"Wij mogen niks, zij alles": de Efteling is niet voor alle omwonenden een sprookje
Niet iedereen is blij met het besluit van de Nederlandse gemeente Loon op Zand dat het grootste attractiepark van onze noorderburen mag uitbreiden. Een meerderheid van het dorp lijkt de groei van het park te accepteren, maar voor mensen die direct met de bouwplannen te maken krijgen, is het een zure appel om doorheen te bijten. "Je wint het toch nooit."
Ze voelt zich ingesloten, zegt Christine Hamers (66). Wie haar vrijstaande woning in het Brabantse Kaatsheuvel ziet, kan zich dat moeilijk voorstellen. Overal waar je kijkt is groen. Aan het einde van de weg, waar Hamers maar weinig buren heeft, ligt een uitgestrekt weiland. Maar de natuur die aan haar tuin grenst en het bos even verderop zijn eigendom van attractiepark de Efteling. En het pretpark komt verder haar kant op. Zo wordt het weiland op termijn een parkeerplaats. "Wie wil hier straks nog wonen?", vraagt Hamers, die zich zorgen maakt om de dalende waarde van haar huis.
Ondanks bezwaren van omwonenden kreeg de Efteling donderdag groen licht van de gemeente Loon op Zand om sterk uit te breiden. Het is nodig, zegt het bedrijf, om internationaal te kunnen blijven concurreren. De uitbreiding betekent onder meer dat omliggend grondgebied wordt bebouwd: 5 hectare aan de oostkant en 3 hectare aan de westkant van het huidige park. Er komen nieuwe attracties, meer verblijfplaatsen, extra parkeerplaatsen en een nieuwe toegangsweg naar het park. Nu trekken het Sprookjesbos en attracties als de Python en de Droomvlucht jaarlijks 5 miljoen bezoekers. In 2030 moeten dat er 7 miljoen zijn.
'Ik heb niks tegen de Efteling, maar het wordt te veel voor zo’n dorp'
Sommige bewoners, zoals Hamers, hebben in hun dagelijks leven direct last van de bouwplannen. Anderen maken zich zorgen over hun leefomgeving: meer drukte in het dorp, luchtvervuiling en geluidsoverlast. "Ik heb niks tegen de Efteling, maar het wordt te veel voor zo’n dorp", zegt een buurtbewoner (43) die niet met zijn naam in de krant wil. "De hotels schieten hier uit de grond", zegt hij, wijzend op het in juni geopende GuestHouse Hotel, waar in sommige van de 69 kamers plaats is voor acht personen. "Er loopt hier ’s avonds honderd man voor de deur." Parkeren in de buurt noemt hij ‘hopeloos’, zeker in de zomer.
Onzinnig verzet
Toch lijken de bezorgde bewoners in de minderheid. Vooral bij mensen die dagelijks last zullen hebben van een nieuwe parkeerplaats of attractie, stuit de uitbreiding van de Efteling op verzet. Maar veel anderen hebben geen enkele moeite met de groei van het pretpark.
Bekijk hieronder de (voorgenomen) groei van de Efteling
"Ik zie het park vooral als een verrijking van de buurt", zegt leraar Michel van Ingen (44), die zijn hoofd maar om de hoek van zijn deur hoeft te steken om het attractiepark aan het einde van zijn straat te zien. "We hebben een abonnement, mijn kinderen zijn daar thuis." Van overlast merkt hij weinig. "Ik hoor natuurlijk wel eens gegil van mensen in de Python, maar dat zijn toch gezellige geluiden?" Dat hij op zondagochtend, onderweg naar de repetitie van zijn bandje, iets langer met de auto in de rij staat, vind hij niet erg. Ook Chris Chabot (70), die op steenworp afstand woont van de plek waar de bussen en touringcars bezoekers bij het park afzetten, heeft geen bezwaar tegen de groei. De gepensioneerde timmerman herinnert zich hoe zijn beide dochters een vakantiebaantje in het park hadden. "Ik denk dat de Efteling heel veel betekent voor dit dorp."
