Hoe de bib zichzelf heruitvond: “De bib is geen duf huis meer”

“Ik hou van het tastbare gevoel. Hier kan ik rustig mijn tijd nemen om een beperkt aanbod te ontdekken. Het internet is zo... omvangrijk”, zegt Gentenaar Harald Platjouw (55). Hij zou kunnen browsen door Spotify, maar komt liever naar de cd-rekken van De Krook. Het is er momenteel stil en levendig tegelijk, een symptoom van de blok. “De bib is meer een verzamelplaats geworden. Dat merk je ook erg aan de inrichting van dit gebouw.”

Die herinrichting wordt gewaardeerd, blijkt uit gebruikersonderzoek van de VUB. Niet alleen in De Krook, ook in veel van de andere 104 bibliotheken die deelnamen aan een VUB-gebruikersonderzoek. Een eerste bevraging bij volwassen bibliotheekbezoekers uit 2004 werd begin 2018 herhaald door Ignace Glorieux en Dennis Mathysen (TOR-onderzoeksgroep). De bibliothecarissen mochten in de Leuvense bib Tweebronnen woensdag hun rapport komen ophalen.

Hoewel er in veertien jaar veel is veranderd – de smartphone, bijvoorbeeld – zijn de resultaten positief. Bezoekers gaan frequenter naar de bib (16 procent gaat ‘wekelijks of vaker’ ten opzichte van 6 procent in 2004) en blijven langer (12 procent blijft ‘meer dan een uur’, een verdubbeling). Maar de grootste stijging (van 21 naar 54 procent) is wellicht te merken bij het aantal mensen die als bezoekreden aanstipten: ‘Omdat ik de bib een aangename omgeving vind.’

Heruitgevonden

“Vijftien jaar geleden waren bibliotheken nogal duffe huizen, waar het stil moest zijn. Tegenwoordig zijn het belevingscentra”, zegt socioloog Glorieux, die ook verwijst naar zijn eigen thuisbib in Dilbeek. “Daar hebben ze overal leuke leeshoeken geïnstalleerd, en lenen ze nu ook gezelschapsspellen uit.”

“De bibliotheek heeft zichzelf heruitgevonden”, zegt Glorieux, al geldt dat voor de ene toch meer dan voor de ander. 

“In mijn dorp blijft het een kwestie van ‘dingen ontlenen’, maar naar De Krook kom ik ook soms om een koffie te drinken of te genieten van het uitzicht op het dak”, zegt Sophie Muffat (21), die in een van de vele gezellige hoekjes even pauze neemt tussen het blokken door. Haar vriendin Lua Huygebaert (23) draait de functie van de bib zelfs een beetje om. “Ik koop mijn boeken, maar ik kom ze hier soms lezen.”

Zwakt de klassieke functie van de bibliotheek dan niet af? “Mensen blijven nog altijd veel materiaal ontlenen”, leidt Bruno Vermeeren van de Vlaamse Vereniging voor Bibliotheek, Archief & Documentatie (VVBAD) af uit het TOR-onderzoek. Boeken ontlenen is ongeveer even populair gebleven, en een hoger percentage bezoekers zegt strips en dvd’s te ontlenen. Zelfs cd’s blijven, ondanks een daling, verrassend relevant. 

Let wel: het gaat om gebruikersonderzoek. Wie afhaakte, werd niet bevraagd. En cijfers van het departement Cultuur, Jeugd en Media tonen dat het aantal volwassen Vlaamse leners tussen 2004 en 2015 terugliep met liefst 17 procent. Anderzijds steeg het aantal bibliotheekbezoeken met ongeveer de helft. Een dubbele tendens dus.

Uit het TOR-onderzoek blijkt dat vooral jongvolwassenen een moeilijk te bereiken groep zijn. “De opmars van streamingplatformen wordt in de toekomst een heel grote uitdaging”, weet Vermeeren. Glorieux beaamt: “Een gezin starten is vaak de aanleiding om terug naar de bib te trekken, maar dat is geen garantie dat het in de toekomst zo blijft. De bib moet zich blijven heruitvinden.”

Toch vinden we in De Krook ook een jonge snaak die met een stapel cd’s onder de arm door de rekken loopt. “Ik snuister graag”, lacht Jonas Beerts (21) als we vragen waarom hij zijn muziek niet gewoon streamt. “Op Spotify heb ik het gevoel dat mijn muzieksmaak in een soort vluchtige bubbel geduwd wordt, bij een cd luister ik meer.” 

Dat er aan zijn geliefde cd-rekken een ontmoetingsplek is gekoppeld, vindt hij positief. “Maar het moet ook geen praatcafé worden, natuurlijk.”