Direct naar artikelinhoud
Onderwijs

Steeds meer kinderen afwezig in lagere school: "School moet al na halve dag ingrijpen"

Het aantal kinderen dat problematisch afwezig is van de lagere school is al jaren in stijgende lijn.Beeld Belga

Leg ouders geen sancties op, maar spreek ze wel nog sneller aan als hun kind wegblijft. Dat advies geeft de Vlaamse Onderwijsraad als reactie op de stijgende problematische afwezigheden in het lager onderwijs.

Ouders zijn er doorgaans zelf voor verantwoordelijk dat hun kind wegblijft uit de lagere school. Dat stelt de Vlaamse Onderwijsraad (VLOR), waarin vertegenwoordigers van de koepels, vakbonden en ouderverenigingen zijn samengebracht, in een nieuw advies. 

De afgelopen jaren is het aantal leerlingen dat minstens dertig halve dagen wegblijft van de lagere school gestaag gestegen, zo bleek uit een rapport van het Agentschap voor Onderwijsdiensten. Waar in het schooljaar 2013-2014 nog 'slechts' 0,5 procent van de leerlingen problematisch afwezig was, lag dat in 2016-2017 op 0,7 procent. Dat betekent dat 3.004 leerlingen te vaak niet op school waren.

'Sommige kinderen blijven thuis omdat ze familieleden gezelschap moeten houden of huishoudelijke taken moeten doen'
Vlaamse Onderwijsraad (VLOR)

"Soms gaat het om gezinnen in armoede of ouders die het onderwijssysteem onvoldoende kennen", stelt de VLOR, die aangeeft ouders niet te willen culpabiliseren en tegen een sanctionerende aanpak is. "Sommige kinderen blijven thuis omdat ze familieleden gezelschap moeten houden, moeten passen op jongere broertjes of zusjes of omdat ze huishoudelijke taken moeten doen. Ook luxeverzuim is een voorbeeld."

Sociaal isolement

De mogelijke gevolgen zijn niet min: kinderen die langere tijd niet naar school gaan, lopen meer kans om uit te vallen. Ook is er een groter risico op mindere prestaties, sociaal isolement of conflicten binnen het gezin. Scholen moeten volgens de VLOR korter op de bal spelen en sneller het gesprek met de ouders aangaan. Al vanaf een halve dag afwezigheid zou er contact moeten worden opgenomen met het gezin in kwestie.

"Scholen kunnen daar nog vroeger op inzetten", zegt Lieven Boeve, topman van Katholiek Onderwijs Vlaanderen. "Als een kind problematisch afwezig is, kan er een patroon ontstaan. We wachten best niet af, het is beter om preventief in te grijpen. We mogen van ouders verwachten dat ze de school actief respecteren. Het onderwijs moet in alle gezinnen de plaats krijgen die het verdient."

'We zetten er nu sterk op in, maar als een ouder vroeger niet belde, wisten we soms niet waar het kind was'
Hilde Dom, directeur van de Antwerpse basisschool De Kleine Wereld

Hilde Dom, directeur van basisschool De Kleine Wereld van het Antwerpse stedelijk onderwijs, stelt dat het zelden om onwil gaat. "Zo blijft weleens een kind thuis bij de grootouders omdat het gezin door een moeilijke periode gaat, maar we proberen dat op voorhand op te pakken. Sinds dit jaar zetten wij er sterk op in. Als een ouder vroeger niet belde, wisten we soms niet waar het kind was. Nu krijgt onze zorgcoördinator na het eerste halfuur les alle afwezigheden door. Zij belt vervolgens de ouders op om uitleg te vragen. Zij stellen ons geregeld welzijnsvragen, waarbij we hen naar de juiste instanties doorverwijzen. Zo hebben we de kans om latere problematische afwezigheden te voorkomen."

Hiaat in het lager onderwijs

Extra investeringen in het basisonderwijs zijn volgens de VLOR noodzakelijk, zodat de schoolteams sterker voor de dag kunnen komen. "Het gaat om zorgwekkende cijfers", zegt Raymonda Verdyck, bestuurder van het Gemeenschapsonderwijs (GO!). "Scholen moeten vooral inzetten op preventie en sensibilisering. Onthaalmomenten, waarbij ouders 's ochtends bijvoorbeeld bij een koffie worden geïnformeerd over wat wordt verwacht, kunnen helpen, net als brugfiguren. In steden kunnen zij vanuit een neutrale rol iedereen aan boord proberen te houden, al moeten de scholen en CLB's eerst aan zet blijven."

Tot nu toe heeft de overheid vooral geprobeerd om meer kleuters op school te krijgen en om het spijbelen in het secundair onderwijs terug te dringen. "Er ligt een hiaat in het lager onderwijs", meldt de VLOR.

Minister van Onderwijs Hilde Crevits (CD&V) stelt dat er wel veel aandacht voor bestaat. "Spijbelen kunnen we niet aanvaarden. Ouders hebben zelf een belangrijke verantwoordelijkheid, maar met een actieplan voeren we de strijd op en maken we werk van een aanklampend beleid. We verdubbelden vorig jaar ook de middelen voor begeleiding van kwetsbare kinderen door studenten."

'Het gaat om zorgwekkende cijfers. Scholen moeten vooral inzetten op preventie en sensibilisering'
Raymonda Verdyck, bestuurder Gemeenschapsonderwijs (GO!)