Jongleren met gloeiend staal

Warmenhuizen

De promotiefilm van Tebulo Industrial Robotics biedt een kijkje in de ziel van de robotbouwer. Zwoele klanken van melodische elektromuziek begeleiden autonome knip- en spuitrobots die soepel om hun assen draaien boven metersdikke rollen staalplaat. De robotmakers van Tebulo vinden dat het uitstekend past bij een harmonische dans der machines.

Topspelers uit de internationale staal- en aluminiumindustrie kloppen aan bij robotfabrikant Tebulo in het Noord-Hollandse Warmenhuizen, nabij Alkmaar. Omringd door herkauwende melkkoeien en kwetterende eksters sleutelen ingenieurs hier aan innovatieve robots voor de zware en middelzware metaalindustrie. ArcelorMittal, de grootste staalproducent ter wereld, is klant. Zo ook de Chinese gigant Baosteel, het Duitse ThyssenKrupp, het ook in IJmuiden gevestigde Indiase Tata Steel, en zo verder.

productielijnen

Tebulo is marktleider in destrappers en in markeerrobots – uitleg volgt – die onder zeer hoge temperaturen werken. Zo’n vijftien tot twintig stuks komen er ieder jaar uit de werkplaats in Warmenhuizen. De autonome robots worden ingezet aan de lopende band van de wereldwijde metaalindustrie, die 24 uur per dag, 7 dagen per week sissend en stomend roodgloeiende plakken staal en aluminium uitspuugt.

Vijftien tot twintig stuks, dat lijkt niet veel, maar één moderne staalproductielijn brengt jaarlijks al snel 5 miljoen ton aan metaal voort. Tebulo heeft inmiddels aan zo’n driehonderd productielijnen wereldwijd een robot geleverd.

‘Als je kijkt naar fabrieken en namen in de staalindustrie, dan kunnen we inmiddels bijna overal wel een vlaggetje zetten’, zegt Rob Beentjes, directeur van Tebulo Industrial Robotics.

‘Lang niet alle lijnen zijn geautomatiseerd en we hebben ook een aantal grote concurrenten. Maar in China bijvoorbeeld, zijn er maar bar weinig staalfabrieken waar wij geen apparatuur hebben neergezet.’

tekenbureau

Tekenbureau Louwman ontstond in 1974 als ingenieursbureau in Wognum, een dorpje bij Hoorn. Aanvankelijk leverden Henk Louwman en zijn medewerkers technische tekeningen voor pijpleidingsystemen. Midden jaren tachtig gingen ze machines bouwen.

In 1991 werd Tekenbureau Louwman Tebulo. De machinebouwtak ging vanaf dat moment verder als een aparte bv, die inmiddels bekend is onder de naam Tebulo Industrial Robotics.

De omslag naar robots kwam in de jaren negentig, in de tijd dat China opkwam als economische grootmacht. Tandenknarsend zagen ambitieuze Tebulo-technici hoe een Oostenrijkse concurrent al vrij snel de Chinese markt opging en rap groeide.

Maar Tebulo-eigenaar en oprichter Louwman – ‘een goede vent, maar een nuchtere West-Fries’ – moest er aanvankelijk niets van hebben, zegt Beentjes. Tebulo had een mooi klantenbestand, verdiende prima en deed niet eens aan beurzen en advertenties, laat staan aan avonturen aan de andere kant van de wereld.

Totdat een grote Duitse leverancier van productielijnen voor de staalindustrie een opdracht aannam om een grote lijn neer te zetten in China en tegen Tebulo zei: kunnen jullie ons robots leveren? Dat was in 1995. Tien jaar later gingen vier van de vijf robots die uit Tebulo’s werkplaats kwamen op de boot naar China.

knippen en printen

De niche die Tebulo Industrial Robotics voor zichzelf heeft gecreëerd, is een heel smalle: het bedrijf maakt vooral – maar niet alleen – destrapper-robots en markeerrobots voor hoge temperaturen.

De destrapper-robot is een kniprobot die de metalen banden (straps) loshaalt waarmee rollen staalplaat van twintig tot dertig ton bij elkaar worden gehouden.

De markeerrobot print een identificatiecode op staalrollen en -plakken als die net uit de oven komen en nog met een temperatuur van 400 tot 1000 graden (afhankelijk van procedé en type) staan te gloeien.

Dat doen de robots helemaal zelf: een menselijke kraandrijver zorgt dat er aan het begin van de lijn genoeg te markeren of te destrappen materiaal wordt aangeleverd, de robot handelt verder zijn eigen klusjes af. Daarin zit het verschil met een machine: die wordt doorgaans door iemand bediend.

‘Twintig jaar geleden stond er nog een grote vent met een tatoeage aan gloeiend hete producten te werken, maar dat ging weleens mis’, zegt Beentjes. ‘Ook met knipmachines kan het gebeuren dat iemand zo’n rol staalplaat van twintig ton verkeerd losmaakt en een flap op zijn hoofd krijgt. Als dat een dikke plaat is, blijft er weinig van hem over.’

bestendig

Technisch directeur Hans Spaans vult aan: ‘De samenleving accepteert dat soort risico’s voor werknemers niet meer. Er is grote behoefte aan veiligheid en automatisering: efficiëntere processen. Tegelijkertijd kunnen ­robots steeds meer en zijn ze steeds bestendiger.’

De robots maakt Tebulo niet zelf, dat is een basismodel van de Zweedse fabrikant ABB Robotics: een op het eerste gezicht wat slungelig aandoend oranje gevaarte met een lange nek, een scharnier in het midden en één poot eronder. Tebulo voorziet de robot van zelf ontworpen gereedschap (een kop), sensoren en software, en installeert ze bij de eindklant.

veiligheid

Nieuwe technologie schept nieuwe mogelijkheden. Tot voor kort waren robots vooral bedreven in het eindeloos uitvoeren van dezelfde taak op de automatische piloot, maar ‘vision’-technologie begint door te breken. Door de toevoeging van camera’s krijgen robots ogen die hen in staat stellen om variabele situaties af te handelen. Dus niet alleen standaard op 34 centimeter van de rand van een staalrol een knipbeweging maken, maar zelf kijken wat de diameter van zo’n rol is en waar precies de band zit die doorgeknipt moet worden.

eerste stapjes

De vraag naar ‘specials’ – robots die op maat gemaakt worden voor een specifieke klus – neemt de laatste tijd toe.

Iedere keer opnieuw moeten de ingenieurs van Tebulo naar de tekentafel, software schrijven, onderdelen laten maken en de robot aankleden. Een brein installeren, gereedschappen erop schroeven, kijken hoe hij zijn eerste stapjes maakt. En dan komt, na installatie bij de klant, de lakmoesproef.

‘Wat jij ziet, is een robot die knipt’, zegt Spaans. ‘Maar ik weet wat er allemaal voor berekeningen door zijn hoofd gaan. Wanneer hij het dan doet – dat blijft gewoon kicken.’ <