"Ecosystemen staan voor riskant kantelpunt"
Ecosystemen op het land bevinden zich op een 'koolstofkantelpunt'. Ze dreigen wereldwijd minder koolstof op te nemen, wat "veel grotere inspanningen" zou kunnen vragen van de mens om de klimaatverandering tegen te gaan. Daarover is een studie verschenen in het tijdschrift 'Nature Ecology and Evolution', met medewerking van de UAntwerpen. Een andere studie in Nature Geoscience stelt intussen dat een klimaatverandering onder 1,5 graden nog steeds mogelijk is.
Voorlopig zouden planten vooral profiteren van de positieve effecten van de stijgende CO2-concentratie en stikstofdepositie uit de lucht en van het langer wordende groeiseizoen. Ze nemen extra CO2 op, waardoor ze ons in feite helpen in de strijd tegen klimaatverandering.
"De negatieve effecten van klimaatverandering, onder andere de meer frequente hittegolven en langdurige droogtes, dreigen nu echter meer en meer de overhand te nemen", zo concludeert een internationale groep wetenschappers met een grootschalige studie.
"De aarde staat op een kantelpunt tussen een periode gedomineerd door bemesting, waarin ze groener en productiever is geworden, en een periode gedomineerd door opwarming, waarin ecosystemen het steeds moeilijker krijgen en minder productief dreigen te worden", zegt Ivan Janssens (UAntwerpen).
Watervaleffect
Dat kan aanzienlijke gevolgen hebben, voor de hout- en voedselproductie, maar ook voor de klimaatopwarming zelf. Bossen en graslanden nemen ongeveer een derde van de menselijke CO2-emissies op, klinkt het. Als ecosystemen inderdaad minder koolstof gaan opnemen, is dit volgens de onderzoekers slecht nieuws voor het klimaatakkoord van Parijs, met afspraken om tegen het einde van deze eeuw de menselijke koolstofemissies te laten dalen tot onder het niveau van de koolstofopname door de natuur.
De onderzoekers wijzen erop dat we waakzaam moeten zijn voor een watervaleffect, waarbij de verminderde bijdrage van planten aan koolstofopname de klimaatopwarming verder versnelt. De kantelpunten zelf - wellicht verschillend van regio tot regio - zijn nog niet duidelijk gekend, maar de wetenschappers vragen daarom net om een snelle opvolging van de klimaatakkoorden.
Een diepgaande analyse door de universiteiten van Exeter en Oxford, het University College London en andere internationale instituten geeft hoop
1,5 graden Celsius
Een ander klimaatonderzoek, dat verschenen is in Nature Geoscience, stelt dat het nog mogelijk is de klimaatverandering tot 1,5 graden Celsius te beperken. Maar dan moet er dringend actie worden ondernomen.
Op de baanbrekende klimaatconferentie van Parijs eind 2015 werd overeengekomen de klimaatverandering onder de 2 graden Celsius en "zo dicht mogelijk bij" 1,5 graden te houden. De doelstelling ook echt halen werd eigenlijk als onmogelijk beschouwd, omdat de veranderingen zo diepgaand zouden zijn dat ze de wereldeconomie zouden ontwrichten.
Maar een diepgaande analyse door de Universiteiten van Exeter en Oxford, het University College London en andere internationale instituten geeft hoop. Op basis van drie geactualiseerde modellen concluderen de wetenschappers dat 1,5 graden geofysisch toch haalbaar is.
De wetenschappers onderzochten daarvoor het "carbon budget": de hoeveelheid CO2 die de mens nog kan uitstoten zonder de opwarming boven de 1,5 graden te duwen. De nieuwe analyse geeft aan dat dat budget groter is dan tot nog toe werd aangenomen: de mensheid zou nog twintig jaar van de huidige uitstoot kunnen aanhouden om 66 procent kans te hebben onder de 1,5 graden te blijven.
Verrast
Dat is aanzienlijk meer dan werd gesteld in het meeste recente klimaatrapport van het VN-klimaatpanel (IPCC). De uitleg daarvoor is eenvoudig, zegt Pierre Friedlingstein, een klimatoloog aan de Universiteit van Exeter die zowel aan de rapporten van het IPCC als aan de nieuwe analyse meewerkte. "Het meest recente IPCC-rapport uit 2014 hield niet specifiek rekening met de erg ambitieuze doelstelling van 1,5 graden", zegt hij. "De ambitie van Parijs heeft een groot deel van de wetenschappelijke wereld verrast."
De uitstoot is ook sneller afgenomen dan in 2014 werd verwacht, onder meer door snelle klimaatactie in China. Bovendien daalt de kostprijs van hernieuwbare energiebronnen veel sneller dan werd voorspeld in de eerdere klimaatmodellen.
De wetenschappers benadrukken dat de schaal van de uitdaging enorm blijft. "Deze analyse toont aan dat de doelstellingen van Parijs binnen handbereik zijn", zegt Michael Grubb van het University College London, een van de auteurs. "Maar het toont ook aan wat het zal betekenen om die doelstelling te halen: landen zullen versneld moeten afstappen van steenkool en hun bestaande beloftes moeten versterken."