Handgranaat populair als intimidatiemiddel

Amsterdam

In ’s lands hoofdstad was het flink raak: criminelen lieten vorige week bij vijf bedrijven – van een schoonmaakbedrijf tot een restaurant en een frietzaak – handgranaten achter. In twee gevallen voorafgegaan door een beschieting. Volgens woordvoerder Rob van der Veen van de Politie Amsterdam grijpen criminelen steeds vaker naar dit middel: tien in het afgelopen jaar, tegen tien in de vier jaar ervoor. De ontwikkeling in Amsterdam past in een landelijke trend, blijkt uit een inventarisatie van NRC Handelsblad. De afgelopen twee jaar waren er volgens de krant minstens veertig incidenten met handgranaten of andere explosieven. Evenveel als in de vier jaar ervoor. De meeste handgranaten werden geplaatst in Amsterdam, gevolgd door Rotterdam.

Misdaadjournalist Paul Vugts van Het Parool heeft wel een idee waardoor er in Amsterdam steeds meer handgranaatincidenten zijn. ‘Copycatgedrag, criminelen doen elkaar na, omdat het middel in de praktijk effectief blijkt te zijn. Het pand waar het explosief werd neergelegd, werd door de gemeente onmiddellijk gesloten. Het werkt, dus is het interessant voor het criminele milieu.’

eenvoudig

Daarnaast is het gebruik van een handgranaat heel eenvoudig, zegt Vugts. ‘Als je gaat schieten moet je op de plek van de aanslag in actie komen en daarna zien weg te vluchten. Dat valt op. Een handgranaat kun je stilletjes op de stoep neerleggen of aan een deurklink hangen. Je hoort geen knal, en er zijn geen getuigen.’

Het is bovendien niet moeilijk aan handgranaten te komen, zegt collega-misdaadjournalist Hendrik Jan Korterink. ‘Via internet kun je aan een hoop oorlogstuig uit het voormalige Oostblok komen. Kalasjnikovs en handgranaten schijn je zelfs te kunnen kopen via Telegram, de Russische variant van Whatsapp.’ Voor criminelen is het makkelijk om via het darkweb, het ondergrondse internet, aan goedkope explosieven te komen.

In Amsterdam werden vier van de vijf explosieven aangebracht bij bedrijven in twee straten in respectievelijk Amsterdam-West en Nieuw-West. Het zijn buurten met veel (Marokkaanse) ondernemers waarin criminaliteit voorkomt, weet de Amsterdamse misdaadverslaggever.

Er is weinig zicht op de daders, maar Vugts vermoedt een verband met de Marokkaanse crimescene. De lijntjes lijken volgens hem te lopen naar een Marokkaanse ondernemer, die de dupe dreigt te worden van afpersing.

Waarom plaatsen criminelen handgranaten? Er zijn wel twintig scenario’s te bedenken, zegt Van der Veen. ‘Het kan een boze klant zijn, of een concurrent die hoopt op sluiting van een horecagelegenhied of mensen die anderen willen afpersen.’ Vugts voegt aan dit rijtje het motief wraak toe. ‘Als iemand in de onderwereld in drugs handelt en een crimineel heeft een rekening te vereffenen dan probeert hij hem in de bovenwereld te treffen. Op de zwakste plek: het bedrijf waar zwart geld wordt witgewassen.’

handlangers

Een handgranaat wordt meestal neergelegd door handlangers, jongens op scooters die dat klusje voor een habbekrats klaren. Dat betekent niet dat de bedreiging niet serieus moet worden genomen, zegt criminoloog Jasper van der Kemp, ver­bonden aan de Vrije Universiteit ­Amsterdam: ‘De boodschap die de criminelen overbrengen: wij kunnen je raken en wij bepalen het moment waarop wij dat doen. Het gaat hen er niet om zo veel mogelijk mensen te treffen. Anders hadden ze het explosief wel af laten gaan. De handgranaat wordt puur gebruikt als intimidatiemiddel.’ Ze nemen grote risico’s, vindt Van der Kemp. Hij legt een link naar de Marokkaanse criminele bende die steeds driestere methodes hanteert. Zo werden kogelregens afgevuurd op te liquideren personen, waarbij ook onschuldige omstanders werden geraakt. ‘Dit patroon zie je terug bij het plaatsen van handgranaten. Een onschuldig iemand kan de handgranaat oppakken of hij kan per ongeluk afgaan. Het duidt bij degenen die ze plaatsen op een gevoel van onaantastbaarheid.’

Eerst sloot de gemeente Amsterdam consequent panden waar een granaat werd aangetroffen. Tot groot ongenoegen van de ondernemers die zich twee keer gepakt voelden: eerst door de criminelen, daarna door de gemeente. De nieuwe Amsterdamse burgemeester Femke Halsema sluit niet automatisch meer panden, bevestigt woordvoerder Sebastiaan Meijer. Daarmee probeert ze criminelen de wind uit de zeilen te nemen, zegt Vugts. Het heeft dan geen zin meer een explosief te plaatsen. <