Nieuw regeerakkoord voorziet strengste migratiebeleid ooit, vooral voor wie vlucht van oorlog
De prioriteit van het nieuwe regeerakkoord is duidelijk: het aantal asielzoekers moet dalen. De regering zal daarvoor het strengste migratiebeleid ooit voeren. Volgens Bart De Wever is het ook het "strengste dat je in Europa kunt voeren". Ook voor andere nieuwkomers worden de regels strenger. Lees hier wat er beslist is over migratie.
Migratie moet opnieuw een "positief verhaal" worden volgens de nieuwe regering. Dat "kan enkel als migratie gecontroleerd gebeurt". De focus moet veel meer liggen op werk- en studiemigratie, oftewel "zij die een directe meerwaarde betekenen".
Migratie is een verhaal van rechten en plichten, benadrukken politici vaak. Het nieuwe regeerakkoord kiest nu voor extra plichten en minder rechten.
Zo kunnen nieuwkomers de eerste 5 jaar in België geen beroep doen op sociale bijstand. Wie vlucht voor oorlog moet een verblijfsstatuut krijgen met minder rechten. En wie een permanente verblijfsvergunning wil, moet werk hebben en slagen voor een taaltest.
Minder rechten voor wie vlucht voor oorlog
De nieuwe regering wil het minder aantrekkelijk maken voor asielzoekers om naar ons land te komen. Wie bescherming nodig heeft, krijgt in ons land vandaag vooral het statuut van erkende vluchteling. Dat moet anders, staat in het regeerakkoord.
Wie voor oorlog vlucht, moet voortaan het statuut van subsidiair beschermde krijgen. De rechten gekoppeld aan dat statuut worden teruggeschroefd.
Het zal voor hen bijvoorbeeld moeilijker worden om hun gezin te laten overkomen. Ze krijgen ook minder middelen om hun leven hier op te starten.
Wat zijn subsidiair beschermden? Waarom kunnen ze minder rechten krijgen?
Er bestaan vandaag 2 statuten om iemand internationale bescherming te geven.
(1) Het statuut van erkend vluchteling op basis van de Conventie van Genève: bedoeld voor wie persoonlijke vervolging riskeert vanwege bijvoorbeeld godsdienst, politieke overtuiging of seksuele voorkeur.
(2) Het statuut van subsidiaire bescherming: bedoeld voor wie vlucht voor willekeurig geweld zoals een conflict of oorlog.
Vandaag wordt het statuut van subsidiaire bescherming in België minder uitgereikt. Wie in beide categorieën past, krijgt het statuut erkende vluchteling.
Zo waren er Syrische mannen die op de vlucht gingen voor het oorlogsgeweld, maar ook uit vrees voor persoonlijke vervolging als dienstweigeraar voor het leger (dat de eigen bevolking aanviel). Op basis van dat laatste kregen ze het statuut van erkend vluchteling.
Erkende vluchtelingen moeten volgens Europese regels dezelfde behandeling krijgen als elke EU-burger. Dat is niet zo voor subsidiair beschermden. Dat maakt het mogelijk hen minder rechten te geven.
Voor Oekraïners bestaat er nog een 3e apart statuut van tijdelijk ontheemden.
De beperkte verblijfsvergunning van alle vluchtelingen wordt strikter toegepast. Wanneer de situatie in het land van herkomst verandert, wordt hun dossier heropend om ze eventueel terug te sturen.
Bij aankomst zal van elke asielaanvraag meteen de gsm of andere toestellen van de asielzoeker uitgelezen worden om fraude op te sporen. Wie weigert zijn toestel af te geven, krijgt in principe een weigeringsbeslissing.
Ook hoopt men op die manier zeker te zijn van de aankomstdatum. Wie niet meteen asiel aanvraagt, kan een weigeringsbeslissing krijgen.
Daarnaast rekent de regering op het Europees Migratiepact. Dat wil onder meer asielzoekers eerlijk verdelen over de landen van de EU. Landen die geen asielzoekers willen opvangen, kunnen een financiële bijdrage leveren. In het regeerakkoord staat dat ons land mogelijk voor die optie kiest.
Het Europees migratiepact treedt wel pas midden 2026 in werking. Het is voorlopig dus afwachten wat het effect zal zijn. Asielcijfers blijven bovendien moeilijk te voorspellen.
Enkel nog collectieve opvang & wie op straat belandt, krijgt voedsel
Asielzoekers hebben bij registratie recht op bed, bad, brood en begeleiding. Maar ons land kampt al 3 jaar met een opvangprobleem, waardoor alleenstaande mannen op straat belanden.
De nieuwe regering belooft die alleenstaande mannen op straat voortaan wel basishulp te geven, zoals voeding, medische hulp en juridische begeleiding. Vandaag nemen vooral lokale vrijwilligersorganisaties die taak op zich.
Als blijkt dat er effectief minder nieuwe asielzoekers aankomen in ons land, wil de regering het aantal opvangplaatsen sterk afbouwen.
De kleinschalige opvang bij steden en gemeenten zal verdwijnen. Er zullen op termijn enkel nog "sobere" collectieve opvangplaatsen zijn. De regering belooft wel een aantal bufferplaatsen te behouden voor als de instroom weer stijgt.
De regering wil ook samen zitten met de gewesten over noodplekken voor erkende vluchtelingen. Die blijven nu vaak te lang in de asielopvang zitten omdat ze geen huurwoning vinden om te starten. Wonen is een regionale (Vlaamse, Brusselse en Waalse) bevoegdheid.
