"Deze discussie zal blijvende gevolgen hebben"
Dat vrouwen massaal ervaringen met seksueel overschrijdend gedrag delen onder de noemer #MeToo heeft een belangrijk preventief effect, menen experts. Maar waarom zijn al die vrouwen plots zo openhartig over zaken die ze soms al jaren verzwijgen? En wat hebben ze er zelf aan?
“Elke vrouw heeft een #MeToo-verhaal”, zo stelde een vrouw op Twitter. “Ik betwijfel of er ook maar één is die #NotMe kan zeggen.” Sinds actrice Alyssa Milano zondag op Twitter opriep om ervaringen met seksueel grensoverschrijdend gedrag te delen onder de hashtag #MeToo loopt het storm op de socialenetwerksite. Niet alleen in de VS, ook bij ons getuigden intussen honderden vrouwen over de ervaringen met hun persoonlijke Harvey Weinstein.
De verhalen gaan van foute blikken over ongewenste aanrakingen tot brutale verkrachtingen. Bijna allemaal zijn ze anoniem. En opmerkelijk: ook enkele mannen delen de hashtag. Een enkele keer om een eigen ervaring als slachtoffer te delen, vaker om vrouwen een hart onder de riem te steken en om aan te geven hoe geschokt ze zijn.
Groepsdier
Dat er zo massaal op de oproep van Milano ingegaan wordt en verhalen naar boven komen die soms pas voor het eerst gedeeld worden, vindt seksuoloog Wim Slabbinck niet verwonderlijk. "Als vrouwen met een bepaald aanzien hun verhaal al gedeeld hebben, dan is de drempel minder hoog. Je bent minder kwetsbaar. De mens blijft een groepsdier: als je je verbonden weet met een grotere groep, dan voel je je veiliger. Je weet dat de anderen je wel zullen beschermen als je kritiek krijgt."
'Als vrouwen met een bepaald aanzien hun verhaal al gedeeld hebben, dan is de drempel minder hoog. Je bent minder kwetsbaar'
Of die vrouwen er zelf ook veel aan hebben dat ze hun verhalen wereldkundig maken, is dan weer een pak moeilijker in te schatten. Voor sommigen kan het zeker helend werken, maar niet iedereen is altijd gebaat met alles open en bloot op tafel te gooien. Bovendien heeft ieder slachtoffer ook het volste recht om te zwijgen, zegt Slabbinck.
Maar hij is wel overtuigd van het maatschappelijk belang van de stroom aan getuigenissen. Ook van de verhalen die, hoe fout ook, van iets mindere orde lijken. Want, benadrukt de seksuoloog, om echt iets te veranderen in de maatschappij heb je een kritische massa van vrouwen die getuigen nodig. "Alle slachtoffers die zich uitspreken, werken mee aan de bewustwording. Ze helpen mee om de kans te verminderen dat zijzelf of hun kinderen straks weer met mannen geconfronteerd worden die over de schreef gaan."
Aangifte
Een effect waar ook Liesbet Stevens, adjunct-directeur van het Instituut voor de gelijkheid van vrouwen en mannen, op rekent. Want de stap naar hulpverleners of de politie is voor veel vrouwen toch nog veel te groot. In 2016 registreerde de politie zo’n acht verkrachtingen of pogingen daartoe per dag. Maar zulke cijfers zijn slechts het topje van de ijsberg, zegt Stevens.
'Hoe wij nu over seksuele intimidatie praten, is fundamenteel anders dan dertig jaar geleden. We hebben al grote stappen gezet en ik geloof dat deze discussie blijvende gevolgen zal hebben'
"Uit onze studie bleek dat voor elke aangifte van seksueel geweld negen Belgen geen melding maken. De aangiftebereidheid blijft, door schaamtegevoelens en lage veroordelingscijfers, zeer laag en ik zie niet echt signalen dat daar veel verandering in is gekomen", weet de experte seksueel strafrecht van de KU Leuven. "Maar misschien is dat nu niet het belangrijkste. Want #MeToo heeft, daarvan ben ik overtuigd, wel dat preventief effect.”
Stevens hoopt dat zowel vrouwen als mannen in de toekomst, als zij geconfronteerd worden met seksuele intimidatie in hun omgeving, het nog meer openlijk opnemen voor de slachtoffers. “Hoe wij nu over seksuele intimidatie praten, is fundamenteel anders dan dertig jaar geleden. We hebben al grote stappen gezet en ik geloof dat deze discussie blijvende gevolgen zal hebben. Zo bepalen wij samen wat de norm is en dat kan er, op wat langere termijn, wel voor zorgen dat meer vrouwen aangifte gaan doen.”