De Wever: "Er zullen wrijvingen ontstaan, maar we zullen eroverheen geraken"
De kogel is door de kerk, Bart De Wever heeft ruim een maand na de verkiezingen in zijn kaarten laten kijken. De burgemeester wil het in zijn tweede termijn proberen met een coalitie tussen zijn N-VA, sp.a en Open Vld. De Wever is gestart met de inhoudelijke onderhandelingen met zijn geprefereerde partners. Voorafgaand stond hij de pers even te woord om toelichting te geven bij zijn plannen. Herbekijk het persmoment hier.
ANALYSE. De Wever staat voor moeilijke onderhandelingen in Bourgondische coalitie
Antwerps burgemeester Bart De Wever begint vanmiddag met de coalitiegesprekken tussen N-VA, sp.a en Open Vld. Hij omschrijft het als een Bourgondische coalitie naar de kleuren in de Bourgondische vlag. Bourgondisch staat volgens Van Dale ook voor zwierig, uitgelaten of uitbundig. Of de gesprekken ook in die sfeer zullen verlopen, is nog maar de vraag. Sp.a wil besturen, maar zal daar een hoge prijs voor vragen. De vraag is of De Wever en zijn partij bereid zijn om die te betalen.
Op de avond van de gemeenteraadsverkiezingen zag burgemeester De Wever al snel dat zijn Zweedse coalitie met CD&V en Open Vld weinig stabiel zou zijn. Met slechts 28 van de 55 gemeenteraadszetels had hij nog wel een krappe meerderheid, maar het zou volgens hem “de volgende zes jaar bibberen en beven zijn”.
De winnaar van de verkiezingen op 14 oktober was Groen. De partij haalde 18,1 procent van de stemmen en wordt zo met elf verkozenen de tweede grootste fractie in de Antwerpse gemeenteraad. De Wever wist dat hij deze politieke evolutie niet kon negeren. Al in de aanloop van de verkiezingen onderstreepte zijn partij dat de visie op mobiliteit en luchtkwaliteit niet onoverbrugbaar was met die van Groen. Hij probeerde de groenen te charmeren en trok de kaart van verzoening met links.
Na twee informatierondes met de partijen leek alles plots stil te vallen. Achter de schermen werden informele gesprekken gevoerd. Bij CD&V groeide de afgelopen dagen de zenuwachtigheid over het uitblijven van nieuwe overlegmomenten. Ze zagen daar de bui al hangen. Opmerkelijk is dat gisteravond in de persmededeling over de opstart van de coalitiegesprekken met geen woord werd gerept over CD&V. Na ongeveer honderd jaar zitten de christendemocraten niet meer in het Antwerpse schepencollege.
© Joris Herregods
Groen-lijsttrekker Wouter Van Besien zag De Wever pas terug vorige week woensdag. De Groen-kopman kreeg toen een opzet tot formatienota voorgeschoteld. Hij mocht die alleen inzien. De nota was zo geschreven dat Groen alleen maar kon besluiten om geen verdere gesprekken te voeren met De Wever en N-VA. Alleen hield Van Besien de lippen op elkaar en Groen bewoog niet. Het veto tegen een coalitie met de partij van De Wever was al voor de verkiezingen uitgesproken en die bleef overeind. Als De Wever al had gehoopt dat er binnen de groenen een dynamiek zou ontstaan naar een coalitie met zijn partij, dan bleef die uit ondanks enkele oproepen hier en daar.
De burgemeester was dus verplicht om zelf een keuze te maken. Die gaat nu naar de Antwerpse liberalen en de socialisten. In de Antwerpse Open Vld ziet hij met huidig onderwijsschepen Claude Marinower en lijsttrekker Philippe De Backer een stabiele partner. De liberalen hebben zich nu wel voorgenomen meer van zich te laten horen in de toekomst, maar de kans op zware brokken is klein. Bovendien sluit Open Vld sociaaleconomisch en rond mobiliteit nauw aan bij N-VA. Rond diversiteit ergeren de liberalen zich aan het groepsdenken bij N-VA. De Backer zal vooral aandringen op een andere toon van communicatie door het nieuwe stadsbestuur en de burgemeester.
Na zes jaar oppositie krijgen de socialisten weer de mogelijkheid om mee te besturen in Antwerpen. De Wever kan zich aan rechts al aan kritiek verwachten. Toch is zijn positie binnen N-VA zo sterk dat hij dit vlekje op zijn blazoen zonder enige schroom van zich af kan vegen.
