Direct naar artikelinhoud

Zes vragen over onze files (en ja, ze worden de komende jaren alleen maar langer)

Automobilisten staan ieder jaar langer in de file en dit zal de komende jaren niet anders zijn. In 2016 kostte dit de samenleving 2,8 tot 3,7 miljard euro, becijferde het Kennisinstituut voor Mobiliteitsbeleid (KiM) in zijn jaarlijkse rapport Mobiliteitsbeeld dat vandaag naar de Tweede Kamer is gestuurd.

Een file op de A16 richting Breda.Beeld ANP

Langer in de file? Er komt toch steeds meer asfalt bij?

Klopt, maar het aantal auto's op de Nederlandse wegen groeit harder. Sinds 2005 steeg het aantal voertuigkilometers van 128,4 naar 134 miljard. Inmiddels rijden er 8,3 miljoen personenauto's rond (1,3 miljoen meer dan in 2005) en neemt ook het goederenvervoer over de weg toe.

En dit is de komende jaren niet anders?

Zeker niet. Met dank aan de florerende economie blijven we meer tijd doorbrengen op de weg. Het KiM verwacht dit en volgend jaar dan ook een groei van het wegverkeer met 1,7 procent. Voor de periode 2019-2022 is de groeiprognose met 1,2 procent iets lager.

Groeien de files net zo hard als het verkeer?

Nee, nog harder. 'Files nemen altijd onevenredig toe in verhouding tot het wegverkeer', zegt Ben Immers, hoogleraar Verkeer en Infrastructuur aan de TU Delft en de KU Leuven. 'De verkeerscapaciteit zit aan zijn grens en gaat er bij een file overheen. Hierdoor valt een deel van de capaciteit helemaal weg en neemt de druk extra toe.'

Bovendien komen er de komende jaren ook nog eens minder rijstroken bij dan in voorgaande jaren. 'Tot en met 2022 wordt de verwachte groei van het wegverkeer slechts voor een deel opgevangen door een uitbreiding van de wegcapaciteit', schrijven de onderzoekers.

En dus stijgen de voertuigverliesuren, zoals het KiM het noemt, harder dan het wegverkeer. Voor 2017 zorgt de extra drukte op de weg (1,7 procent) voor 3 procent meer tijdverlies. Voor 2022 wordt in vergelijking met vorig jaar een toename van het verlies verwacht van 28 procent.

Wat kost ons dat?

Hoeveel uren we verdoen boven het asfalt, staat niet in het rapport, alleen dat het sinds 2005 met 9 procent is gestegen. De financiële kosten namen vorig jaar in nog hoger tempo toe, tot ongeveer 2,8 miljard euro aan directe kosten. Die worden berekend aan de hand van verloren werltijd en extra reiskosten vanwege omrijden. Behalve tijd en geld kost de drukte op de weg ook meer levens en raken meer weggebruikers ernstig gewond in het verkeer.

Is er een oplossing?

Verkeershoogleraar Immers gelooft niet dat nog meer rijstroken het probleem oplost. 'Dan leg je voor een beperkt aantal voertuigen in de spits extra asfalt aan', zegt hij. 'Ik ben voorstander van invoering prijsmechanisme, waarbij op drukke momenten meer wordt betaald. Het nieuwe kabinet gaat heel voorzichtig testen met vrachtverkeer.'

Van zelfrijdende auto's wordt in de toekomst bij files nog wel eens wonderen verwacht, maar Immers tempert de verwachtingen. 'We zijn twintig jaar verder voor een echt autonome auto de weg op gaat', zegt hij. 'Het is dan maar zeer de vraag of auto's nog dichter op elkaar kunnen gaan rijden om files te voorkomen.'

Het aantal ongelukken zal wel afnemen, denkt Immers, wat files voorkomt. De passagier van de zelfrijdende auto die toch in de file belandt, heeft nog een voordeel. 'De verloren tijd gaat omlaag, omdat tijdens de autorit kan worden gewerkt.'

Zijn er nu al lichtpuntjes op de weg?

Een paar kleine. De prijs die het milieu betaalt voor al die auto's en vrachtwagens is lager geworden. De hoeveelheid CO2, stikstof, zwaveldioxide en fijnstof in de lucht afkomstig van het wegverkeer is sinds 2005 afgenomen. Het geproduceerde geluid nam wel toe, maar daar komt langzaam verandering in; in 2016 was het aandeel elektrische auto's voor het eerst 1 procent van alle verkochte personenauto's.