Mag ik lang in bad om met dit weer op te warmen? Het antwoord op deze en 7 andere vragen over de kou

1. Mag de kat buiten blijven?

“Onze huisdieren zijn mietjes geworden. Ze zijn de kou niet meer gewend. Maar ze kunnen er wel nog steeds tegen”, zegt Joeri Cortens van Natuurpunt. “Hun vacht is ervoor gemaakt. De enige problemen doen zich voor met katten en honden die geselecteerd zijn op ­hele korte, aanliggende haren. Die rassen blijven beter binnen.”

2. Waarom loopt mijn neus?

In een poging om de koude lucht onderweg naar de longen op te warmen, maakt de neus extra vocht aan. Dat diezelfde neus én de kaken rood kleuren als je uit de kou weer naar binnen gaat, is dan weer compensatie­gedrag, zegt dermatoloog Thomas Maselis. “Door de kou vernauwen de bloedvaten. Nadien zetten ze zich ter compensatie weer wijd open.”

3. Doodt de kou bacteriën?

Neen, zegt viroloog Marc Van Ranst. “Bacteriën en virussen worden in labo’s net bewaard bij temperaturen van -70 graden Cel­sius. Die gaan er niet van dood. Het risico bestaat zelfs dat we bij koud weer net iets sneller ziek worden, omdat mensen meer binnenblijven en dichter op mekaar zitten. Al is ook dat effect heel klein.”

4. Mag ik lang in bad om op te warmen?

“Een lang bad is het slechtste wat je bij koud weer voor je huid kan doen”, zegt dermatoloog Thomas ­Maselis. “De luchtvochtigheid is laag en dus droogt je huid ­gemakkelijk uit. Een warm bad, douchegel en zeep tasten het laagje zure vetten op de opperhuid aan dat de huid gehydrateerd houdt. Beter dus een korte douche met olie. Plaatsen met weinig talgkliertjes gaan nog extra uitdrogen, zoals de lippen. Lippenbalsem helpt, maar met mate. Te veel smeren zorgt ervoor dat de huid verweekt en je lippen nog gevoeliger worden. Het allerslechtste is de velletjes van je lippen trekken. Dat kan leiden tot diepe kloven.”

5. Is koude slecht voor mijn lijf?

Het begint met koude voeten of koude handen. Een koude neus, en daarna een algeheel gevoel van onbehagen. De buitenkant van ons lijf kan afzien op koude dagen, en daar is een reden voor, zegt dokter Hendrik Cammu. “In de hypothalamus in de hersenen zit de centrale thermostaat van ons lichaam. Die zorgt ­ervoor dat ons bloed en de organen op 36 graden blijven. Dat de kerntemperatuur ­behouden blijft, is het ­enige wat van belang is op een koude dag. In de ledematen steekt het ­lichaam geen moeite, waardoor die onder ­invloed van de omgevingstemperatuur kouder aanvoelen. Tot in het extreme. Er zijn mannen die de Elfstedentocht schaatsen en eindigen met bevroren tenen, terwijl hun kerntemperatuur onveranderd blijft. Pas als die wél wordt aangetast, riskeer je te sterven door onderkoeling.”

6. Gaan er deze zomer minder muggen zijn?

“De muggen die enkele weken geleden nog actief waren, zullen dat nu niet meer zijn”, zegt Joeri Cortens van Natuurpunt. “Maar voor komende ­zomer maakt het niet uit. Een mug heeft maar enkele weken nodig om van ei tot mug uit te groeien. Alleen de omstandig­heden tijdens de zomer zijn dus van tel. Voor amfibieën als kikkers, padden en salamanders is de vrieskou wel slecht nieuws. Een deel is door de warme januari al uit winterslaap. Maak dus een wak in een dichtgevroren vijver of poel, zodat de beestjes niet doodvriezen.”

7. Helpt een stevig ontbijt tegen koude?

Wat met mensen die zweren bij een ontbijt met spek en eieren om de kou te trotseren? “Kan lekker zijn, maar voor je lichaamstemperatuur zal het geen verschil maken”, zegt dokter Hendrik Cammu. Een borreltje dan? “Alcohol in de vrieskou is een slecht idee. Het geeft een vals ­gevoel van warmte en zet de bloed­vaten open, waardoor je veel warmte verliest. Binnen kan het wel.”

8. Waarom start de wagen niet?

Startproblemen bij vriesweer zijn courant. Maar waarom? Dat vonden ook garagisten gisteren een lastige vraag. Bij een lage temperatuur vermindert het vermogen van een batterij en herlaadt ze zichzelf minder goed. De batterij “stolt” als het ware, waardoor ze niet de volledige capaciteit kan aanleveren en er niet in slaagt de motor te starten. Versleten batterijen bezwijken het eerst aan de kou. Als het kan, parkeer je de auto dus het best in een garage.