De Russische boycot van vlees, vis, zuivel, groente en fruit uit de Europese Unie sleept al meer dan vier jaar aan, sinds augustus 2014. De boycot was een reactie op de strafmaatregelen van de EU tegen Moskou na de annexatie van de Oekraïense Krim. Sindsdien kunnen Limburgse telers geen fruit meer exporteren naar Rusland. Vooral voor de peren is dat een ramp, aangezien de fruitboeren in 2013 nog 90.611 ton – een derde van de Conferenceoogst – aan Rusland verkochten.

Maar al snel bleek dat de Russen gaten vonden in de boycot. In 2015 voerde de EU plots 1,6 miljoen ton groente en fruit uit naar Wit-Rusland, de westerse buur van Rusland. In 2012 was dat nog geen 300.000 ton. Toen al was duidelijk dat Wit-Rusland als tussenstation voor de Russische markt functioneerde.

Conference

Vorig jaar stelden journalisten van de Volkskrant vast dat Russische supermarkten Conferenceperen verkopen die afkomstig zijn uit alle landen van de wereld behalve uit Nederland of België. Vreemd, want de Conference groeit alleen in de lage landen. Uit het onderzoek van de journalisten blijkt dat fruitimporteurs de peren via Litouwen en Wit-Rusland naar Rusland smokkelen, en de afkomst maskeren met keuringscertificaten die ze kopen van corrupte voedselautoriteiten, vooral in Afrika.

We doen niets onwettigs. Als buitenlandse bedrijven de prijs betalen, krijgen ze onze peren. Wij kunnen niet controleren waar ze met ons fruit naartoe gaan Kris WOUTERS Fruitexporteur Geetbets

“Door de smokkelconstructie is bijna de helft van de perenhandel met Rusland overeind gebleven, ondanks Poetins verbod. Dagelijks gaan er gemiddeld tien vrachtwagens vol sanctieperen richting Rusland. Jaarlijks belandt zo ongeveer 70.000 ton aan Nederlandse en Belgische peren in Rusland”, schrijft de Volkskrant. “Perenverkopers in Nederland en België verdienen naar schatting 56 miljoen per jaar aan die handel.”

“Niets onwettigs”

Iets wat de fruittelers en exporteurs in ons land ten stelligste ontkennen. “Joost mag weten hoe ze aan die cijfers komen”, reageert Kris Wouters, fruitexporteur uit Geetbets. “Er is geen sprake van verdienen. Tenzij misschien bij de smokkelaars. Wij worden nu geportretteerd als criminelen. Nochtans doen we niets onwettigs. Het is niet verboden om te exporteren naar Rusland. Als buitenlandse bedrijven de prijs betalen, dan krijgen ze onze peren. Wij kunnen niet controleren waar ze met ons fruit naartoe gaan.”

“Persoonlijk zou ik willen dat we de 70.000 ton peren die jaarlijks in Rusland zouden worden afgezet, op een andere markt konden verkopen. Maar we moeten dus blij zijn dat dit gebeurt, anders zouden we met dat fruit blijven zitten”, aldus nog Wouters.

Gedoogbeleid

De Russische autoriteiten zijn op de hoogte van de smokkel, maar wisten sinds 2015 slechts één vrachtwagen met Nederlandse Conferenceperen te onderscheppen. Vermoed wordt dat Rusland de smokkel gedoogt omdat hooggeplaatste mensen er veel aan verdienen.

Ook voor Boerenbond is er niets nieuws onder de zon. “De geruchten over de export van fruit van ons land naar Rusland, via allerlei tussenstations, zijn ons al langer bekend”, luidt het. “We zijn wel verrast over de omvang. Onze boeren valt niets te verwijten. Zij verkopen een topproduct, en krijgen momenteel een prijs die niet volstaat om de kosten te dekken. Ze zetten dat topproduct af bij de veiling, en daar houdt hun verantwoordelijkheid op.”

Fresh Trade Belgium, de koepelorganisatie van de groente- en fruithandel, stelt dat ze “niet verwonderd” zijn over het bericht. “Maar we voelen ons niet aangesproken”, zegt woordvoerder Veerle Van Der Sijpt. “Als ons fruit naar Litouwen wordt vervoerd en dan naar Rusland wordt gesmokkeld, dan kan je onze telers of exporteurs niet met de vinger wijzen. En nee, we zijn ook niet moreel verantwoordelijk. Niet wij moeten voorkomen dat deze smokkel mogelijk is. Wij verkopen peren, geen wapens.”