Dit blijkt uit het eindverslag dat het Meldpunt Seksueel Misbruik RKK maandag heeft gepresenteerd. De kerk keerde via de klachten- en compensatieregeling van het meldpunt ruim 28 miljoen euro uit aan 860 slachtoffers. Daarnaast werden er ook nog zaken geschikt, waardoor het totale compensatiebedrag volgens kardinaal Wim Eijk uitkomt op meer dan 30 miljoen euro.

Tijdens een persconferentie bevestigde Eijk ook dat de misbruikaffaire sinds 2010 de r.k. kerk al zo'n 60 miljoen euro heeft gekost. Daaronder vallen onder meer ook de kosten van het meldpunt zelf (met een klachten- en compensatiecommissie plus een platform hulpverlening) en de commissie-Deetman die onderzoek deed naar seksueel misbruik. 'De kerk bevindt zich niet in een florissante toestand, maar we hebben het kunnen dragen', verklaarde hij.

Uit het eindverslag blijkt dat bijna 400 slachtoffers in de zwaarste categorie 5 vielen: uitzonderlijk seksueel misbruik ofwel verkrachting over een langere periode. Daarvoor geldt een maximumbedrag van 100 duizend euro. Uiteindelijk kregen 65 aanvragers ook daadwerkelijk een ton uitgekeerd.

_{Lees verder onder de grafiek}

Meldpunt

Het meldpunt werd opgezet op advies van de commissie-Deetman. Vanaf het voorjaar 2010 tot begin december hebben zich ruim 3.700 slachtoffers gemeld. Van hen hebben 1.650 het om allerlei redenen slechts bij een melding gelaten. Uiteindelijk zijn ruim 2.050 officiële klachten ingediend bij het meldpunt. Daarvan zijn er ruim duizend gegrond verklaard in ruim 320 zaken was de uitspraak 'niet gegrond', ruim 330 andere klachten zijn geschikt en 250 ingetrokken.

'De kerk heeft de zwartste bladzijde uit haar geschiedenis onder ogen willen zien', zei kardinaal Eijk. 'Seksueel misbruik mag nooit voorkomen en zeker niet in de kerk, die immers de opdracht heeft het evangelie van Jezus Christus te verkondigen.'

Het meldpunt sluit per 1 januari definitief. De kerk had het meldpunt eigenlijk al eerder willen sluiten. Aanvankelijk konden slachtoffers tot juni 2014 een klacht indienen. Maar het Vrouwenplatform Kerkelijk Kindermisbruik (VPKK) stapte daarop met succes naar de rechter. Het wist voor elkaar te krijgen dat het meldpunt nog tien maanden langer openbleef voor klachten. Daardoor konden nog 300 klachten in behandeling worden genomen.

Volgens Eijk wil de sluiting van het meldpunt niet zeggen dat nieuwe misbruikslachtoffers zich niet meer kunnen melden bij de kerk. Zij kunnen sinds 1 mei 2015 terecht bij het Meldpunt grensoverschrijdend gedrag. Dat meldpunt is echter minder zwaar opgetuigd en geformaliseerd. 'Wij continueren de zorg voor misbruikslachtoffers', aldus Eijk. 'Mensen kunnen in gesprek gaan met een onafhankelijk team van deskundigen, hulp is mogelijk evenals een bescheiden financiële genoegdoening.'

Advies RKK aan sportwereld: stel centraal meldpunt open

Kardinaal Wim Eijk wil zijn ervaringen over de aanpak van seksueel misbruik in de kerk best delen met andere organisaties die momenteel worstelen met hetzelfde probleem, zoals de sportkoepel NOCNSF of de kunst- en cultuursector. ‘Nu men ook in onder meer de wereld van de sport en die van de televisie, film en politiek met een maatschappelijke discussie over seksueel misbruik wordt geconfronteerd − zie ook de #MeToo-discussie − zijn de Bisschoppenconferentie en KNR van harte bereid met anderen te spreken over de ervaringen die zij hebben opgedaan in de genoemde aanpak’, zei hij tijdens de persconferentie. ‘Wij kunnen niet zeggen: je moet het op deze of die manier aanpakken. Iedere sector heeft zijn verantwoordelijkheid voor de bestrijding van seksueel misbruik in eigen kring. Maar we kunnen wel zeggen: dit zijn onze regelingen geweest en ze hebben vruchten afgeworpen.’

Bestuursvoorzitter Rob van de Beeten van het Meldpunt Misbruik RKK zei niet verbaasd te zijn dat er bij de commissie-De Vries, die seksueel misbruik in de sportwereld onderzocht, slechts honderd meldingen zijn binnengekomen. ‘Mensen doen er heel lang over om naar buiten te treden met wat hun is overkomen’, aldus de jurist. Dat kan jaren duren, zo heeft ook de katholieke kerk geleerd. ‘Het zou goed zijn dat er ook in de sportwereld een voorziening komt waar mensen zich kunnen melden voor erkenning, hulp en genoegdoening’, aldus Van de Beeten. ‘Daarbij hoort een meldpunt.’

Sportkoepel NOCNSF heeft wel een Vertrouwenspunt Sport, maar daarop is scherpe kritiek. Daar kunnen slachtoffers vertrouwelijk hun verhaal kwijt, maar krijgen ze ook advies over wat ze kunnen doen om misbruik aanhangig te maken. Die combinatie leidt ook volgens de commissie-De Vries tot verwarring. Bij het meldpunt van de katholieke kerk konden slachtoffers zich niet alleen melden en hulp krijgen, maar werd hun klacht ook (semi-)juridisch getoetst door een klachtencommissie en adviseerde een compensatiecommissie over een schadevergoeding.

Ontmoediging

Het VPKK vindt dat de kerk slachtoffers die zich na de sluiting van het klachtenloket hebben gemeld 'in de kou laat staan'. In het eindverslag van het meldpunt wordt gesproken van 72 nieuwe melders. Zij kunnen zich volgens het VPKK slechts 'in schrijnende gevallen' melden bij de verantwoordelijke overste (van de congregatie) of bisschop. De slachtofferorganisatie vreest dat mensen zich door deze boodschap laten ontmoedigen.

Kritiek was er ook van de koepel van slachtoffergroepen Klokk, bijvoorbeeld omdat slechts tweederde van de klachten over misbruik gegrond is verklaard. Voor veel slachtoffers was de juridische klachtenprocedure al slopend genoeg, aldus Klokk-voorzitter Guide Klabbers. 'Niet-ontvankelijk en ongegrond zijn termen die vermeden hadden moeten worden.'

Hoe de charismatische priester van de Oud-Katholieke Kerk Alan groomde
Als 15-jarige jongen is hij seksueel misbruikt én bloot gefotografeerd door een priester van de Oud-Katholieke Kerk. 'Eerst sliep ik apart, daarna zei hij: je kunt ook bij mij slapen, dat is gezelliger.'

'Mijn ouders zeiden: dat doen nonnen niet'
Seksueel misbruik in de katholieke kerk wordt vaak met jongens geassocieerd. Anneke getuigde over haar ervaringen in het levensverhalenproject, dat vrouwelijke slachtoffers een stem moet geven.

'Opeens pakte hij mijn hand en ging daarmee onder zijn pij'
Broeder Delphinus nam de 12-jarige Piet mee uit fietsen langs de boeren. Een eer, tot de priester hem ging betasten. Omdat hij de enige klager is, kreeg hij geen erkenning.