Nederland in trek als fiscale vluchthaven

Amsterdam

Singapore, Hong Kong, Luxemburg en Zwitserland zijn andere populaire vestigingslanden om belasting te ontwijken. Dat blijkt uit het jaarlijkse onderzoek naar het gebruik van belastingparadijzen door de ‘Fortune 500’-bedrijven van een aantal kritische Amerikaanse organisaties, zoals het instituut voor fiscaal beleid ITEP en de burgerorganisatie voor fiscale rechtvaardigheid CTJ. Volgens de organisaties gebruiken de multinationals hun dochterondernemingen vaak voor het ontwijken van belastingen.

‘Nederland wordt internationaal steeds bekender als instrument voor belastingontwijking’, zegt onderzoeker Matt Gardner van ITEP. ‘Die bekendheid kan leiden tot kopieergedrag bij bedrijven, die ook een fiscale route via Nederland opzetten. Anderzijds zal het ook leiden tot meer druk op Nederland in de internationale discussie over de bestrijding van belastingontwijking.’ De onderzoekers weten niet hoeveel vermogen of inkomsten de bedrijven naar Nederland precies hebben overgemaakt. ‘Nederland wordt in ieder geval gebruikt als doorvoerpunt voor geld naar de echte belastingparadijzen, waar helemaal geen belasting meer wordt geheven.’

Het wordt steeds duidelijker dat Nederland een spilfunctie vervult, met name voor moedermaatschappijen van multinationals, zegt ook Eelke Heemskerk, onderzoeker van de Universiteit van Amsterdam (UvA). Hij presenteerde in juli met zijn onderzoeksgroep Corpnet een wereldwijd onderzoek naar offshore belastingparadijzen. Nederland bleek met 23 procent van het totaalbedrag het meest populaire ‘doorstroomland’ voor geld richting belastingparadijzen als de Kaaiman Eilanden en Bermuda. Slechts vijf landen zijn verantwoordelijk voor 47 procent van de offshore-investeringen van multinationals richting belastingparadijzen.

uitbannen

Het nieuwe kabinet wil belastingontwijking, al dan niet onder druk van ‘Brussel’, zoveel mogelijk uitbannen. Uit het regeerakkoord: ‘We richten ons op bedrijven die echt een toegevoegde waarde hebben in plaats van bedrijven die Nederland alleen als postbus gebruiken.’ Tegelijk moet Nederland wel aantrekkelijker worden voor buitenlandse bedrijven, zeker nu het Verenigd Koninkrijk uit de Europese Unie stapt, vindt het kabinet van VVD, CDA, D66 en ChristenUnie dat volgende week begint.

Brievenbusmaatschappijen – ‘firma’s die zich alleen op papier in Nederland vestigen om belastingvrij miljoenen te kunnen rondpompen’, zoals in het regeerakkoord staat – wordt de wind uit de zeilen genomen. Zij moeten bronbelasting gaan betalen over royalty’s en rente als die worden overgemaakt naar eigen vestigingen in belastingparadijzen. De belastinginkomsten van dit alles worden overigens geschat op 0 (nul).

Tegelijk zal De Nederlandsche Bank (DNB) strenger toezien op de trustsector – de kantoren die de belastingconstructies doorgaans tamelijk kritiekloos voor de bedrijven verzinnen en opzetten. Daar horen meer sanctiemiddelen voor de centrale bank bij. Ook krijgt de Belastingdienst meer opsporingscapaciteit. Rutte III wil een internationale zwarte lijst van landen die belastingontwijking niet aanpakken. Multinationals moeten bovendien rapporteren wat ze in die landen doen en daar gewoon ter plaatse belasting over betalen.

Onder de noemer ‘bevorderen vestigingsklimaat’ verlaagt het nieuwe kabinet de winstbelasting ter waarde van 3,3 miljard en schaft het de dividendbelasting af, wat 1,4 miljard kost. Dat laatste gebeurt op instigatie van werkgeversclub VNO-NCW. Daar staat tegenover dat er 1,4 miljard terug de schatkist instroomt doordat buitenlandse bedrijven de rente die ze op hun leningen betalen niet meer mogen aftrekken van hun winst als het saldo van de betaalde en ontvangen rente meer is dan 30 procent van het bedrijfsresultaat. Die maatregel is afgedwongen door de Europese Unie.

UvA-wetenschapper Heemskerk noemt het afschaffen van de dividendbelasting juist een aanmoediging voor bedrijven om Nederland op te nemen in hun fiscaalvriendelijke structuren. ‘Natuurlijk neemt het kabinet zo’n maatregel omdat het bedrijven meer in Nederland wil laten investeren. Die investeringen groeien ook wel een beetje. Maar het schrappen van de dividendbelasting heeft voornamelijk fiscaal effect. Nederland speelt gewoon een hoofdrol in die fiscale structuren. En dat blijft zo.’

kleine landen

Uit het Amerikaanse onderzoek blijkt dat de 500 grootste Amerikaanse bedrijven gezamenlijk 43 procent van hun buitenlandse inkomsten in slechts vijf kleine landen aangaven voor belastingheffing: Bermuda, Ierland, Luxemburg, Nederland en Zwitserland. In deze landen is echter slechts 4 procent van de buitenlandse werknemers actief. Ook slaat in die landen slechts 7 procent van hun buitenlandse investeringen neer. Slechts 14 procent van de bedrijfswinsten werd gerapporteerd in Australië, Canada, Groot-Brittannië, Duitsland en Mexico. Daar zijn de belastingen hoger, maar is wel 40 procent van hun buitenlandse werknemers actief.

De vijfhonderd bedrijven hebben gezamenlijk omgerekend 2,2 biljoen euro winst geparkeerd in belastingparadijzen. Apple, Pfizer, Microsoft en General Electric nemen daarvan een kwart voor hun rekening. Pfizer, de grootste medicijnenfabrikant ter wereld, heeft 157 buitenlandse dochters, waarvan 64 in Nederland. President Trump heeft aangekondigd dat hij bedrijven wil overhalen dat geld naar de Verenigde Staten te halen, onder meer door ruime halvering van de winstbelasting. <