Tien maanden heeft ze gezwegen. Maar nu de nieuwe spoorbaas spreekt, schetst ze een vernietigend beeld van de NMBS

“We gaan geen busstations meer bouwen in Jamaica, moestuinen aanleggen of bijenkorven zetten”

Sophie Dutordoir wil dat de NMBS zich de komende jaren alleen maar ­bezighoudt met de essentie: reizigers vervoeren en dat op een efficiënte en klantvriendelijke manier doen. Ze maakte gisteren in de Kamer brandhout van alle activiteiten en buitenlandse projecten waar de spoormaatschappij zich in het verleden aan waagde. Ook al liet ex-minister van Mobiliteit Jacqueline Galant (MR) zich ooit ontvallen dat het bouwen van busstations in Jamaica de enige winstgevende buitenlandse activiteit is, wil de nieuwe NMBS-baas er komaf mee maken. Idem voor alle grote geld- en tijdrovende projecten. “Zolang ik bij de NMBS werk: geen overgedimensioneerde nieuwe stations meer”. Een vingerwijzing naar de grote, dure ­nieuwe stations van Luik en Bergen. Dutordoir wil vanaf nu enkel nog kleine projecten die snel te realiseren zijn en snel zichtbaar zijn.

“Ik heb het station van Oostende bezocht. Een ervaring op zich, maar ik heb er een eerste keer een hartaanval gekregen”

Dutordoir vertelde gisteren op een heel sappige manier over één van haar vele bezoeken op het terrein. “Bij de NMBS hebben ze nog nooit een CEO gezien, want iedereen zei me dat ik op het foute adres was.” Bij haar bezoek aan Oostende stelde ze vast dat het loketpersoneel in een kleine kamer koffiedrinkt, maar dat een beetje verderop een poepchic art-décohuis werd gerenoveerd om er de conducteurs een koffiekamer te ­geven. Het is voor haar hét bewijs dat niemand bij de spoorwegen contact heeft met elkaar en dat de communicatie er belabberd is. “Ik ben nochtans een ­taliban van de communicatie.”

Dutordoir wil dat iedereen bij de NMBS straks aan hetzelfde zeel trekt, anders zal het niet lukken, meent ze.

“De helft van het personeel heeft zelfs geen mailadres. En sommige trein-bestuurders krijgen hun werkschema nog op papier, ingevuld met potlood”

Het leek wel alsof Sophie Dutordoir het gisteren in het parlement over een ­bedrijf uit de 20ste eeuw had. Een ­bedrijf waar nieuwe technologie en ­digitalisering hun intrede nog niet hebben gedaan. Waar computertoepassingen achterhaald zijn, nog maar de helft van het personeel een mailadres heeft, een deel van het personeel zijn werkschema nog op papier krijgt, laptops en tablets een futuristisch gegeven zijn en nieuw ICT-personeel het dan ook na enkele maanden al afbolt. Dutordoir pleit daarom voor een ­digitale revolutie.

“Laat de NMBS eindelijk als een gewoon bedrijf werken”

Dé absolute voorwaarde om de NMBS weer op de sporen te krijgen, is volgens de spoorbaas komaf maken met de ­politisering binnen de maatschappij. ­Dutordoir zei het diplomatisch – “voor een succesvolle transformatie moeten we kunnen werken als een normaal ­bedrijf” – maar het was voor iedereen duidelijk dat ze de politieke bemoeienissen een halt wil toeroepen. Niet alleen de vakbonden hebben immers een grote invloed op het bedrijf. Aangezien de NMBS een staatsbedrijf is, zit de onderneming vol politieke creaturen en hebben partijen bij aanwervingen en promoties een flinke vinger in de pap te brokken. Om de beste persoon op de juiste plaats te ­krijgen, moet dat veranderen, vindt ­Dutordoir.

“De treinbegeleiders zijn bijoukes”

De CEO van de NMBS weet hoe ze de vakbonden en het personeel moet meekrijgen in haar moderniseringsdrift. Ze benadrukte gisteren verschillende ­keren dat de spoormaatschappij over heel bekwaam en gemotiveerd personeel beschikt en verscheurde het plan waar al een tijdje sprake van was: treinen laten rijden met alleen nog maar een chauffeur, zonder conducteurs. Daar kan immers geen sprake van zijn zolang er geen andere manier is om reizigers te controleren, het veilige vertrek van treinen niet anders kan dan met een begeleider en de meeste communicatie met de reizigers via hen gebeurt. “Trouwens, de algemene ­tevredenheid over de NMBS is nu al niet groot. Laten we de personen over wie de reizigers het meest tevreden zijn dan ­zeker niet overboord gooien.”

“Toen ik bij de NMBS aankwam, waren er 126 prioriteiten. Ik heb gezegd: gooi er maar 120 in de vuilnisbak”

Dutordoir wil bij de NMBS heel wat zaken eenvoudiger maken. Alles is nu een ongelooflijk kluwen, vindt ze. 126 prioriteiten, 96 verschillende ­tarieven voor ­tickets, verschillende manieren om sta­tions te bouwen, … Alles moet op de schop. Tegelijkertijd verwonderde ­Dutordoir zich erover dat er van cruciale dingen nog nooit werk is gemaakt, ­zoals weten wie de NMBS-reiziger is. Door die beter te leren kennen, kunnen specifieke tarieven worden uitgewerkt om hen te charmeren. Bijvoorbeeld een speciaal tarief voor gezinnen die naar de kust willen. Waar de NMBS-topvrouw meteen werk wil van maken, is een aangepast ­tarief voor rijden in de daluren. Zo wil ze elk jaar 2 procent meer reizigers aantrekken en dus extra middelen aanboren.