Moeilijke socialisten
De vraag is alleen of hij genoeg toegevingen kan of wil doen om sp.a er daadwerkelijk bij te hebben. De socialisten zijn dan misschien wel pragmatischer dan Groen en hongeriger om opnieuw mee te besturen, toch zullen zij voldoende eisen moeten binnenhalen om hun achterban en kiezers tevreden te stellen. Na de tweede informatieronde in oktober zei sp.a-kopvrouw Jinnih Beels nog het volgende: “We hebben duidelijk onze standpunten toegelicht over sociaal beleid, onderwijs, mobiliteit en samenleven in deze stad. We hebben het grondig uitgediept, en dan blijkt dat de verschillen tussen ons en N-VA echt wel zeer groot zijn”.
© Jan Van der Perre
Die verschillen in visie gaan over mobiliteit en sociaal beleid, maar net als bij Groen over het verbod op levensbeschouwelijke tekens aan het loket.
De Wever zal zich de volgende weken dan wel eens de vraag stellen met wie van sp.a hij nu eigenlijk moet onderhandelen. Bij de nieuwe zeskoppige sp.a-fractie zitten heel wat verkozenen voor wie het behoud van het verbod op het dragen van levensbeschouwelijke tekens aan het loket, lees het hoofddoekenverbod, een breekpunt is. Binnen het partijbestuur zitten dan weer veel mensen van de vorige generatie en met een duidelijke vrijzinnige stempel. Voor hen primeert deelname aan de coalitie boven een strijd over het symbooldossier van het hoofddoekverbod.
Ook rond sociaal beleid zal sp.a een reeks eisen op tafel leggen, die mogelijk haaks staan op het gevoerde beleid van de afgelopen zes jaar. Zo verzetten de socialisten zich stevig tegen de vermarkting of privatisering van dit beleid. De partij vraagt ook het optrekken van het aandeel sociale woningen. Vergeet niet dat de socialisten zwaar in aanvaring kwamen met schepen van Wonen Fons Duchateau (N-VA) over de strijd tegen huisjesmelkers na de explosie in een woning aan de Paardenmarkt.
De volgende weken zal blijken hoe rekbaar de partijen aan de onderhandelingstafel zullen zijn. Daarbij wordt vooral gekeken hoe ver De Wever en N-VA wil gaan om sp.a toch weer in de meerderheid te krijgen, nadat ze zich in 2012 nog stoer op de borst klopten dat ze de socialisten uit het stadshuis hadden verdreven.
LEES OOK: Filip Dewinter: “Dit is politieke zelfmoord van De Wever en N-VA”
Onderhandelaar
Terwijl De Wever in 2012 nog als grote overwinnaar aan de onderhandelingstafel zat en de touwtjes stevig in handen had, zal hij zich nu vooral moeten bewijzen als onderhandelaar en verzoener.
Als hij slaagt in het op poten zetten van zijn bourgondische coalitie, dan zal CD&V met een fractie van drie raadsleden de volgende zes jaar op de oppositiebanken zitten. De gok om met vicepremier Kris Peeters kiezers aan te trekken bracht niet het gehoopte electorale succes. Het zal ook voor de christendemocraten, die tachtig jaar in het Antwerpse stadsbestuur zaten, wennen zijn om als beleidspartij geen vinger meer in de pap te hebben.
LEES OOK: Christendemocraten besturen voor het eerst in tachtig jaar niet mee in Antwerpen
© Jan Van der Perre
En waarom verkoos De Wever de liberalen boven de christendemocraten? Mogelijk spelen de nationale verkiezingen in 2019 daar een rol in, maar nog meer vormt de Open Vld minder een bedreiging in de coalitie dan in de oppositie. De Wever heeft al werk genoeg met zijn flank af te de dekken voor het Vlaams Belang. Een tweede concurrent aan de rechterzijde kan hij missen als kiespijn.
Bovendien is er een grotere correlatie tussen Open Vld, N-VA en sp.a, dan tussen CD&V en N-VA. De christendemocraten hebben nu toch eerder een centrumlinks profiel. Samen met de socialisten kan De Wever meer weerwerk verwachten binnen zijn schepencollege, dan met Open Vld aan zijn zijde. De Wever hoopt dus met een coalitie van N-VA, sp.a en Open Vld niet alleen een ruime meerderheid te hebben, één zitje meer dan de huidige coalitie, maar ook een coherent bestuur op poten te zetten die de uitslag van de verkiezingen het best vertolkt.
Het enige wat CD&V nu kan doen is het verloop van de onderhandelingen vanop de reservebank volgen, want als het niet lukt met sp.a, dan kan het zijn dat De Wever opnieuw op hen een beroep zal doen.
