plusartikels
Helikoptercrash
Khamenei duidt na dood Raisi vicepresident Mokhber aan als Iraans president ad interim
In Iran hebben reddingsteams de neergestorte helikopter met aan boord president Ebrahim Raisi en de minister van Buitenlandse Zaken gevonden. Geen van de negen inzittenden overleefde de crash. “Dit zal niet tot de geringste verstoring van het bestuur leiden”, stelt de regering.
Het wrak van de zondag neergestorte helikopter, waarin zich de Iraanse president Ebrahim Raisi bevond, is na een zoektocht van meerdere uren gevonden in de buurt van het dorp Tavil, in de Iraanse provincie Oost-Azerbeidzjan. Het is een bergachtig gebied, en op het moment van de crash was het er slecht weer. Aan boord van het toestel bevonden zich nog acht anderen, onder wie ook de Iraanse minister van Buitenlandse Zaken Hussein Amirabdollahian. De lichamen zijn ondertussen geborgen. “We brengen de lichamen van de martelaren naar Tabriz (een grote stad in het noordwesten van het land, red.)”, verklaarde het hoofd van de Rode Halve Maan, een islamitische hulporganisatie.
De helikopter stortte neer tegen een bergflank en zou volledig uitgebrand zijn. Het is onduidelijk wat de oorzaak van de crash is. Ayatollah Ali Khamenei, de geestelijke leider van het land, heeft zoals verwacht de 68-jarige vicepresident Mohammad Mokhber aangeduid als president ad interim. Ook kondigde hij vijf dagen van nationale rouw aan. Mokhber staat dicht bij Khamenei en was eerder het hoofd van Etad, een investeringsfonds dat banden heeft met de opperste leider. In 2021 werd hij vicepresident.
Volgens het protocol zouden er binnen de vijftig dagen nieuwe verkiezingen moeten plaatsvinden. In een mededeling verzekert de Iraanse regering dat het overlijden van Raisi niet zal leiden “tot de geringste verstoring van het beleid” in het land. “De hardwerkende en onvermoeibare president van het Iraanse volk (...) offerde zijn leven op voor de natie”, klink het. “We verzekeren de loyale natie dat, met Gods hulp en de steun van het volk, er geen enkele verstoring zal zijn in het bestuur van het land.”
Afgelegen, ruig gebied
Volgens het nieuwsagentschap Tasnim vond de crash plaats in het Arasbaran-bos, vlak bij de grens met Azerbeidzjan. De Iraanse regio staat erom bekend afgelegen, dunbevolkt en vooral moeilijk bereikbaar te zijn. ’s Nachts kan het er ongelooflijk koud zijn, zelfs in de zomer. Vanwege het slechte weer en het ruige terrein mislukten de eerste pogingen om de rampplek met drones te lokaliseren. Op staatsmedia waren zondag ook videobeelden te zien van een konvooi ambulances dat zich een weg baande door de mist.
De helikopter bij het opstijgen in Azerbeidzjan. — © reuters
Raisi en de andere inzittenden waren net op de terugweg van een dagtrip naar Azerbeidzjan, het noordelijke buurland van Iran, waar ze een stuwdam hadden ingehuldigd. Op zondagnamiddag kwam de melding van minister van Binnenlandse Zaken Ahmad Vahidi dat de helikopter van de president een “harde landing” had gemaakt in een bergachtig en mistig gebied, waar de communicatie “enigszins moeilijk” verliep.
Hulp uit de EU
Om de reddingsoperaties een duwtje in de rug te geven, bood een aantal landen, waaronder Irak en Turkije, zijn hulp aan. De Europese Unie activeerde dan weer haar aardobservatieprogramma Copernicus om Iraanse functionarissen te helpen een beter zicht te krijgen op het gebied waar de crash vermoedelijk had plaatsgevonden. Ook het ministerie van Buitenlandse Zaken van Saudi-Arabië – een regionale rivaal die vorig jaar, na zeven jaar, de diplomatieke banden met Iran heeft hersteld – liet weten bereid te zijn “alle hulp te bieden die de Iraanse autoriteiten nodig hebben”.
Volgens Tasnim hebben de twee andere helikopters die ook op de terugweg waren van Azerbeidzjan, met andere ministers en functionarissen aan boord, “veilig hun bestemming bereikt”. Omdat enkele leden van Raisi’s entourage aan boord eerder op de dag nog contact hadden gemaakt, werd aanvankelijk gehoopt dat er weinig slachtoffers waren gevallen. Maar naarmate de uren zondag verstreken, slonk die kans.
Slager van Teheran
Terwijl aanhangers van het regime publiekelijk rouwden, passeerden talloze memes op sociale media. Al snel verschenen er grapjes over het incident. “We bidden voor de beren in de regio opdat Raisi de crash niet zou overleven”, is er bijvoorbeeld te lezen. Raisi, die verkozen werd als president in 2021 na verkiezingen met een historisch lage opkomst (48 procent), was geen populaire figuur in zijn land. De voorbije vier decennia had de ultraconservatieve Iraniër al meermaals laten zien dat hij met harde hand optrad.
Aanhangers van Raisi kwamen zondagavond al biddend op straat in Teheran. — © afp
Na de revolutie van 1979 maakte Raisi carrière in het nieuwe Iraanse rechtssysteem. In de jaren 80 zag hij toe op de executie van duizenden regimekritische gevangenen. Het leverde hem de bijnaam ‘de slager van Teheran’ op. Onder zijn bewind werden ook verschillende protesten, onder meer als gevolg van de torenhoge inflatie, bloedig de kop ingedrukt. Onlangs waren er nog de honderden doden en verschillende executies als gevolg van de ‘Vrouwen-Leven-Vrijheid’-protestbeweging, waarmee tienduizenden Iraniërs zich hebben verzet tegen het repressieve en corrupte Islamitische Regime.
Andere opvolger voor Khamenei
Raisi is zijn carrière lang ayatollah Ali Khamenei onvoorwaardelijk trouw gebleven. Ook met de Revolutionaire Garde onderhield hij steeds goede banden. Binnen de politieke kringen van Iran gold hij dan ook als een van de topkandidaten om Khamenei (inmiddels 85) op te volgen als Opperste Leider.
Khamenei zal dus op zoek moeten naar een andere opvolger. Raisi is de tweede president van Iran die in functie overlijdt. Mohammad Ali Raja werd minder dan een maand na zijn ambtstermijn vermoord in 1981.
