Nu oppositie verboden is in Cambodja, rust een zware last op haar schouders
De 63-jarige Mu Suchoa stuitert over de aardbol, sinds ze een maand geleden in alle haast Cambodja ontvluchtte. Van Thailand naar Berlijn, naar St.Petersburg, naar Brussel. Op haar smalle schouders rust een zware last: ze moet de Cambodjaanse oppositie in ballingschap dragen.
Nu oppositie voeren in Cambodja een week geleden is verboden, is alleen het buitenland nog in staat dictator Hun Sen op de knieën te dwingen, zegt Mu Suchoa, vicevoorzitter van de verboden CNRP-partij, tijdens een telefoongesprek.
'Als ik was gebleven was ik zeker in de gevangenis beland.'
"De partijleiding, de tientallen parlementariërs buiten Cambodja halen alles uit de kast. Waar we kunnen, lobbyen we bij de internationale gemeenschap. We proberen iedereen te bewegen tot sancties, wij eisen de vrijlating van Kem Sokha (de gevangen CNRP-voorzitter, red.) en wij eisen vrije en eerlijke verkiezingen."
Koude Oorlog
Haar vertrek roept herinneringen op aan Oost-Europese dictaturen tijdens de Koude Oorlog. Het was luttele weken voordat haar partij verboden zou worden, toen ze de wijk nam. "Op een maandag kreeg ik een bericht van het ministerie van Defensie waarin mij werd verteld dat ik het land moest verlaten, of dat ik anders binnen een week gearresteerd zou worden. Een kwartier later kwam eenzelfde bericht, dit keer van het ministerie van Binnenlandse Zaken. Ik aarzelde niet. Minder dan 24 uur later pakte ik mijn koffers en vertrok. Als ik was gebleven was ik zeker in de gevangenis beland."
De laatste weken in Cambodja leefde ze al in angst. "In Phnom Penh voelden we ons niet meer veilig. We gingen de provincie in, waar we spraken met onze organisaties, onze supporters en onze vertegenwoordigers in lokale besturen. We probeerden ze moed in te spreken, ze te informeren en plannen te maken voor hoe we met deze situatie moesten omgaan. Ik ging naar drie provincies, zo ver mogelijk van de hoofdstad, maar ik werd overal gevolgd. Mijn collega's en ik werden gevolgd door politiemannen die foto's maakten, zelfs in de zaaltjes waarin wij bijeenkwamen, we konden nergens komen of zij waren er ook en volgden alles wat wij deden."
Eenpartijstaat
Cambodja is in feite een eenpartijstaat geworden, met Hun Sen aan het hoofd. De parlementszetels van de verboden oppositie zijn toebedeeld aan politici die Hun Sen goed gezind zijn. Het CNRP-hoofdkwartier in Phnom Penh is ontruimd en het logo van de partij is overgeschilderd. Hun Sen heeft het rijk alleen.
'Hij zal tanks inzetten als het moet. Dat heeft hij zelf gezegd. Daarom hebben we geen protesten georganiseerd.'
"De totale dictatuur heeft zijn intrede gedaan, en de politieke zuivering is begonnen", zegt Sochua. "Nu zijn onze vijfduizend lokale bestuurders aan de beurt. Ze worden onder druk gezet om over te lopen. Velen zijn ondergedoken in boerderijen, of zij hebben politiek asiel aangevraagd."
Hun Sen had zwaar bewapende militairen en politiemannen geposteerd om elk protest meteen de kop in te drukken, maar niemand ging de straat op. "Hij zal tanks inzetten als het moet. Dat heeft hij zelf gezegd. Daarom hebben we geen protesten georganiseerd. We willen niet dat er doden vallen."
CNRP
Het nieuwe jaar, 2018, zou het jaar van de CNRP worden. In 2013 had de partij al een enorme winst geboekt, en recente lokale verkiezingen en peilingen wezen erop dat zij in 2018 een grote kans had de verkiezingen te gaan winnen. Alleen door de oppositie fysiek uit te schakelen kon Hun Sen, die al 32 jaar premier is, zeker zijn van de overwinning. "Dit is een wanhoopsdaad om ten koste van alles de macht vast te houden. Het electoraat is jong, goed geïnformeerd en betrokken. Die trappen daar niet meer in."
Hun Sen voelt zich sterk omdat China achter hem staat, zegt Sochua. Het is inderdaad een van de weinige landen dat steun heeft betuigd aan de verwijdering van de oppositie. De Chinese minister van Buitenlandse Zaken Wang Yi vertelde zijn Cambodjaanse ambtgenoot dat "China de Cambodjaanse poging steunt om de politieke stabiliteit en economische ontwikkeling te beschermen." De Chinese minister "vertrouwt erop dat de Cambodjaanse regering volgend jaar soepele verkiezingen zal houden."
Sancties door EU en VS
Sochua heeft haar blik op het Westen gericht: de EU en de Verenigde Staten hebben al krachtige taal laten horen, en dreigen allebei met sancties. Sochua is ervan overtuigd dat sancties Hun Sen op knieën kunnen dwingen. De helft van alle export van Cambodja gaat naar Europa. Als Europa de grenzen sluit, stort de hele textielindustrie in, waar 700 duizend mensen werken. "Waar vindt hij dan 700 duizend nieuwe banen?"
Ook in eigen kring zullen weinig mensen dan blij zijn met het isolement van een dictatuur. "Er zal opstand komen in zijn eigen partij. Hij zal bovendien zijn generaals tevreden moeten houden. Die willen er niet op achteruit gaan. Zij willen het geld dat zij nu verdienen met corruptie en illegale houtkap niet kwijtraken. Zelfs zijn familieleden zullen zich tegen hem keren. Dat zijn miljardairs. Zij hebben westerse investeringen nodig en handel met het westen. China alleen is voor hen niet genoeg."
'25 jaar hebben we het zaad van de democratie gezaaid. Het zal niet nog eens 25 jaar duren. Zo lang zal hij trouwens ook niet leven.'
Hun Sen heeft volgens haar iets ontketend waarvan de gevolgen niet te overzien zijn. Misschien schrikt hij daar alsnog voor terug, maar misschien offert hij ook alles op om maar aan de macht te blijven. Wat er ook gebeurt, Mu Sochua weet één ding zeker: uiteindelijk zal de oppositie winnen. "Wij hebben 25 jaar gewacht. 25 jaar hebben we het zaad van de democratie gezaaid. Het zal niet nog eens 25 jaar duren. Zo lang zal hij trouwens ook niet leven."
Lees meer: Einde aan democratie in Cambodja na verbod op oppositiepartij : land lijkt nu dictatuur te zijn geworden