PORTRET. Het Belgisch parcours van Safet Rustemi, topgangster en nu ongrijpbaar in Albanië
De Daltons van Dobrac, worden ze genoemd, de vier criminele broers Rustemi. In thuisland Albanië gelinkt aan een veertigtal moorden, in ons land veroordeeld voor moordpoging, pooierschap, afpersing én cocaïnehandel. Twee broers zitten hier in de cel. Maar ‘most wanted’ Safet Rustemi (33) kreeg van ons land na het betalen van een borgsom een galante exit huiswaarts. Tot grote frustratie van het Brusselse gerecht. “Hij waant zich onaantastbaar”, zeggen twee gerechtelijke bronnen. “En dat klopt helaas ook.”
“Als je niet betaalt, zal ik je dochter van 12 moeten verkrachten.” Zo klonk het niet mis te verstane dreigement van Safet Rustemi (33) toen een Brusselse cafébazin aanvankelijk weigerde te plooien voor de Albanese maffia. Uiteindelijk betaalde ze wel, zoals iedereen in de Alhambrawijk in het centrum van de hoofdstad. Zelfde verhaal in tientallen cafés in Schaarbeek, Koekelberg, Molenbeek, Anderlecht en Ganshoren.
De clan-Rustemi greep in het najaar van 2014 de macht in de Brusselse onderwereld. Met vier zijn ze: Ilir Janusz, Bardhyl, Sead en patron Safet Rustemi. Samen met nog een neef worden ze de Daltons van Dobrac genoemd, een beruchte wijk ten noorden van de Albanese stad Shkodër. Ze worden er gelinkt aan maar liefst veertig moorden, bevestigt een gerechtelijke bron.
In geen tijd werden de Daltons almachtig in het Brusselse. Twee Albanezen verdwenen spoorloos na een dispuut. Er volgden twee schietpartijen, de clan voorzag Brussel van coke en hoertjes, cafébazen vreesden voor hun dreigementen. Toch kon het gerecht hen na een infiltratie klissen.
Schoenen van krokodillenleer
Advocaat-generaal Stéphane Lempereur herinnert zich Rustemi nog goed. “Ik wou hem op zijn proces uit zijn kot lokken door te lachen met zijn schoenen van krokodillenleer. Lelijke schoenen die duizenden euro hadden gekost. Hij gaf geen krimp.”
De Albanese maffiabaas kreeg er op 25 januari 2017 wel te horen dat hij voor negen jaar naar de cel moet na het schenden van zowat het halve strafwetboek. Lempereur eiste zijn onmiddellijke aanhouding, het hof volgde niet. De redenering: Rustemi is altijd netjes komen opdagen. “Uit frustratie omdat Rustemi niet meteen werd aangehouden, werd in allerijl een andere strafzaak tegen hem gestart”, zegt een gerechtelijke bron. Dat was niet moeilijk, aangezien hij jarenlang kilo’s cocaïne importeerde uit Nederland. In de cel of niet, de clan werkte al die tijd lustig voort.”
Borgsommen en ‘special flight’
Ondanks het kluwen van voltooide en lopende rechtszaken mocht Safet Rustemi op 12 juli 2017 onder voorwaarden de gevangenis van Sint-Gillis verlaten. Opnieuw tot grote verbazing van Brusselse magistraten. Of Rustemi eerst wel de borgsom van 25.000 euro zou willen betalen? Een lachertje voor iemand die zwemt in misdaadgeld. Het was al de tweede keer dat de Belgische justitie hem met plezier een borgsom liet afdokken. Eind 2015 gebeurde dat ook al eens.
Twee dagen later werd de “illegale crimineel” door de Dienst Vreemdelingenzaken op een special flight richting thuisland Albanië gezet. Dat er nog twee zware rechtszaken in ons land voor cocaïnezwendel zaten aan te komen, leek niemand te zien of te deren. “Terwijl Justitie talmde met het laten seinen van Rustemi, had staatssecretaris voor Asiel en Migratie Theo Francken (N-VA) hem al lang in Tirana laten afleveren”, zegt een welingelichte bron.
Toen de man op 22 februari dit jaar in Brussel nog eens een dubbele veroordeling van acht en vijf jaar opliep als leider van een cocaïnebende, zat Rustemi zorgeloos op het strand van Velipojë.
Almachtig in Shkodër
22 jaar openstaande gevangenisstraf of niet, het lijkt de Albanese gangster niet te deren. Tot verbazing van de Belgische gerechtelijke diensten vuurde hij op 21 december 2017 meermaals op een landgenoot in een discotheek in thuisbasis Shkodër. Tientallen getuigen en camerabeelden hielden hem niet tegen. Toen de politie werd opgeroepen en aanstalten maakte om de club binnen te vallen, volgde een telefoontje van de lokale gouverneur. De agenten moesten afdruipen en Albanese rechercheurs kregen de dwingende raad de zaak niet te onderzoeken. De affaire leidde zelfs tot een nationale rel.
Het kan Safet Rustemi, of beter zijn alias Safet Bajri, niet schelen. Hij heerst als vanouds over de wijken van Shkodër, waar hij handelaars blijft afpersen en een stuk paradijselijk strand beheert. Of hij ooit in de cel belandt? Weinigen durfden daar gisteren bevestigend op te antwoorden. “Alles hangt af van de goodwill van de Albanezen. De man waant zich onaantastbaar”, zeggen twee betrokkenen. “En hij is het ook.”
Geen alleenstaand geval
Dat Safet Rustemi nog voor het einde van zijn proces ons land wordt uitgezet, is geen alleenstaand geval. “In mijn kantoor alleen al zijn er de voorbije maanden twaalf zulke gevallen geweest”, zei Sven Mary, de advocaat van de Albanese gangster, gisterenavond in Terzake. In gerechtelijke kringen wordt bevestigd dat dit inderdaad wel vaker gebeurt.
“Ik heb het zelfs nooit anders geweten”, zegt de Antwerpse advocaat Kris Luyckx. “Het is een compleet absurde situatie. Justitie legt verdachten zonder een vaste verblijfsvergunning een borgsom op, net om te vermijden dat ze het land zouden ontvluchten. Vervolgens komen die mensen bij DVZ terecht, die hen het land uitzet. Daarbij krijgen ze meestal een verbod om binnen de eerste jaren terug te keren. Dus ze mogen niet eens terugkeren om bij hun proces te zijn, ook al was dat een voorwaarde bij hun borgsom.”
Volgens Theo Francken (N-VA) is het de taak van Justitie om die informatie door te geven aan DVZ. “DVZ kan geen rekening houden met informatie die ze niet heeft”, aldus zijn woordvoerster.
