Milieubewust maar een beetje hypocriet: liever geen vlees dan geen vliegtuig
Even naar Rome voor 30 euro? We staan niet stil bij de klimaatgevolgen van al dat goedkope vliegen, vinden experts. En zij hebben nog iets ontdekt: het zijn net de vegetariërs, die hun vlees laten uit milieuoverwegingen, die er het vaakst op uit trekken.
"Sinds ik er op mijn 21ste voor gekozen heb om veganistisch te eten is mijn leven ingrijpend veranderd", zegt Etjen van der Vliet. De 43-jarige ondernemer die in Gent woont, heeft het nu niet over zijn eetgewoonten, maar over zijn transportgebruik. Met zijn managementbedrijf reist hij de wereld rond in het gezelschap van bands als Guns N' Roses, meestal in een vliegtuig.
"Ik troost me wel met de gedachte dat we met elke veganistische hamburger die mijn ander bedrijf verkoopt, iemand geen dierlijke hamburger heeft gegeten", zegt Van der Vliet. "Die zijn veel slechter voor het klimaat."
'De impact van de luchtvaart op het klimaat is gigantisch. Als je weet dat een retourvlucht naar Thailand ongeveer gelijk is als een jaar lang autorijden'
Maar experts zien in het vlieggedrag van veel vegetariërs, die doorgaans bezorgd zijn om het milieu, een zorgwekkende paradox, vertelt de Nederlandse onderzoeker Paul Peeters (Universiteit van Breda). "De impact van de luchtvaart op het klimaat is gigantisch", zegt hij. "Als je weet dat een retourvlucht naar Thailand 1.780 kilogram CO2 uitstoot per persoon, dan is dat ongeveer gelijk aan een jaar met de auto rijden."
Uit een onderzoek dat hij enkele jaren geleden in Nederland gevoerd heeft, blijkt inderdaad dat de GroenLinks-stemmers het vaakst vliegen. "Zij zeggen dan dat zij geïnteresseerd zijn in andere culturen", weet Peeters. "En het klopt dat kiezers van rechtse partijen niet zo vaak reizen. Maar het toont ook hoe moeilijk het wordt om mensen te overtuigen minder te vliegen. Ze geven makkelijker een stuk vlees op dan het vliegtuig."
Parijs
Als we zo doorgaan met onze vlieggewoonten – voorspellingen gaan ervan uit dat het aantal passagiers van luchtvaartmaatschappijen tegen 2030 verdubbelt – zullen de problemen tegen het einde van de eeuw niet meer te overzien zijn.
Peeters heeft zo berekend dat tegen 2080 de CO2-uitstoot van de luchtvaart groter zal zijn dan die van alle andere sectoren samen. Op voorwaarde dat de wereld zich dan wel aan het Klimaatakkoord van Parijs houdt, dat auto's tegen dan elektrisch rijden en alle stroom groen is. Het is dan ook hemeltergend volgens hem dat de luchtvaartsector buiten het klimaatakkoord is gehouden.
De sector moet nu zichzelf reguleren om de klimaatdoelstellingen te halen – wat de verantwoordelijkheid is van de internationale luchtvaartorganisatie ICAO – maar die ligt aan de voeten van de luchtvaartlobbly, zegt Peeters. "Eigenlijk zouden landen opstijg- en landingsrechten moeten verkopen in plaats van de ICAO. Vergelijk het nu met de visvangst: het is doordat Europa quota heeft opgelegd aan de visserij dat wij hier vandaag nog kabeljauw hebben. In de VS vind je die niet meer. "
Er zijn natuurlijk ook andere manieren om het aantal vluchten terug te dringen, maar uit berekeningen die Peeters gemaakt heeft, blijkt dat die minder goed werken dan wanneer landen via hun wetgeving het aantal vluchten zouden beperken. "De impact van biobrandstof in de luchtvaart is te verwaarlozen en pas als je prijzen van tickets echt krankzinnig hoog zou maken, gaan mensen stoppen met vliegen", zegt de Nederlandse onderzoeker.
Hogesnelheidstrein
Verdergaand op de bevindingen van Peeters, heeft Jan Mertens (Denktank Oikos) deze week een opiniestuk gepubliceerd op de website van het magazine MO. Daarin oppert hij het idee van een "individueel CO2-recht". Wie niet vliegt, zou dat kunnen doorverkopen aan anderen, schrijft hij.
'Er is geen universeel recht om te vliegen. We moeten naar onszelf durven kijken'
"Er is geen universeel recht om te vliegen", zegt Mertens. "We moeten naar onszelf durven kijken. Ik zie nu in mijn omgeving dat veel mensen – niet uitsluitend vegetariërs – verknocht zijn aan goedkope vluchten. Maar we moeten ons afvragen: wat is de prijs die het klimaat daarvoor betaalt?"
Maar om het vliegtuig minder aantrekkelijk te maken, hebben we niet enkel regels en taksen nodig, vindt de Nederlandse politicoloog Hein-Anton Van der Heijden (Universiteit van Amsterdam). Je kunt ook een goed netwerk van hogesnelheidstreinen uitbouwen in Europa, zodat reizigers niet meer op een goedkoop vliegtuig hoeven te springen voor een citytrip.
"De Europese wetgeving laat nu alle ruimte aan prijsvechters om goedkope vluchten aan te bieden", zegt Van der Heijden. "Maar dat moeten we dringend omkeren. In ons neoliberaal bestel is er wel een afkeer van grote overheidsinitiatieven zoals een Europees hst-netwerk, maar er moet iets radicaals gebeuren, omdat een milieuvriendelijk vliegen er gewoon niet inzit."
Lees ook
Geselecteerd door de redactie
