Debat tussen Rutte en Baudet mondt uit in clash van karakters en wereldbeelden

Rutte was de uitdager in het debat met Baudet in het Amsterdamse debatcentrum de Rode Hoed, en zijn bedoelingen waren vanaf het begin duidelijk. De premier wilde aantonen waar Baudet ‘echt voor staat’ bij thema’s als Nexit en de relatie met Rusland. Rutte benadrukte daarbij voortdurend dat Nederland grote imagoschade oploopt als Forum donderdag als grootste uit de bus komt bij de Europese verkiezingen.

Baudet deed weinig moeite om een gematigde toon aan te slaan. Hij zwakte zijn opvattingen over Rusland niet af toen Rutte hem daartoe uitdaagde. Volgens de premier doorbreekt de Forum-leider ‘het gemeenschappelijke front’ in Europa en Nederland tegen het Kremlin, bijvoorbeeld bij de aanslag op de MH17. Baudet uitte eerder twijfel over het gemeenschappelijke onderzoek naar de toedracht van de gebeurtenissen. Ook woensdag bleef de Forum-leider kritisch over de deelname van Oekraïne aan dat onderzoek, volgens hem ‘een van de mogelijke daders’.

Baudet relativeerde de dreiging die van Rusland uitgaat. ‘Het is niet zo dat ze ons land gaan binnenvallen.’ Hij kwam ook met de theorie dat mensen als Napoleon, Hitler en Van Rompuy (ex-president van de Europese Raad, red.) een obsessie hebben met Rusland om zo hun eigen positie te versterken. ‘Europese machtswellustellingen  legitimeren hun machtswellust door te suggereren dat er een hele grote vijand in Rusland zou zijn.’ Baudet noemde de sancties tegen Rusland ook onverstandig. ‘Je bent echt een Rusland-fan,’ oordeelde Rutte.

Baudet draaide de kritiek op zijn standpunten tijdens het debat onder leiding van Jeroen Pauw om in een verwijt richting Rutte: die zou niet de moed hebben om ‘ooit tegen de stroom in te gaan’. ‘Ik zie in u meer een volger dan een leider. Wanneer heeft u ooit een risico genomen? U bent een beroepspoliticus. U wil de manager zijn op het schip, maar waar dat schip vervolgens precies naartoe vaart doet er niet zoveel toe.’

Rutte benadrukte telkens het belang van Europese samenwerking, al haalde hij ook uit naar landen Griekenland en Italië. ‘Die hadden nooit in de euro moeten zitten’, meent de VVD’er. Volgens de premier neemt Baudet met zijn pleidooi voor een Nexit ‘een waanzinnig risico’ met de Nederlandse economie.

De Forum-leider, die erkende dat hij voor uittreding is, waarschuwde juist voor de gevaren van het lidmaatschap. ‘Dan blijven we tot het einde der dagen de last van Zuid-Europa op onze schouders dragen.’ Volgens Baudet gaat het nooit lukken om van Italianen en Grieken ‘Duitsers te maken’. Hij trok daarbij een vergelijking met de Tweede Wereldoorlog. ‘Ook toen is geprobeerd om van heel Europa Duitsers te maken.’

Immigratie

Beide leiders botsen ook veelvuldig over immigratie. Baudet herhaalde zijn plannen om de grens te sluiten en noemde daarbij de Hongaarse leider Victor Orbán en de Italiaan Matteo Salvini als voorbeelden. ‘Salvini is de held van Europa,’ aldus Baudet. ‘Hij houdt migranten tegen, maar krijgt op z’n kop van de EU.’

Volgens Rutte verplaatst Baudet met zijn voorstellen voor een Nexit het migratievraagstuk van de buitengrens van Europa naar de grens van Nederland. ‘Je moet dit in Europa oplossen.’

De twee politici kregen tijdens het debat ook de kans om een paar persoonlijke vragen te stellen aan elkaar. Baudet vroeg aan de premier wanneer hiji voor het laatste gehuild had. Er viel een stilte toen Rutte sprak over het overlijden van zijn zus vier maanden geleden. ‘Gecondoleerd,’ was de korte reactie van de FvD-leider.

Rutte negeerde bij de laatste Provinciale Statenverkiezingen Baudet nog, maar volgens de premier kan dat niet meer, nu Forum de grootste partij is geworden. Door Baudet uit te dagen heeft de VVD-leider een politiek risico genomen. Het doel was om de FvD-leider te ontmaskeren als een man ‘die flirt met extreme ideeën’. Zo verwees hij meerdere keren naar uitlatingen van Baudet over vrouwen die minder ambitieus zouden zijn dan mannen.

Tegelijkertijd heeft Rutte met zijn actie Baudet een groot podium bezorgd. De Forum-voorman kon zich zo presenteren als iemand die op gelijke voet praat met de premier. Aan het einde van het debat riep Baudet alle kiezers ‘die aan de noodrem willen hangen in de EU’ op om op zijn partij te stemmen. Uit peilingen blijkt dat met name veel PVV-kiezers bereid zijn om over te stappen naar Forum.

Op het debat tussen Baudet en Rutte was vooraf veel kritiek. Volgens critici worden de Europese verkiezingen op deze manier gereduceerd tot een tweestrijd tussen twee rechtse partijen. Ook vicepremier Hugo de Jonge van het CDA, een van de partijen die in de verdrukking dreigt te raken door de tweestrijd, kwam woensdag met kritiek. Hij sprak van ‘een raar toneelstukje’ waarbij de ‘premier van alle Nederlanders’ Baudet een podium zou bieden:

Voor het debat kochten GroenLinks, PvdA en SP reclametijd in om alsnog hun eigen boodschap bij de kijker te krijgen. PvdA’er Frans Timmermans hekelde daarbij opnieuw het debat tussen ‘rechts en knetterrechts’. Volgens hem zou het debat niet over een Nexit moeten gaan – ‘dat is helemaal niet aan de orde’- maar over een socialer Europa.