Het heeft vrij lang geduurd voor ik de tas ging waarderen. Misschien was het weerzin tegen reputaties; net als bij kunstwerken van grote meesters wordt er ook bij tassen al 'oh' en 'ah' geroepen als het merk zichtbaar is, zonder ook maar een beetje op vorm, materiaal en ambacht te letten. Zo overschaduwt de naam het zicht op de kwaliteit totaal. Misschien is het omdat ik, net als veel Nederlandse vrouwen, de fijngevoeligheid mis om jas, tas en schoenen op elkaar af te stemmen, zodat je visueel harmonieus over straat loopt. Ik maakte tassen vaak zelf van grappige stofjes, niks wat paste bij iets anders, niks duurs, en weinig bestand tegen Hollandse regen.

Inmiddels is de liefde toegenomen en enige smaak verworven, maar je hoeft geen tassengek te zijn om te genieten van de historische en nieuwe voorbeelden in Museum Hendrikje in Amsterdam, en als je daar eenmaal bent geweest, is het des te leuker om op de exemplaren in schilderijen te letten.

James Tissot: Les Deux Soeurs

1863; olieverf op doek; 210 x 135 cm

Musée D'Orsay Parijs

James Tissot is een van de kunstenaars die ik het meest kan aanraden te bekijken als u eens in Parijs of Londen bent. Hij was een Fransman die zijn voornaam Jacques verengelste en even in Londen woonde. Zijn schilderijen zijn door de heren kunsthistorici weinig gewaardeerd de afgelopen eeuw, maar ik zeg: dat ligt er maar aan hoe je ze bekijkt. Tissot was een societyschilder zoals er nu modefotografen met de jonge Kardashian-Jenner-clan aan de haal gaan. Zijn figuren waren rijk, jong, zonder nobele afkomst. Nieuwe kleren in nieuwe situaties. Tissots muze was Kathleen Newton - wat voorlettergewijs mooi in het rijtje van Kylie, Kendall en Kim past.

Veel literatuur is er niet over Tissot, zijn werk werd immers 'te mooi' gevonden, het werd gemaakt in een tijd dat héle andere schilderkunst in was, maar Mariëtte Haveman schreef al in het boek Het feest achter de gordijnen (1996) dat de man alleen al door zijn herfstige licht en gevoeligheid voor mooie stoffen opnieuw waardering verdient. Hij schildert een soort grijs licht dat alle kleuren sterker maakt, schrijft ze. Een uitvergroting van sfeer die je zintuigen aanzet, zoals je dat op een goed feest ook kunt voelen. Zijn vader was stoffenhandelaar in Nantes - wat Tissots onderwerp- en lichtgevoeligheid kan verklaren. In het Instagramtijdperk werken zijn details van jurken weer betoverend.

Dit schilderij is ingetogen, maar mét dat kleurversterkende licht. Twee zussen dragen mooie op elkaar afgestemde jurken, met modieuze laag afhangende pofmouwen, gedraaid en van doorschijnende stof. Aan de vingers van het kleine zusje bungelt een kleurig tasje. Een mand lijkt het, rond, met linten of kwastjes en een spitse deksel. Tissot had rekwisieten; hetzelfde tasje is aan de overkant te zien in Musée D'Orsay, in zijn portret van markies de Miramon en zijn familie. Ook bij een kind, op tafel. Het staat open en er ligt naaigerei naast.

Maar speciale kindertassen bestonden toen nog niet, zegt conservator Leonie Sterenborg van Tassenmuseum Hendrikje, die voor ons naar het detail wilde kijken. De vorm is ongewoon, in de collectie van het museum zijn er wel tassen uit die tijd met vergelijkbare kleuren, kwastjes en linten, maar zo rond, van riet met een deksel, dat is bijzonder. Sterenborg en museumdirecteur Sigrid Ivo vermoeden dat het om een oosters exemplaar gaat. Eerder in de 19de eeuw is de Ottomaanse stijl al in de tassenmode, eind 19de eeuw komt de invloed meer uit Japan, maar het zou toch meegenomen kunnen zijn naar Parijs. Waar het tasje toe diende; het eerste waar Leonie Sterenborg aan dacht is dat het een spoormandje is. Een mooie naam voor een tas die gevoegd is naar de nieuwe technologie en mobiliteit van toen: de trein. Een spoormandje was een damestas die meeging in de trein. Steviger en groter dan voorheen, soms diende het zelfs als picknickmand. Een oosterse, kleurige picknickmand.

Volg Wieteke van Zeil op Instagram: @artpophistory