‘Ze krijgen als het ware een grote broer die meekijkt’: jongeren krijgen enkelband in proefproject

Vorige zomer keurde de Vlaamse regering een uitbreiding van het decreet rond elektronisch toezicht goed. Een van de elementen daarvan was dat voortaan ook jongeren een enkelband zouden kunnen krijgen. Maar eerst moest er een proefproject komen. Daarvoor heeft de Vlaamse regering afgelopen vrijdag het licht op groen gezet.

Concreet zullen rechters van de Antwerpse jeugdrechtbank de maatregel voor een periode van minstens drie en maximaal zes maanden opleggen aan jongeren tussen 12 en 18 jaar. Dat kan als straf, maar ook tijdens de voorbereidende fase van het onderzoek.

Elke jongere krijgt een begeleider. Die gaat samen met de jongere, zijn ouders, de school en andere mensen in zijn omgeving aan het werk, met de bedoeling recidive tegen te gaan. De minderjarigen krijgen een uurrooster met specifieke afspraken. Via de enkelband kan gecontroleerd worden of ze zich daaraan houden.

Doodslag

Niet iedereen komt in aanmerking voor een enkelband. De sociale dienst zal elke kandidaat screenen om te zien of het een mogelijkheid is. Jongeren die verdacht worden van specifieke delicten, zoals doodslag, moord en intrafamiliaal geweld, en spilfiguren in de drugshandel of tienerpooiers kunnen geen enkelband krijgen.

De twee betrokken ministers leggen de nadruk op de individuele begeleiding. “Het is van belang dat we jongeren het signaal geven dat we hen niet loslaten”, zegt Vlaams minister van Welzijn Hilde Crevits (cd&v). “Daarom zetten we in op intensieve begeleiding wanneer jongeren een enkelband opgelegd krijgen.”

“De jongeren krijgen als het ware een grote broer die meekijkt of ze naar school gaan en hun voorwaarden strikt opvolgen”, zegt Vlaams minister van Justitie Zuhal Demir (N-VA).

Risico’s

Het idee van elektronische monitoring bij minderjarigen is gecontesteerd. “Al was het maar omdat Vlaanderen bij de invoering van het elektronisch toezicht voor minderjarigen in 2019 altijd had gezegd een alternatief voor de ‘volwassen’ enkelband te zoeken”, zegt professor jeugdcriminologie Els Dumortier (VUB).

Het is dubbel, volgens Dumortier. “Alles hangt af van hoe dit gebruikt wordt”, zegt ze. “Als dit betekent dat jongeren niet uit huis worden geplaatst, in een instelling, zie ik mogelijk voordelen: we weten dat zo’n plaatsing risico’s inhoudt.”

Anderzijds is een enkelband erg stigmatiserend. Voor jongeren, die volop in hun puberteit zitten en hun identiteit ontwikkelen, is dat niet vanzelfsprekend. “Daarom vind ik het jammer dat er geen andere oplossingen of tracking devices worden geprobeerd bij het proefproject, zoals aangepaste horloges of smartphones.”

Het proefproject zal een jaar duren en kost 1,2 miljoen euro. Bij een positieve beoordeling kan het worden uitgerold in heel Vlaanderen.