De klets op de poep, de tik op de vingers of de spreekwoordelijke draai rond de oren. De zogenaamde pedagogische tik kent vele gedaanten en kleurt vele Vlaamse zegswijzen, onder het motto “wie niet horen wil, moet voelen”.

Maar stuk voor stuk kunnen ze volgens Kind en Gezin niet door de beugel. “Sommige ouders geven hun kind een zogenoemde ‘pedagogische tik’ om het iets aan of af te leren. Ze denken dat die tik een opvoedende waarde heeft. Samen met heel wat experts onderstreept Kind en Gezin het belang van een kind op een rustige manier te laten bijleren voor zijn groei en ontwikkeling. Dat bereik je niet met slaan of het gebruik van geweld”, staat te lezen op de site van de organisatie.

Kinderen kunnen volgens Kind en Gezin lichamelijk gekwetst raken, angstiger worden, en zelfs wanneer het kind zijn gedrag aanpast – en de tik dus ‘werkt’ – dan nog leert het kind zo dat geweld soms is toegestaan, ook door iemand die je graag ziet.

Geweldloze opvoeding

België is een van de weinige landen in Europa waar de pedagogische tik nog niet bij wet is verboden. Zweden was in 1979 het eerste land ter wereld dat een geweld­loze opvoeding in zijn wetgeving vastlegde. Sinds ook Frankrijk de pedagogische tik verbood, in 2018, hebben al onze buurlanden het verbod opgenomen in hun wetten.

Vorig jaar leidde de lacune in de Belgische wetgeving nog tot ophef, toen een vrouw uit Evere door de Brusselse correctionele rechtbank veroordeeld werd tot een effectieve gevangenisstraf van vier maanden omdat ze haar minderjarige zoon een klap had uitgedeeld. Volgens haar advocaat ging het slechts om een pedagogische tik, maar de rechter oordeelde dat de moeder zich schuldig had gemaakt aan feiten van slagen en verwondingen.

Want voor alle duidelijkheid, kinderen slaan mag hoe dan ook al niet. Het Europees Sociaal Handvest schrijft voor dat “kinderen en jeugdige personen beschermd moeten worden tegen verwaarlozing, geweld of uitbuiting”. Alleen laat de pedagogische tik een grijze zone.

“Voor interpretatie vatbaar”

Om die grijze zone weg te nemen, opperen sommige pedagogen al langer om het recht op een geweldloze opvoeding ook hier wettelijk te garanderen, met een volledig verbod op elke vorm van lijfstraffen voor kinderen.

Dat was ook expliciet de bedoeling van het wetsvoorstel van enkele CD&V-Kamerleden in 2021, onder wie voormalig minister van Justitie Koen Geens. Het voorstel wilde “een juridische onduidelijkheid” wegnemen over de vraag of geweld “in het kader van de opvoeding” binnen het gezin toelaatbaar zou zijn. In 1999 had CD&V-senatrice Sabine de Béthune trouwens als eerste al voorgesteld om de ‘pedagogische tik’ bij wet te verbieden.

Opvallend, anno 2024 verzet CD&V zich plots tegen “een wettelijk verbod voor ouders om hun kinderen een pedagogische tik te geven.” Dat blijkt uit De (federale) Stemtest van De Standaard en VRT NWS, waarbij exact die stelling voorgelegd werd aan alle partijen. CD&V blijft weliswaar vinden dat het recht op een geweldloze opvoeding in principe wettelijk verankerd moet worden. Maar de partij vindt het begrip pedagogische tik nu toch “voor brede interpretatie” vatbaar. “We zijn als partij geëvolueerd in hoe we kijken naar de pedagogische tik”, erkent de woordvoerder. “We willen ouders niet culpabiliseren en willen ook niet dat ze een sanctie riskeren omdat ze hun kind een klets op de poep geven. Dat is nog iets anders dan fysiek geweld tegen kinderen, wat heel terecht strafbaar is.”

Op die manier laat de partij opnieuw ruimte voor het ouder­lijke gezag om fysiek in te grijpen bij de opvoeding, terwijl het wetsvoorstel van Geens elke marge daartoe wegnam en Kind en Gezin oordeelt dat er geen gradueel onderscheid te maken valt tussen een pedagogische tik enerzijds en fysiek geweld anderzijds.

“Onredelijk”

CD&V staat lang niet alleen met haar bedenkingen. De N-VA vindt eveneens dat een pedagogische tik “niet hetzelfde is als slaan om te straffen”. Ook Vlaams Belang zit op die lijn. “De veroordeling van ouders voor een zeldzame tik is onredelijk en moet worden onderscheiden van systematische kindermishandeling.”

Open VLD is eveneens tegen een wettelijk verbod, want “je wil en kunt niet in elke living of keuken een controleur zetten”. Volgens de liberalen is er weinig pedagogisch aan een tik, “maar die wettelijk verbieden maakt die net moeilijker om te bespreken”.

Het maakt dat uiteindelijk alleen Groen, PVDA en Vooruit nog onomwonden pleiten voor een wettelijk verbod. “Fysiek geweld tegen kinderen kan nooit door de beugel. Net als 92 andere landen voeren we een expliciet wettelijk verbod op lijfstraffen voor kinderen in”, klinkt het bij Vooruit.

Aan Franstalige kant zien we trouwens net dezelfde verhoudingen tussen de partijen. MR en Les Engagés zijn tegen een verbod, PS, Ecolo, Défi en de PTB zijn voor.