Jongeren hoeven niet te worden geconfronteerd met diversiteit of maatschappelijke alternatieven, al is het maar op papier, in een boek. Dat vinden ze in Viktor Orbans Hongarije, in Vladimir Poetins Rusland en ook in de Verenigde Staten. Sinds enkele jaren zijn daar al duizenden boeken uit schoolbibliotheken gebannen. Tot de gecancelde auteurs behoren Toni Morrison en Margaret Atwood, en zelfs een biografie over Anne Frank ging eraan.

Censuur mag het niet heten, wel waarden en tradities vrijwaren. Nieuwe wetten in staten als Florida en Texas geven ouders, die vaak geen intimidatie schuwen, het recht om schoolbesturen te dwingen immoreel geachte boeken uit de rekken te halen.

Het draait altijd om thema’s als ras, seksualiteit, gender, feminisme, religie, ongelijkheid, zelfs het klimaat, kortom, om identiteitspolitiek. Conservatieven en radicaal-rechts maken er een politiek wapen van tegen wat ze “woke” noemen. Dat is de verzamelterm voor de drang naar erkenning en emancipatie van allerlei minderheden – en zo zijn er steeds meer in de steeds diversere westerse wereld.

Subsidies afnemen

Maar diversiteit zet oude machtsrelaties en privileges onder druk. Om die in stand te houden, startte conservatief rechts een cultuuroorlog die aansloeg bij dat deel van de Amerikanen dat met argwaan en onbehagen aankijkt tegen al die nieuwlichterij. Rechts boog de wrevel om tot existentiële angst, alsof alles wat ooit vertrouwd en ‘normaal’ leek straks wegzinkt in een poel van normloosheid en decadentie.

Dan worden verbod en censuur een optie, om het gevaar in te perken, om alle diversiteit weg te drukken uit de ‘aanvaardbare’ realiteit. In Florida mogen kinderen al geen dragqueens meer zien. Boeken die vertellen over alternatieve levenssferen hoeven dan ook niet meer.

Lees ook

Lees ook

Verbannen en verbrand: als boeken wapens worden 

Conservatief rechts verbreedde ‘woke’ tot een amalgaam dat uiteindelijk niets meer betekent. Behalve dat het de traditionele sociale harmonie verstoort. Het woord dient alleen nog om aversie op te wekken, in een odium van dolgedraaide arrogantie, subversie en dreiging.

Daar valt electoraal garen bij te spinnen, zodra politici erin slagen om latente onzekerheden en cultureel ongemak te mobiliseren in angst voor bijvoorbeeld dat extremistische verzinsel ‘omvolking’. En dan hoeven ze ook niet meer te spreken over harde politiek, belastingen, sociale zekerheid, koopkracht of sociale gelijkheid.

Ook Vlaamse conservatieven hebben de cultuuroorlog omhelsd. N-VA-voorzitter Bart De Wever hoopte erop te kapitaliseren met een pamflet, maar Vlaams Belang doet beter.

‘Woke’ is voor radicaal-rechts alles wat ‘tradities aanvalt’ en zou al volop woekeren in het hoger onderwijs. Vlaams Belang zal dat ‘virus’ aanpakken met verregaande politieke controle, met een door de regering benoemde ‘onderzoeksleider’ die het ‘vergif’ moet opsporen, een tuchtcommissie, meldpunten en een regeringscommissaris.

Criminaliseren is er nog niet bij, sanctioneren wel. Boeken verbieden blijft nog uit, subsidies afnemen is wel gepland. En wie een ‘virus’ wil uitroeien, moet zijn drager elimineren.

Lees ook

 Na doodsbedreigingen aan jeugdauteur Pim Lammers: ‘Dit gaat om politiek en identiteitsdenken, niet over literatuur’