Direct naar artikelinhoud
nieuwsuitzetting ans boersma

Turkije zet Nederlandse correspondent Boersma uit na melding OM; politiek en journalisten willen opheldering

De uitzetting van de Nederlandse journalist Ans Boersma lijkt donderdag eerst een nieuwe aanval op de persvrijheid door Turkije, maar krijgt in de loop van de dag een bizarre twist. De oorzaak voor de uitzetting van de correspondent van het Financieele Dagblad blijkt een Nederlands justitieel onderzoek naar terrorisme. 

en
Turkije zet Nederlandse correspondent Boersma uit na melding OM; politiek en journalisten willen opheldering
Beeld Joris van Gennip

Boersma is daarin eveneens verdachte, zij het niet van ‘een misdrijf met een terroristisch oogmerk’. Zij zou valsheid in geschrifte hebben gepleegd om een van de hoofdverdachten aan een verblijfsvergunning te helpen. Een reconstructie.

In Nederland is er donderdagochtend verontwaardiging alom over het nieuws dat Ans Boersma geheel onverwachts op het vliegtuig naar Nederland is gezet. Hoofdredacteur Jan Bonjer van het Financieele Dagblad is ‘diep geschokt’ over deze ‘flagrante schending van de persvrijheid’. En journalistenvakbond NVJ roept de regering op om ‘desnoods de banden met Turkije te verbreken’. In Den Haag eisen D66 en CDA dat minister Stef Blok van Buitenlandse Zaken de Turkse ambassadeur op het matje roept. Zij noemen het onaanvaardbaar dat Turkije ‘zonder enige aanleiding verdedigers van het vrije woord wegstuurt’. Ook in Europees verband zou Blok actie moeten ondernemen. 

Aan de verklaring van de woordvoerder van de Turkse president Erdogan, wordt dan nog weinig waarde gehecht. Volgens Ankara kreeg Turkije van Nederland te horen dat de 31-jarige Boersma banden heeft met het Al Nusra Front. Turkije heeft de afgelopen jaren tal van buitenlandse journalisten uitgezet, vaak op grond van vage en niet onderbouwde beschuldigingen van ‘banden met terroristen’. Dit lijkt slechts een volgende voorbeeld, is de algemene teneur in Nederland.

Maar de reactie van Erdogans zegsman Fahrettin Altun is dit keer wel erg concreet en beschuldigend richting Nederland. Volgens hem kreeg Turkije van de Nederlandse autoriteiten te horen dat Boersma banden heeft met Al Nusra.  De uitzetting van Boersma is daarom als voorzorgsmaatregel genomen en ‘op geen enkele manier gerelateerd aan haar journalistieke activiteiten’, aldus Altun. 

OM gaf informatie

Kort daarop komt het Openbaar Ministerie met een reactie die Altuns tweet onderschrijft. ‘In een lopend onderzoek zijn vragen gesteld aan de Turkse autoriteiten’, aldus het OM. ‘Informatie die wij over deze mevrouw leverden zat in de vragen die wij de Turken hebben gesteld.’

Het Financieele Dagblad  volgt niet veel later met de verklaring. De uitzetting  heeft volgens de krant mogelijk te maken met het feit dat Boersma tot zomer 2015 een relatie had met een Syriër die afgelopen najaar in Nederland werd gearresteerd vanwege zijn vroegere lidmaatschap van het Al Nusra Front, een extremistische rebellengroep in Syrië. 

Het blijkt te gaan om de 32-jarige Syriër die in september 2017 landelijk nieuws werd toen hij een debat in De Balie in Amsterdam bezocht, zo bevestigt een goed ingevoerde bron tegenover de Volkskrant. De man, die zich Aziz noemt, werd tijdens dat debat herkend als IS-strijder. Hij verliet het pand en fietste weg. Kort daarop gaf hij een interview aan de Volkskrant en Nieuwsuur waarin hij vertelde dat hij in 2014 naar Nederland kwam op een vals paspoort. Hij zou in zijn geboorteland nooit gewelddadig zijn geweest, maar was wel lid van een soennitische anti-Assadgroep. Die werd opgerold en Aziz zou daarna jarenlang hebben vastgezeten in een beruchte gevangenis in Damascus. Daar zou hij kennis hebben gemaakt met een kopstuk van Ahrar al-Sham, een aan Al Qaida gerelateerde organisatie.

