Op weg naar één griepvaccin
Virologen in China hebben een manier gevonden om het griepvirus te temmen. Dit opent de weg naar een universeel vaccin. De griepepidemie zal hier over een drietal weken haar hoogtepunt bereiken.
Het vaccin is het paradepaardje van de geneeskunde, maar in de strijd tegen de griep is het een trage knol. Dat ligt aan het virus, dat voortdurend muteert, waardoor het aan de greep van het vaccin ontsnapt. Maar ook als mensen zijn ingeënt tegen exact het virus dat rondwaart, wordt hooguit 60 procent beschermd.
Het griepvirus blijkt zich op slinkse wijze voorbij het immuunsysteem te manoeuvreren. Om te beginnen zet het afweersysteem bij een infectie interferonen in, eiwitten die het virus moeten doden en omliggende cellen beschermen. Daarnaast zijn de interferonen verantwoordelijk voor een afweerreactie.
Maar het griepvirus heeft een manier ontwikkeld om voor de interferonen verborgen te blijven en omzeilt zo de eerste verdedigingslinie. Daardoor komt de productie van interferonen niet goed op gang, met als gevolg dat ook de tweede defensie zwak is.
Mensen gingen per 100.000 inwoners van 8 tot 14 januari naar de huisarts met griepklachten. We zitten middenin een griepepidemie
Vier jaar geleden vatten Chinese virologen het plan op deze aanvalsstrategie van het griepvirus te ontmantelen. Ze gingen op zoek naar genen die iets met die interferonmisleiding te maken hadden - en schakelden het anti-interferongen op acht plaatsen uit.
Het griepvaccin dat ze vervolgens ontwikkelden, werkte goed bij muizen en fretten, melden de virologen in vakblad Science. Het was veilig en het beschermde de dieren volledig tegen het griepvirus. Het virus was verzwakt en riep een gerichte immuunreactie op.
"Griepvaccins bevatten meestal een geïnactiveerd virus - of een stukje ervan - zodat het geen ziekte kan verwekken", zegt Anke Huckriede, hoogleraar vaccinologie verbonden aan het UMC Groningen. "Maar deze vaccins zijn minder goed in het opwekken van een gerichte afweerreactie met zogeheten T-cellen."
Weg open naar universeel vaccin
Die gerichte afweer is niet alleen effectiever, de T-cellen richten zich ook op eiwitten van het virus die niet zo vaak muteren. Zo'n vaccin zou niet ieder jaar aangepast hoeven worden. Huckriede: "Dit opent de weg naar een universeel vaccin."
Als het zo ver komt. Het vaccin mag dan kansrijk zijn, de weg van muis naar mens is lang. Zeker met een verzwakt, maar levend virus. "Daar zit altijd een risico aan. Het duurt zeker tien jaar eer we het bij de mens kunnen testen."
De griepepidemie is in ons land aan zijn jaarlijkse opmars bezig. De cijfers van afgelopen week worden nog volop verzameld, maar de week voordien (van 8 tot 14 januari) gingen per 100.000 inwoners 160 mensen met griepklachten naar de huisarts. Ter vergelijking: vanaf 141 raadplegingen spreken we van een epidemie.
Alle hoop op krokusvakantie
Volgens viroloog Marc Van Ranst (KU Leuven) moet het ergste nog komen: binnen een drietal weken zal de griep hier op haar hoogtepunt zijn. Van Ranst zet alle hoop op de krokusvakantie: als de schoolkinderen thuisblijven, wordt de verdere verspreiding deels vermeden, en als het wat meezit, betekent dat meteen dat de epidemie stilaan uitdooft. Uit analyses van het Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid blijkt dat vooral type A (H1N1) en type B Yamagata van het influenzavirus in omloop zijn.
[Author] JOEP ENGELS
[Extra] mensen gingen per 100.000 inwoners van 8 tot 14 januari naar de huisarts met griepklachten. We zitten middenin een griepepidemie.
[Author] © ANP
'Het duurt nog tien jaar eer we het vaccin bij de mens kunnen testen'
Anke Huckriede
Hoogleraar vaccinologie