Pas na 5 jaar leefloon & strikte voorwaarden voor permanent verblijf
Nieuwkomers zullen indien nodig pas sociale bijstand kunnen krijgen als ze minstens 5 jaar in ons land zijn.
Ook de subsidiair beschermden die vluchten voor oorlog en Oekraïners kunnen geen leefloon meer krijgen, wel een lager bedrag. Als ze voldoende integreren, kan daar wel een bonus bijkomen.
Voor erkende vluchtelingen is een wachttijd niet toegelaten volgens Europese regels. Indien ze een leefloon krijgen, zullen ze wel een intensiever integratietraject moeten volgen. Doen ze dat niet, dan zal hun leefloon verlaagd worden.
Daarnaast zullen nieuwkomers na 5 jaar verblijf in ons land enkel als ze aan strikte voorwaarden voldoen nog een permanente verblijfsvergunning krijgen. Ze moeten bijvoorbeeld eerst slagen voor een taaltest. En ze mogen geen sociale bijstand ontvangen, zoals een leefloon.
En dan het sluitstuk, wie Belg wil worden, moet slagen voor een nationaliteitsexamen en "fors" meer betalen. Bovendien kan de nationaliteit geweigerd worden bij bedreiging van de openbare orde. Het is niet duidelijk wat daaronder valt en wie daarover oordeelt.
Langer wachten voor gezinshereniging
Heel wat nieuwkomers komen naar ons land via gezinshereniging. De voorwaarden worden aangescherpt voor wie wil herenigen met partner en kind.
Voor arbeidsmigranten wordt een wachttijd ingevoerd van 1 tot 2 jaar. Opvallend: de wachttijd geldt niet voor hooggeschoolde arbeidsmigranten. Vraag is of dat onderscheid wettelijk mag.
Een wachttijd voor gezinshereniging kan niet voor erkende vluchtelingen, door Europese regels. Zij krijgen vandaag een termijn van 1 jaar om hun aanvraag, voor gezinshereniging zonder strikte inkomens- en woningvoorwaarden, rond te krijgen. Die uitzonderingstermijn zal worden ingekort tot 6 maanden.
Subsidiair beschermden (oorlogsvluchtelingen) verliezen het recht op die uitzonderingstermijn. Zij zullen voortaan ook minstens 2 jaar moeten wachten voor gezinshereniging kan.
Terugkeercontract, woonstbetreding & buitenlandse gevangenissen
Volgens de nieuwe regering staat of valt het migratiebeleid met de terugkeer van mensen die illegaal in ons land verblijven. Het voornemen meer terugkeer te realiseren, is er bij elke nieuwe regering. Ook nu weer wordt een poging ondernomen met een aantal nieuwe maatregelen.
Zo zal het bevel om het grondgebied te verlaten omgezet worden naar een terugkeercontract, waar strikte opvolging en sancties aan vast hangen.
Daarnaast zullen ook woonstbetredingen mogelijk worden. Weliswaar enkel met goedkeuring van een onderzoeksrechter. Bovendien kan het enkel als ultiem middel voor personen die ernstige misdrijven pleegden, maar ook wie de openbare orde heeft verstoord.
Symbolische grenscontroles zoals we de voorbije tijd zagen in buurlanden komen er niet, tenzij in uitzonderlijke gevallen, zoals "massale illegale migratiestromen".
De capaciteit van de gesloten terugkeercentra wordt minstens verdubbeld, zoals al langer gepland was.
De nieuwe regering zal ook onderzoeken of er met andere Europese landen deals kunnen worden gesloten om gevangenissen te bouwen, waar gevangenen zonder wettig verblijf naartoe kunnen. Zowel Kosovo als Estland worden als mogelijkheid genoemd.
Het opsluiten van gezinnen met kinderen in gesloten terugkeercentra is er niet doorgekomen. Al blijft er wel een opening om dat binnen 2 jaar te herbekijken.
Tot slot wil de nieuwe regering akkoorden met landen van buiten de EU over onder meer handel en arbeidsmigratie koppelen aan de voorwaarde om migranten zonder verblijfsvergunning terug te nemen. De nieuwe regering vindt ook dat landen van buiten de EU hun havens moeten openstellen om wie op zee onderschept is op te nemen.
Nieuwe FOD migratie: niet langer onafhankelijke diensten
Migratie valt nu nog onder Binnenlandse Zaken, maar verhuist in de toekomst naar een eigen Federale Overheidsdienst, FOD migratie.
De 4 migratiediensten worden er "geharmoniseerd": Dienst Vreemdelingenzaken, Fedasil, het Commissariaat-generaal voor de Vluchtelingen en de Staatlozen (CGVS) en de Raad voor Vreemdelingenbetwistingen (RvV) krijgen een reorganisatie.
En er komt ook een 5e migratiedienst bij, specifiek voor de niet-begeleide minderjarige vreemdelingen in ons land.
Het CGVS, de dienst die de asielaanvragen onderzoekt en beoordeelt, lijkt bovendien niet langer volledige onafhankelijk te zijn. De minister van Asiel en Migratie zal in overleg de algemene richtlijnen van wie bescherming krijgt vastleggen.
En ook opmerkelijk: de benoeming van de rechters in de onafhankelijke rechtbank RvV wordt herzien. In plaats van de gebruikelijke levenslange benoeming, zullen deze rechters een benoeming krijgen voor een hernieuwbare periode van 5 jaar. Waarvan de herbenoeming afhangt, staat niet in het regeerakkoord.
Het volledige regeerakkoord lezen? Dat kan hier (in pdf-formaat).