De Efteling zegt bewoners alle mogelijkheid tot inspraak te hebben gegeven sinds plannen voor uitbreiding voor het eerst ter sprake kwamen, nu 3,5 jaar geleden. "De plannen die voorlagen zijn steeds aangescherpt na input van alle partijen, onder wie omwonenden", aldus een woordvoerder van het pretpark. Over woningen als die van Hamers zegt de woordvoerder: "Veel van de grond waar we op gaan uitbreiden heeft de Efteling al decennia geleden gekocht. De mensen die daar in de buurt wonen, hadden dus kunnen weten dat we daar ooit iets mee zouden doen."
Ook de gemeente benadrukt dat ze wel degelijk heeft geluisterd naar de feedback van bewoners. Zo werd een geplande meerlaagse parkeergarage geschrapt. Er komt nu slechts een parkeerplaats op de begane grond. De maximale bouwhoogte van nieuwe attracties werd teruggebracht van 50 naar 35 meter en de wegen moeten eerst toegerust zijn op extra verkeer voordat met de uitbreiding van het pretpark mag worden begonnen. De gemeente verzekert in een reactie dat er een ‘zorgvuldig afgewogen’ bestemmingsplan ligt.
Genoeg bewoners die het daarmee eens zijn. Sommigen noemen het verzet tegen de plannen zelfs ‘onzinnig’. "Dan moet je maar niet bij de Efteling in de buurt gaan wonen", zeggen voorstanders van de uitbreiding.
Kleine succesjes
Maar Ineke Amersfoort van de Stichting Behoud Natuur en Leefomgeving Kaatsheuvel verwerpt dat argument. Amersfoort wijst er fijntjes op dat zij op 1,5 kilometer van het huidige pretpark woont en dat de Efteling juist verder naar haar toe komt. De groep van tegenstanders in Kaatsheuvel mag dan kleiner zijn dan die van de voorstanders, het verzet is er niet minder om. De stichting van Amersfoort werd in april speciaal opgericht om bewoners te verenigen tegen de plannen van de Efteling. Volgens Amersfoort kreeg een bezwaarschrift steun van ruim vijfhonderd buurtbewoners. Een deel van hen betaalde mee aan de diensten van een advocaat.
Vanuit haar woonkamer ziet Amersfoort nu een weg, weiland en wat bomen. Straks staat er een parkeerplaats. Amersfoort zegt vooral de gevolgen voor het milieu te vrezen: "We weten gewoon dat onze kinderen en kleinkinderen straks eerder sterven als gevolg van fijnstof, dat is nog het ergste." De woordvoerder van de Efteling laat weten dat in het bestemmingsplan een milieueffectreportage is bijgevoegd. Ook heeft het park de ambitie uitgesproken om in 2030 klimaatneutraal te worden.
'Je wint het toch nooit. Wij mogen niks, zij alles'
Protesterende omwonenden lijken al enige tijd te berusten in de groei van het attractiepark. Hoewel Amersfoort optimistisch begon aan haar verzet, noemt ze het ‘zo klaar als een klontje’ dat de uitbreiding er zal komen. Daar zijn voor- en tegenstanders het over eens. "Je houdt het toch niet tegen", klinkt het refrein in deze buurt. De bewoners van Kaatsheuvel zijn zich welbewust van de grote financiële invloed die de Efteling heeft in de gemeente en de regio. Het is nadrukkelijk ook de wil van de gemeente dat de Efteling uitbreidt vanwege de positieve effecten op de lokale economie.
"Wij weten natuurlijk dat de Efteling een heel pak met juristen kan opentrekken als ze dat willen", zegt Amersfoort. "Maar ondanks dat hebben we heel veel bereikt." Ze noemt onder meer het schrappen van de parkeergarage een succes. Haar stichting overweegt naar de Raad van State te stappen, maar Amersfoort geeft toe dat dat een zware en dure procedure is. Bewoonster Hamers, die eveneens met haar buurtgenoten een bezwaarschrift bij de gemeente indiende, is in haar door de Efteling omringde tuin stelliger: "Je wint het toch nooit. Wij mogen niks, zij alles."