7 op de 10 jongeren zitten dagelijks op TikTok: ‘Ze beseffen zelf ook dat ze te veel tijd doorbrengen op hun smartphone’

Ik nodig u uit om, terwijl u dit leest, eens rond u te kijken. Hoeveel mensen zitten er met een scherm voor hun neus? Elk dood moment vullen we met het gedachteloos scrollen op onze smartphone. Het socialemediagebruik bij jongeren vormt nu ook het onderwerp van politieke debatten.

Belgen zijn fervente gebruikers van sociale media, dat blijkt uit de jaarlijkse SMI-barometer van Arteveldehogeschool en handelsconfederatie Comeos. Zij peilen naar het gebruik, de attitudes en het gedrag van jongeren ten opzichte van sociale media. Het onderzoek werd uitgevoerd bij meer dan 4.500 Belgen tussen 16 en 39 jaar oud.

Connectie vs. entertainment

Instagram blijft het populairste sociale medium, 94,2 procent van de Belgische jongeren is actief op het platform. 81,4 procent van de 16- tot 24-jarigen gebruikt Instagram dagelijks. Opvallend, negen op de tien vrouwen checken elke dag hun Instagram. “Vrouwen uit die leeftijdscategorie gebruiken sociale media intensiever dan mannen”, vertelt hoofd van het onderzoek Marijke De Veirman (Arteveldehogeschool).

“Vrouwen zijn actiever op platformen waar de focus ligt op het onderhouden van sociale relaties, zoals Instagram en Snapchat. Terwijl mannen veelal fervente YouTube-kijkers zijn en actiever op nicheplatformen zoals Twitch.”

Getiktokt

TikTok is de grootste stijger wat betreft het aantal dagelijkse gebruikers vergeleken met vorig jaar: 70,4 procent van de Belgische jongeren scrolt dagelijks door TikTok. Wanneer we kijken naar 16- tot 18-jarigen, ligt het TikTok-gebruik nog hoger: bijna 80 procent van die leeftijdsgroep zit dagelijks op TikTok, en 63 procent geeft aan de app meerdere keren per dag te openen. Volgens de onderzoekers ligt dat aan het shortform-gegeven van TikTok: “Korte filmpjes die eenvoudig over te slaan zijn wanneer het niet meer interessant is, dat slaat aan bij jongeren.”

Paal en perk

Het thema leeft ook bij onze buurlanden. Frankrijk overweegt een verbod op sociale media voor kinderen onder de vijftien jaar. De Franse president Emmanuel Macron wil paal en perk stellen aan het schermgebruik van de jeugd, nadat een onderzoek waarschuwde voor de nefaste gevolgen op hun gezondheid. In Nederland is er al een verbod op mobiele telefoons in alle openbare scholen. Conner Rousseau (Vooruit) was die ideeën in De afspraak op Canvas zeer genegen.

De Veirman begrijpt waar Rousseaus standpunt vandaan komt. “Ik weet niet of een verbod doeltreffend is, want scholieren zijn goed in het omzeilen van regels. Maar jongeren beseffen zelf ook dat ze te veel tijd doorbrengen op hun smartphone en ze proberen dat actief te beperken.” 64,4 procent van de socialemediagebruikers probeert vaker afstand te nemen van zijn smartphone. De meeste mensen verwijderen apps of zetten bepaalde notificaties uit.

Toestelwijsheid

Ook Lieven Demarez, expert in nieuwe communicatietechnologieën (UGent), herkent de tendens. “Voordien was dé samenleving bezorgd over de jongeren, maar nu is er ook draagvlak bij de jongeren zelf.” Demarez is geen voorstander van een verbod, want dan verplaats je het probleem. Volgens hem moeten we inzetten op toestelwijsheid. Iedereen gedraagt zich anders op de smartphone, en jongeren moeten inzicht krijgen in hun eigen socialemediagebruik, zo leren ze hun digitaal welzijn onder controle te krijgen.

“Als iemand aan obesitas lijdt, kan die pas geholpen worden als je de levensstijl onder de loep neemt, en in sommige opzichten zal die persoon zijn gedrag dan moeten aanpassen. Zo moeten we ook onze schermtijd aanpakken. Confronteren om te leren doseren, daar ligt de sleutel”, volgens Demarez.