Wie is AKK, de gedoodverfde opvolgster van Angela Merkel?

Ze stonden zij aan zij op een persconferentie, breed glimlachend: Angela Merkel (63) en Annegret Kramp-Karrenbauer (55), de minister-president van Saarland, ook wel de “mini-Merkel” genoemd. Naar voren geschoven door de uittredende bondskanselier en partijvoorzitter, om secretaris-generaal van CDU te worden. Een duidelijk antwoord van Merkel zelf op de vraag van de partij om een opvolger in stelling te brengen. AKK, een afkorting die ze zelf lanceerde, zal in die functie het hele netwerk van de partij leren kennen. Als rechterhand van de partijvoorzitter zal ze opgeleid worden tot nieuwe leading lady van de Duitse christendemocraten.

De functie van secretaris-generaal is de springplank bij uitstek naar de absolute top van de partij en de hoogste regionen van de Duitse politiek. Het is in die functie dat Angela Merkel uitgroeide van das Mädchen tot het boegbeeld van de partij: in een jaar tijd sprong ze in 1990 van secretaris-generaal naar partijvoorzitter. Al wil Merkel niet gezegd hebben dat ze voor AKK hetzelfde scenario in petto heeft. “We zijn bezig met het beleid van dag tot dag”, zei ze tegen journalisten.

Karrenbauer, moeder van drie kinderen, zal vermoedelijk iets meer tijd krijgen om zich voor te bereiden op haar toekomst. Hoewel er eerder speculaties waren dat Merkel na twee jaar zou afhaken om een belangrijke internationale functie op te nemen, heeft ze beloofd haar vierde termijn als bondskanselier uit te zitten – als de coalitie met de sociaaldemocraten is goedgekeurd (zie kader). Al kan het nog altijd dat Merkel de volledige rit toch niet uitzit. De SPD bedong bij de onderhandelingen dat er een evaluatie van het beleid komt na twee jaar. Mét inbegrip van de invulling van de job van bondskanselier.

Vanop haar ziekenbed

Karrenbauer mag in het buitenland een nobele onbekende zijn, in Duitsland wordt ze al langer als een groot politiek talent gezien. Haar bijnaam, “mini-Merkel”, heeft ze te danken aan het soort politiek dat ze bedrijft. Die ligt in het verlengde van de stijl van de bondskanselier: berekend, bedachtzaam en gebaseerd op feiten.

Het respect binnen de CDU groeide nog toen ze vorig jaar haar verkiezing in de deelstaat Saarland won. Die overwinning wordt gezien als een belangrijke stimulans voor de nationale verkiezingen van 24 september, waar CDU ondanks verlies stand wist te houden als grootste partij. Op het moment van de verkiezingen in Saarland maakte SPD furore en leek CDU in elkaar te zakken. AKK keerde het tij: de sociaaldemocraten verloren, CDU won maar liefst vijf zetels. Karrenbauer kreeg daarom een belangrijke rol toebedeeld in de coalitieonderhandelingen. Haar aanzien groeide nog toen ze na een verkeersongeval vanop haar ziekbed verder bleef werken.

Tegen homohuwelijk

Als het partijcongres op 26 februari de voordracht van AKK goedkeurt, verstevigt ook Merkel weer een beetje haar eigen positie, na de kritiek vanuit de rechtervleugel van de partij. Karrenbauer, met haar 55 jaar acht jaar jonger dan haar politieke moeder, wordt als centrumlinks aanzien. Meteen zet Merkel ook Jens Spahn een hak, de rijzende ster van de rechtervleugel een hak. De oerconservatieve Spahn staat ideologisch ver verwijderd van het “centrum” dat Merkel predikt. Bovendien vindt de bondskanselier hem met zijn 37 jaar veel te jong en te impulsief voor een topfunctie. Met hem aan haar zijde zouden de laatste regeringsjaren er niet makkelijker op worden. Zeker na de uiterst moeilijke coalitievorming – een gevolg van de verkiezingsuitslag – die resulteerde in een gedwongen huwelijk met SPD, iets wat beide partijen liefst vermeden hadden.

“We kennen elkaar al jaren”, zegt Merkel over Karrenbauer. “We weten wat we aan elkaar hebben en kunnen op elkaar vertrouwen. Hoewel we het niet altijd met elkaar eens zijn.” Vooral op ethisch vlak lijkt AKK conservatiever dan haar voorzitter: zo stemde ze tegen het homohuwelijk. Maar Merkel heeft wel de zekerheid dat met Karrenbauer haar politieke erfenis niet wordt gesloopt zodra ze van het podium is verdwenen.

Karrenbauer geeft voor de functie haar job als minister-president van Saarland op. Een opoffering, zegt ze zelf, maar een keuze die ze moest maken “in een van de moeilijkste politieke tijden die de Duitse federale republiek heeft gekend”. Het getuigt van plichtsbesef en toewijding, iets wat Merkel alleen maar zal respecteren.