Euroscepticus Savona is splijtzwam in Italiaanse regeringsvorming

Meer dan tachtig dagen na de Italiaanse stembusgang van 4 maart, die gewonnen werd door de Vijfsterrenbeweging en de radicaal rechtse Lega, zit de regeringsvorming in Rome in een pijnlijke impasse. Woensdagavond schoof president Sergio Mattarella zijn reserves over de politiek onervaren rechtenprofessor Giuseppe Conte nog aan de kant, door hem na een flinke poos te aarzelen toch te aanvaarden als kandidaat-premier.

Kort daarna diende zich alweer het volgende euvel aan, toen Conte, de Vijfsterrenbeweging en vooral de Lega duidelijk maakten dat zij koste wat het kost Paolo Savona (81) willen op de bijzonder belangrijke post van Economie en Financiën.

Wie is Savona?

Savona is een econoom met decennia bestuurlijke ervaring, zowel bij de Italiaanse nationale bank, bij de werkgeverslobby Confindustria, als in de regering, als minister van Handel en Industrie, in de vroege jaren negentig. Maar hij staat ook bekend als een zeer eurokritische econoom. Over Duitsland, een leidende economische en politieke kracht in de Europese Unie, liet Savona al krasse taal optekenen. Zo is hij ervan overtuigd dat ‘Duitsland zijn visie op zijn rol in Europa sinds het einde van het nazisme niet heeft veranderd, ook al wil het die rol dan niet langer militair afdwingen.’

De econoom noemt de euro ook zonder verpinken ‘een Duitse kooi’, die de koopkracht van de Italianen zou hebben gehalveerd. In 2015 was hij één van de ondertekenaars van een ‘praktische gids voor de uitstap uit de euro’, een denkoefening van de Link University in Rome. Een plan B is nodig, zo vindt Savona, om mogelijk uit de Europese eenheidsmunt te stappen, om te vermijden ‘dat Italië net zoals Griekenland eindigt’.

Om al die redenen is de Italiaanse president Mattarella erg bezorgd over de keuze voor Paolo Savona als toekomstig minister van Economie en Financiën, op een moment dat de nieuwe, onconventionele Italiaanse regering al zoveel argwaan opwekt op de internationale financiële markten, én in Europese regeringsmiddens.

Wat als de president weigert?

Het is opmerkelijk hoe sterk vooral de Lega aandringt op Savona op Economie, terwijl voor die partij eigenlijk vooral de post Binnenlandse Zaken belangrijk is, om een harder immigratiebeleid te kunnen voeren. Lega-voorzitter Matteo Salvini houdt al het hele voorbije weekend voet bij stuk. Als president Mattarella blijft dwarsliggen en Savona uit de nieuwe regering wil, dan moet hij maar voorbereid zijn op nieuwe verkiezingen. Luigi Di Maio, voorzitter van Vijf Sterren, zegt het iets diplomatischer, maar het komt wel op hetzelfde neer: ‘Landen we niet binnen de komende uren, dan springt alles af.’

Wat zegt Paolo Savona zelf? Volgens Corriere della Sera voelt hij zich verkeerd begrepen en zijn de voorbije dagen heel wat onwaarheden over hem verspreid. Hij zou juist een overtuigde Europeaan zijn, en een voorstander van een sterke politieke unie, en enkel kritiek leveren op de Europese instellingen omdat die de Europese burgers niet centraal stellen.

‘Zo’n uitspraak zou voldoende kunnen zijn om president Mattarella te overtuigen toch groen licht te geven aan de nieuwe ploeg’, reageert politicoloog Franco Pavoncello, telefonisch vanuit Rome. ‘Want laten we eerlijk zijn: het Italiaanse staatshoofd kiest de nieuwe premier. Hij heeft Giuseppe Conte aanvaard, en vanaf dan is het aan Conte om de nieuwe ministersploeg samen te stellen. Door zo dwars te liggen over de ministers, drijft Mattarella het wel nogal ver.’

Is er een alternatief?

Verwacht wordt dat kandidaat-premier Giuseppe Conte om 19 uur naar president Mattarella stapt, en hem zijn ministersploeg voorstelt. Lega en Vijf Sterren willen duidelijkheid verschaffen over een nieuwe regering, voordat maandagochtend de beurzen openen.

Het is nog altijd mogelijk dat Conte een andere naam voor Economie en Financiën suggereert, om de president mee aan boord te krijgen. De naam van Giancarlo Giorgetti, een absolute vertrouweling van Lega-voorzitter Matteo Salvini en econoom van de prestigieuze Milanese Bocconi-universiteit, doet al dagenlang de ronde.

Stuit Conte op een ‘njet’ van Mattarella, dan liggen nieuwe verkiezingen in Italië voor de hand.