Zhao Kangmin: de man die een heel leger bij elkaar lijmde
Eerst was het er maar één, maar toen bleken het er 8.000 te zijn en Zhao Kangmin sloeg aan het restaureren. Hij ontdekte het terracottaleger van Qin Shi Huang, een van de meest adembenemende archeologische vondsten ter wereld.
Het gebeurde op een hete dag in 1974, ongeveer 30 kilometer ten oosten van Xi’an, het oostelijke eindpunt van de Zijderoute en ooit de hoofdstad van China. Een boer wilde een waterput graven, maar botste op iets waarvan hij meende dat het een kruik was. Bij nader inzien bleek het het hoofd te zijn van wat nog het meest leek op een standbeeld in een tempel. Een jonge archeoloog uit de buurt werd van de vondst op de hoogte gebracht. “Samen met een agent haastte ik mij ernaartoe”, herinnerde Zhao Kangmin zich later. “We waren zo opgewonden dat het leek alsof onze fietsen vlogen.”
De vondst bleek waarlijk wonderbaarlijk. Kangmin begon armen en benen, hoofden en lichamen bijeen te puzzelen en te lijmen. Al vlug stonden voor hem enkele strijders van terracotta: larger than life (gemiddeld 1,86 meter hoog), de vuisten half gebald en voorzien van een volledige wapenrusting. Ze waren beschilderd en hadden stuk voor stuk een uniek uiterlijk.
Toen begon de opgraving van wat een van de meest opzienbarende stukken erfgoed ter wereld zou blijken. Onder de grond zaten maar liefst 8.000 krijgers, 130 strijdwagens en meer dan 600 paarden – waarvan de meeste tot vandaag niet naar boven zijn gehaald. Het in zwijgzaamheid uitmuntende leger dateert van ca. 250 voor Christus. Het moest Qin Shi Huang, de eerste keizer van China, na zijn dood beschermen tegen eventuele belagers.
Boeren beweerden achteraf dat zijzelf het versteende leger ontdekt hadden. “De beelden zien, betekent nog niet dat je ze ontdekt hebt”, reageerde Zhao Kangmin misprijzend. “Die mensen zijn alleen maar op geld uit. Het was hoog tijd dat wij erbij kwamen toen ze op de beelden stootten. Kinderen speelden al met onderdelen. Een van de boeren had een hoofd opgedolven en het in zijn schuur gezet om ratten te verjagen.”
'We waren zo opgewonden dat het leek alsof we vlogen toen we ernaartoe fietsten'
De site werd, na de Chinese Muur, de grootste historische trekpleister die het land rijk is. De beelden zijn te bewonderen in ruimtes ter grootte van een vliegtuighangar. Een aantal reist de wereld rond en wordt uitgeleend aan tentoonstellingen.
Helaas krijgen de strijders niet altijd het respect dat ze verdienen. In februari nog werd een Amerikaan beschuldigd van vandalisme tijdens het maken van een selfie. Er brak een duim af van een terracottastrijder, wiens waarde op 4 miljoen euro geschat wordt.
Zhao Kangmin gruwelde van dat soort praktijken. De archeoloog met veertig jaar dienst bezweek aan een laffe longontsteking. Naast 8.000 stille getuigen, laat hij twee zonen en een vrouw van vlees en bloed na.