Mysterieuze ‘kosmische koe’ blijkt zwart gat of zombiester
Eindelijk hebben astronomen een idee wat de bron is van het mysterieuze signaal uit de ruimte – bijnaam ‘de koe’ – dat vorig jaar plotseling verscheen.
Nee, er zweeft geen zwart-wit gevlekte graseter door de kosmische leegte. ‘De koe’ is de populaire naam die astronomen gaven aan een mysterieuze flits uit de ruimte. Dat ging toevallig de boeken in met de technische naam AT2018cow en verwierf vervolgens wereldfaam als The Cow – de koe, dus.
Inmiddels denken astronomen de bron van het signaal te kennen: de geboorte van een zwart gat of een neutronenster; de sterk samengeperste ster die overblijft nadat een zwaardere ster explodeert.
Het is een verklaring voor een mysterie dat “internationaal behoorlijk de aandacht trok”, zegt astronoom Raffaella Margutti, verbonden aan de Amerikaanse Northwestern University.
Belangrijkste reden voor al die aandacht zijn de maffe eigenschappen van het signaal, dat volledig uit het niets leek op te duiken. “Echt iets dat de haren ten berge doet rijzen”, zegt astronoom Gijs Nelemans van de Nederlandse Radboud Universiteit. “Twee dagen eerder was aan dat stuk van de hemel nog helemaal niets te zien. En dan duikt ineens zo’n helder signaal op, dat daarna ook nog vrij snel weer in kracht afneemt. Heel bijzonder.”
Zwanenzang
Bij een signaal van dergelijke kracht denken astronomen al snel aan een supernova-explosie, de gewelddadige zwanenzang van een zware ster. “Maar daarvan kan hier geen sprake zijn”, zegt Margutti. Naast het bizarre verloop van het signaal was ‘de koe’ ook nog eens tien- tot honderdmaal sterker dan een gewone supernova. Met haar team ging zij daarom op zoek naar de ware toedracht.
Afgelopen oktober verschenen de eerste resultaten – zowel van Margutti als van een concurrerend onderzoeksteam – op de wetenschappelijke voorpublicatiesite Arxiv. Nu verschijnen ze in het vakblad The Astrophysical Journal.
Naast het bizarre verloop van het signaal was ‘de koe’ ook nog eens tien- tot honderdmaal sterker dan een gewone supernova
“We ontdekten dat het ging om een helder object, waarschijnlijk een zwart gat of neutronenster”, zegt Margutti. Materiaal dat in zo’n gat of op een neutronenster valt, zou het signaal een boost geven en verklaren waarom het zo helder was. “We weten uit de theorie dat beide voorwerpen kunnen ontstaan wanneer een ster sterft, maar we hadden ze nog nooit direct na hun geboorte waargenomen.”
Radiostraling
“Prachtig onderzoek”, oordeelt Nelemans. Overigens verklaart een zwart gat of neutronenster nog niet het hoge tempo waarmee het signaal tevoorschijn kwam. Bij een ‘normale’ supernova-explosie ontstaan die voorwerpen namelijk ook. Het verschil is dat ze dan ingepakt zitten in dikke lagen materiaal van de oorspronkelijke ster. “Straling moet zich dan eerst een weg naar buiten werken en dat duurt even”, zegt Nelemans.
In dit geval moet het object dus veel meer blootliggen. “We snappen nog niet zo goed waarom”, zegt Margutti. “Het voorwerp zendt nog steeds veel radiostraling uit. Daarmee kunnen we het de komende tijd beter in kaart brengen.”
Quarksoep, wormholes en de diepste aard van de werkelijkheid: een spoedcursus zwarte gaten. Vergeet vulkanen, tsunami’s en tornado’s: zwarte gaten zijn pas echt de extreemste natuurfenomenen van het heelal. En wetenschappers staan eindelijk op het punt te onthullen hoe ze werken.