ANALYSE. Waarom Heist-op-den-Berg als enige in het arrondissement nog geen coalitie kon vormen

Op dit moment is nog geen enkele partij zeker van een plaats in de meerderheid, die minstens 18 op 35 zetels moet tellen. Alleen Vlaams Belang en wellicht ook ETA+ lijken vrij zeker te mogen zijn dat ze níét in aanmerking komen. De vijf andere partijen spelen nog volop mee in de race naar het gemeentehuis, dat in Heist boven op de beroemde berg ligt. Maar vlotten doet het niet. Het lijkt alsof iedereen met een blok lood aan het been de Heistse berg op moet.

Vraagtekens vervangen door strijdlust

Veel heeft te maken met het feit dat er geen grote winnaars zijn in de gemeente. Dat viel zondag al op, toen er op zowat elk partijhoofdkwartier een sfeer van ontgoocheling, frustratie en vooral totale vertwijfeling hing. Wat nu, dachten ze allemaal bijna luidop. De vraagtekens zijn gaandeweg vervangen door strijdlust. Maar nog steeds is er niemand die door zijn knappe score het onbetwiste leiderschap van de onderhandelingen afdwingen. Zo meldde N-VA dinsdag officieel dat het CD&V uitnodigde voor een gesprek. Waarop die tweede partij antwoordde dat zij eerder al dezelfde vraag hadden gesteld in de andere richting. Wie kan vol zelfvertrouwen onderhandelen? Wie is onmisbaar? Niemand.

CD&V is na zestig jaar heerschappij weliswaar nog steeds nipt de grootste partij, maar zakte wel fors van dertien naar tien zetels. Zo’n afstraffing hadden ze niet zien aankomen, zeker niet met een burgemeester in de rangen die al twaalf jaar lang de kans heeft gehad om in de kijker te lopen. Luc Vleugels is nog maar heel nipt de populairste politicus en maakt nog steeds kans op de sjerp, maar komt hoe dan ook verzwakt uit de stembusslag. Hij haalde overigens een derde minder voorkeurstemmen dan zes jaar geleden.

Grootste oppositiepartij

N-VA met Jan Moons, de tweede in de populariteitslijst, heeft voor het eerst evenveel zetels als CD&V, maar moet ook vrede nemen met een zetel verlies. Als grootste oppositiepartij kan je dan ook niet helemaal tevreden zijn. Beleidspartij Open Vld zakte weg van vier naar drie zetels. Enkel PRO Heist hield met vier zetels weliswaar gelijke tred met zes jaar geleden, wat als teken gezien kan worden dat het werk van de twee schepenen gewaardeerd wordt. Maar anderzijds hadden ze duidelijk ook op meer gehoopt, want de vroegere sp.a was niet voor niets verruimd met een reeks onafhankelijke kandidaten.

Aparte stijl

De verloren zetels gingen naar kleine partijen. ETA+ ging van één naar twee, maar ook nadat er een verruiming gebeurde met G-HA, die met Marcel Van Hoof de extra zetel innamen. Ook bij ETA+ waren ze dus eerder ontgoocheld dat een derde zetel uitbleef. En de aparte stijl van verkozenen Jan Baestaens en Marcel Van Hoof maakt hen bij de meeste partijen ook niet zo geliefd als mogelijke coalitiepartner. Toen lijsttrekker Jan Baestaens gevraagd werd door zusterkrant Het Nieuwsblad voor hun politiek vriendenboekje wat hij beloofde als hij verkozen zou worden, was zijn antwoord ‘Niks’. Tja.

Dan schieten er nog twee partijen over, namelijk Vlaams Belang en Groen: de twee enige echte winnaars. Helaas voor hen zijn de vier zetels voor Vlaams Belang net zoals in de rest van Vlaanderen onbruikbaar. Groen wordt wel als een mogelijke partner gezien. Hun twee zetels zouden de huidige coalitie in het zadel kunnen houden.

Enige echte winnaar

De vele verliezers moeten nu onderling uitmaken wie als winnaar uit de bus mag komen en dat blijkt geen makkelijk opdracht. De piste met de huidige meerderheid van CD&V, PRO Heist en Open Vld, aangevuld met Groen, lijkt momenteel het meeste kans te maken, al zegt niemand dat officieel met zoveel woorden. Het vertrouwen tussen de huidige coalitiepartners hoeft in dat geval niet gebroken te worden en met Groen komt de enige echte winnaar aan boord. Maar het hangt er ook vanaf welke prijs de CD&V op het vlak van mandaten moet betalen voor die oplossing en of de andere elders niet beter beloond kunnen worden voor hun engagement.

N-VA vindt dan weer dat de wil van de kiezer gerespecteerd moet worden en die kiezer heeft evenveel zetels aan CD&V en N-VA gegeven, dus zijn zij de meest logische formatie om de gemeente te besturen. Zelfs een derde partner in dit verhaal is niet uitgesloten. Een coalitie zonder CD&V ligt onder andere bij PRO Heist dan weer moeilijk, zoals de partij eerder deze week aangaf. Maar wat als pakweg David Geerts van PRO Heist -net zoals zes jaar geleden- in ruil het burgemeestersambt aangeboden krijgt? Weigert hij dan opnieuw?

Wil van de kiezer

De wil van de kiezer blijkt overigens een rekbaar begrip, dat in Heist momenteel door iedereen anders wordt gelezen. Er zijn onderhandelaars die erkennen dat CD&V plus N-VA twintig zetels geeft, terwijl de vierpartijencoalitie er maar negentien telt. Maar in absoluut stemmenaantal is de balans dan weer anders: dan heeft de tweepartijencoalitie 14.632 stemmen, terwijl een regenboogcoalitie met CD&V aan het hoofd er 16.401 telt. Het is maar hoe je het bekijkt.

Inhoudelijk zijn er niet zo veel grote twistpunten die bepaalde coalities uitsluiten. En op persoonlijk vlak lijken er ook geen al te sterke veto’s, al hebben de huidige coalitiepartners wel laten uitschijnen dat ze goed hebben samengewerkt en hadden ze dat wellicht ook blijven doen als het mathematisch had gekund. De oeverloze twijfel lijkt vooral van strategische aard. In welke coalitie kan mijn partij het beste naar voren komen? In welke meerderheid kunnen we er het meeste uithalen, zonder onszelf op termijn te verbranden? Elke partij maakt momenteel dezelfde afwegingen. En lang niet iedereen is het intern eens.

Burgemeester

Vroeg of laat zal er toch gekozen moeten worden wat het meeste doorweegt: de ideologie, het vertrouwen op persoonlijk vlak, de kans op mandaten, de wil van de eigen leden, de gevolgen voor de verkiezingen van 2024? Luc Vleugels (CD&V) of Jan Moons (N-VA) kunnen beiden nog burgemeester worden, zelfs een verrassende naam als David Geerts (PRO Heist) is niet helemaal uitgesloten. Iemand zal zich de komende dagen sterk moeten maken en zich bevrijden van de vervelende ketens van de nederlaag. Om dan een beslissende eindsprint in te zetten richting de berg.

Hoewel. Hebben we het nu al de hele tijd over een soort ‘race’ naar de berg? Daar gaat het misschien net niet snel genoeg voor. Misschien spreken we beter van een puzzel die gelegd moet worden. Het beeld van de Heistse politici die elke dag van de week tot laat in de nacht over de puzzelstukjes gebogen zitten, klopt beter. Veel stukjes lijken op het eerste gezicht te passen, maar het totale plaatje blijft voorlopig vaag. Elke puzzelaar weet hoe frustrerend dat is.