Van Besien (Groen) niet verrast: “De Wever ging niet mee in het verhaal dat het anders moet”
Wouter Van Besien zorgde er als lijsttrekker van Groen voor dat de beste score ooit werd behaald bij de jongste Antwerpse gemeenteraadsverkiezingen. Hij kon dat resultaat niet verzilveren in een bestuursdeelname. “De Wever wilde wel een coalitie met ons vormen, maar hij – of zijn partij – ging niet mee in de gevolgen voor het beleid van die beslissing”, zegt Van Besien.
Met wat voor gevoel zit u nu?
Van Besien: Ik ben niet verrast door de beslissing van De Wever om met sp.a en Open Vld door te gaan. Je zag dit aankomen, ik ben niet emotioneel in shock. Voor ons ging het nooit om bestuursdeelname en de schepenposten op zich. Wij willen een andere koers varen in de stad. De kiezers hebben ons gevraagd om deze stad te veranderen. We moeten hun vraag respecteren.
Het klopt dat er intern mensen waren die een pleidooi hielden om zeker mee in een coalitie met N-VA te stappen. Anderen zagen dat compleet niet zitten. Bij beide kanten was er wel dezelfde ondertoon: het beleid moet anders in Antwerpen.
Had u het gevoel dat De Wever het echt meende, om een coalitie met Groen aan te gaan?
In ons eerste gesprek met de burgemeester sprak hij duidelijk zijn voorkeur uit voor een coalitie van N-VA met Groen. Ik denk echt wel dat hij het meende. Groen had de grootste winst gemaakt op 14 oktober. Onze thema’s rond luchtkwaliteit, mobiliteit en sociaal beleid stonden centraal. Alleen volgde hij niet mee in de gevolgen van deze keuze. Hij ging niet mee in de vaststelling dat het beleid dan fundamenteel anders moest. Ofwel maakte hij voor zichzelf die ruimte niet of kreeg hij die niet van zijn partij om ons tegemoet te komen.
Het enige dat ik te zien kreeg, was een document vorige week woensdag waarin op geen enkel punt in onze richting werd gedacht. Als je niet inhoudelijk naar ons wil toegroeien, gaat het nog alleen om bestuursdeelname en schepenposten. Dat is voor ons onvoldoende.
Was het veto tegen N-VA geen foute keuze? U sloot zo de deur al op voorhand en kon niet meer terug.
Ons veto was de juiste keuze. Het was onderbouwd door een ruimer verhaal. Het vatte ons engagement samen om te werken aan een andere stad. Alleen bleek op 14 oktober dat een bestuur zonder N-VA niet mogelijk was. Onze programma’s liggen ver uit elkaar. We zagen N-VA niet van koers wijzigen en dat komt nu ook uit.
Waren er tussen de laatste informatievergadering en uw gesprek afgelopen woensdag met de burgemeester over de formatienota nog andere informele gesprekken met u?
Nee, er waren echt geen informele contacten.
Hoe gaat u dit nu uitleggen aan de kiezers en de achterban?
Intern zaten we altijd op dezelfde lijn. Zonder een nota kunnen we intern niet in alle rust discussiëren over het al of niet opstarten van coalitiegesprekken, terwijl je dat toch zou mogen verwachten. De nota kwam er niet. Behalve dan dat ene moment waarop ik inzage kreeg in een nota die ik niet mocht meenemen.
Nu dreigt u in de positie te komen dat de coalitie met sp.a een groot deel van uw programma gaat uitvoeren. Groen en sp.a schreven grote delen van hun kiesprogramma nog samen uit onder de lijst Samen.
Kijk, sp.a moet haar eigen afwegingen maken. Ik ken die niet. Het is onmogelijk om zolang er geen bestuursakkoord is al een beoordeling te geven over deze mogelijke coalitie. De politieke verhoudingen zijn na de gemeenteraadsverkiezingen gewijzigd. Thema’s als mobiliteit, sociaal beleid en diversiteit staan hoog op de agenda. Dat is te danken aan Groen.
Wij gaan vanuit de gemeenteraad en van onderuit druk blijven zetten. Ik hoop echt dat heel ons programma wordt opgenomen in het nieuwe bestuursakkoord. Dat is goed voor de stad en dat is voor mij het belangrijkste. Het ziet er nu niet zo naar uit, maar we gaan meer weten als N-VA, sp.a en Open Vld hun bestuursakkoord voorstellen. Als ze ons programma overnemen, zal ik blij zijn, ook vanuit de oppositie.
plusartikels. Je moet nog even inloggen. Zo herkennen we je als abonnee.
