Erfenistaks verlaagd, of toch een beetje

139 miljoen euro. Zoveel geld vond de Vlaamse regering uiteindelijk voor de verlaging van de erfbelasting, die vanaf september ingaat. Iets meer dan het bedrag van 117 miljoen dat de afgelopen weken circuleerde, maar nog steeds geen som waarmee je een enorme hervorming kunt teweegbrengen. Dus moesten meerderheidspartijen Open Vld, CD&V en N-VA keuzes maken.

In de eerste plaats pakt de regering de 'belasting op verdriet' aan. De langstlevende partner krijgt een belastingvrijstelling op de eerste 50.000 euro die hij of zij erft. Dat bedrag komt boven op de gezinswoning, waarvoor al een vrijstelling gold. “Dat is niet meer dan normaal”, vindt N-VA-parlementslid Jos Lantmeeters. “Zij dragen zowel emotioneel als financieel de zwaarste gevolgen. Het is maar logisch dat de regering hier maatregelen neemt.” 

Open Vld en N-VA pleitten ervoor om het volledige gemeenschappelijke vermogen vrij te stellen, maar dat bleek budgettair niet haalbaar.

Wie jonger is dan 21 jaar en zijn beide ouders verliest, krijgt een vrijstelling tot 75.000 euro en een vrijstelling op de woning. Weeskinderen kwamen soms in de situatie terecht dat ze de woning van hun ouders moesten verkopen om de erfbelasting te kunnen betalen. Dat zou nu verholpen moeten zijn.

Voor de zogenaamde zijlijn (broers en zussen, neven en nichten en derden) wordt het hoogste belastingtarief van 65 procent geschrapt. Het hoogste tarief is voortaan 55 procent. Daarnaast komt er een nieuwe schijf van 25 procent voor erfenissen tot 35.000 euro. “We verlagen de tarieven in de zijlijn. Dat is onder meer belangrijk voor de vele singles zonder kinderen. Door redelijkere tarieven krijgen mensen meer vrijheid om hun erfenis na te laten aan wie ze zelf willen”, zegt Vlaams minister van Financiën Bart Tommelein (Open Vld).

Ook CD&V haalde haar trofee binnen: de flexibele erfenissprong. Wie een erfenis krijgt in de rechte lijn (van een partner, ouder of grootouder), kan een deel daarvan kosteloos doorgeven aan zijn of haar eigen kinderen. Voor zo'n erfenissprong heb je een jaar de tijd. “Zo kan de jongere generatie een duwtje in de rug krijgen”, zegt CD&V-parlementslid Katrien Schryvers.

Achterpoortjes

Niets dan lachende gezichten dus? Niet helemaal. Oppositiepartij sp.a heeft het over “bijkomende koterijen”, en pleit voor een fundamentele hervorming. Diezelfde kritiek uiten ook experten. “Dit gaat om kleine aanpassingen. Men heeft de hervorming duidelijk in functie van het beschikbare budget geduwd. De globale hervorming blijft uit”, meent Bart Verdickt, specialist erfrecht en successieplanning bij Greenille by Laga.

Ook Michel Maus, professor fiscaal recht aan de VUB, vindt dat er meer had ingezeten. “De regering had meer kunnen doen, als men compenserende maatregelen had willen nemen. Nu blijven de achterpoortjes open. Grote vermogens kunnen nog altijd eenvoudig ontsnappen aan successierechten, vooral via giften.” Schenkingen worden immers een pak lager belast, tegen een vast tarief van 3 procent.

De gelijkschakeling van de erf- en schenkbelasting lag wel degelijk op tafel, maar die hervorming haalde het uiteindelijk niet. “Nochtans zou dat ervoor gezorgd hebben dat de systemen eenvoudig en transparant zouden zijn”, zegt Maus.

Hoewel de hervormde erfbelasting volgens Tommelein tegemoetkomt aan nieuwe samenlevingsvormen, zoals de groeiende groep singles, vindt Maus dat de regering daar nog een pak verder in had kunnen gaan. Hij betreurt dat het N-VA-voorstel om alleenstaanden een 'beste vriend' te laten aanduiden die tegen een voordelig tarief zou kunnen erven, uiteindelijk sneuvelde op de onderhandelingstafel. “Nu blijven de successierechten geconcentreerd op bloedverwanten en samenwonenden, terwijl je bijvoorbeeld ook steeds meer mensen met een LAT-relatie hebt.”