden verbeterd. Bijvoorbeeld door het sorteerproces te vertragen, waardoor hoogwaardigere plastics gemakkelijker gescheiden kunnen worden. Maar, concluderen de onderzoekers van het CPB: 'Dit maakt de bewerking echter wel duurder'.

CE Delft concludeerde eerder deze maand (en het CPB zegt het ze na) dat het uitbreiden van het statiegeldsysteem wel goed helpt bij de preventie van zwerfafval en daarmee de reductie van de plasticsoep. 'Het kunststof zwerfafval bestaat voor ruim 90 procent uit verpakkingen; uitbreiding van het statiegeldsysteem geeft gebruikers een prikkel om het afval in te zamelen in plaats van het weg te werpen in de leefomgeving.'

Supermarkten en het Afvalfonds Verpakkingen zijn tegen uitbreiding van de statiegeldregeling wegens de hoge kosten.

Hoe moeten we omgaan met ons plastic? En loont dat?

Plantaardig plastic heeft nog een lange weg te gaan. Kunststoffen uit plantaardige grondstoffen zijn er al, maar ze kunnen nog niet concurreren met het traditionele plastic.

We krijgen nog steeds gratis plastic tasjes mee. Het mag niet meer, de klant een gratis plastic tasje meegeven. Maar gebeurt het niet toch? We namen de proef op de som.

Net zo fijn klikken, maar dan duurzaam. Voor de productie van zijn blokjes jaagt Lego er jaarlijks 90 duizend ton plastic doorheen. De Deense speelgoedfabrikant vindt het tijd voor een milieuvriendelijk alternatief. Vóór 2030 moet dat er zijn. 

De risico's van microplastics: hoe kleiner, hoe gevaarlijker. Duizend dagen bewaarde Bahram Sadeghi zijn plastic afval. Met onderzoeker Heather Leslie bespreekt hij de relatie tussen plastic en het dagelijks leven.

'Dat spul komt hier het huis niet in'. Haar man vond in 1962 de plastic tas uit. 'Hij vond dat hij de grootste uitvinding sinds het wiel had gedaan', zegt weduwe Maureen Thulin.

Recyclen: de dure en een goedkope variant. In Rotterdam draait Europa's meest geavanceerde sorteerinstallatie voor huishoudelijk verpakkingsafval. Dat neemt niet weg dat slechts een klein deel van ons plastic wordt hergebruikt.