Bronnen rond veiligheidsdiensten noemden hem in 2017 een ‘zwaar geval’. Mogelijk gezien het feit dat hij over een ‘blanco gestolen paspoort beschikte’. IS en andere jihadistische groeperingen hebben in Syrië duizenden van dit soort paspoorten in handen gekregen tijdens de burgeroorlog. De AIVD en de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid wilden destijds niet ingaan op de vraag waarom de man gewoon op vrije voeten was. Maar in algemeenheid stelden ze wel dat ‘risicopersonen de aandacht krijgen die nodig is op grond van de dreiging die ze vormen’.

Arrestatie Aziz

Afgelopen zomer wordt Aziz dus toch gearresteerd. Nu vanwege vermeende betrokkenheid bij het aan Al Qaida gerelateerde Al Nusra Front. Ook wordt hij verdacht van witwassen. De ‘verdachte afkomstig uit Raqqa’ zou volgens het OM betrokken zijn geweest bij gevechtshandelingen en aanslagen waarbij veel doden zijn gevallen. Bij Aziz thuis worden afgelopen zomer gegevensdragers, financiële gegevens en reisdocumenten in beslag genomen. Hij zit nog steeds vast.

Tegen Boersma zijn dus geen terrorismeverdenkingen, maar wat justitie haar dan wél precies verwijt, geeft het OM ‘in belang van het onderzoek’ niet prijs. Dat Justitie niet om haar uitlevering heeft gevraagd en haar bij aankomst op Schiphol niet aanhoudt, doen vermoeden dat de verdenkingen niet ernstig zijn. Haagse bronnen bevestigen later op de avond een bericht van Nieuwsuur dat Boersma valsheid in geschrifte zou hebben gepleegd om Aziz zo aan een verblijfsvergunning te helpen en vanuit Turkije naar Nederland te halen.

Met het nieuws bereiken ook de reacties in Nederland aan het begin van de donderdagmiddag een omslagpunt. In Den Haag komen negen fracties, waaronder die van D66 en CDA, met een reeks vragen aan Blok die nu op twee gedachten hinken. Enerzijds is de kritische aandacht verschoven naar de rol van Nederland: Klopt het dat Ans Boersma is uitgezet naar aanleiding van door Nederland geleverde informatie? Anderzijds blijven er vragen op Turkije gericht: Is Blok bereid ‘zo snel mogelijk opheldering te eisen’ van de Turkse ambassadeur? 

NVJ 

Secretaris Thomas Bruning  van de NVJ richt zijn pijlen nu op het OM. Dat heeft een journalist door de vragen onnodig in gevaar gebracht. ‘Onverantwoord, kwalijk en onbegrijpelijk’, zegt hij. ‘Het had nog erger kunnen aflopen.’ En ook Boersma’s werkgever vindt nu vooral dat de Nederlandse regering ‘opheldering’ moet geven over het doorspelen van gegevens over de journalist aan de Turkse autoriteiten.

Het FD weet ook te melden dat Boersma al sinds 4 december gesignaleerd staat bij de marechaussee. Kennelijk heeft Turkije naar aanleiding daarvan een ‘ban’ op haar paspoort ingesteld. Nadat de journalist zich woensdag bij de immigratiedienst in Istanbul had gemeld voor verlenging van haar verblijfsvergunning, wordt zij meegenomen naar een politiebureau.

Boersma is volgens het FD donderdagochtend ernstig vermoeid in Nederland aangekomen, maar ze verkeert in goede gezondheid. Bij aankomst op Schiphol had ze niet meer bij zich dan een rugzak met spullen.

Ans Boersma vestigde zich begin 2017 als correspondent in Istanbul. Zij werkte behalve voor het Financieele Dagblad  ook voor OneWorld en korte tijd voor Trouw. In 2015, ten tijde van de relatie met Aziz, was zij werkzaam als lector journalistiek aan de Christelijke Hogeschool Ede.