Berlijn heeft een vastgoedprobleem: een grote villa aan een meer op een uitgestrekt landgoed van zeventien hectare geeft de stadstaat kopzorgen. Het grote probleem is de eerste eigenaar en bewoner van het ooit luxueuze pand: nazikopstuk Joseph Goebbels. Goebbels was de propagandaminister van Hitler, hij was het die de totale oorlog proclameerde (“Wollt Ihr den totalen Krieg?”) in zijn beruchte speech op 18 februari 1943 in het Berlijnse Sportpalast.

Al jaren probeert de deelstaat Berlijn een nieuwe bestemming te vinden voor de villa van Goebbels. Het gebouw staat verder te verkommeren en trekt nieuwsgierige toeristen aan die het landgoed betreden en door de ramen gluren. Wat ze zien? Vergane glorie, afbladderende plafonds, grote lege kamers, een decennialange ongebruikte open haard en parket dat aan een opknapbeurt toe is. Volgens de Duitse media Bild en RBB lopen de kosten voor de beveiliging en het onderhoud jaarlijks op tot in de miljoenen.

Genereuze gift

De villa staat in de gemeente Wandlitz in de deelstaat Brandenburg, op zo’n 40 kilometer van Berlijn. De Berlijnse minister van Financiën Stefan Evers (CDU) kan noch de gemeente, noch Brandenburg, noch de federale overheid warm maken voor het vastgoed. Hij doet een laatste oproep en dreigt er nu mee het gratis weg te geven. “Ik bied de eigendom aan iedereen die het wil overnemen aan als geschenk van de deelstaat Berlijn. Mocht niemand de site willen, zullen we de villa slopen.”

De burgemeester van Wandlitz, Oliver Borchert, noemt de uitspraken van Evers ongepast en schadelijk. “De uitlatingen doen geen recht aan de historische betekenis van de site. Wat ik niet graag zou zien is dat de staat Berlijn het gebied zou weggeven aan een particulier die vervolgens ideologische doeleinden met het pand zou nastreven.”

Het Berlijnse vastgoedfonds besloot in 2016 om de vervallen villa niet te verkopen. Het vreesde dat die “in verkeerde handen zou vallen” en “een bedevaartsoord voor nazi’s zou worden”. Enkele jaren geleden zouden volgens Borchert extreemrechtse groeperingen een voet aan de grond hebben proberen te krijgen. Vooral de Reichsbürgerbeweging (die de moderne Duitse staat niet erkent en terug wil naar het Duitse Rijk) zou op de site azen.

Borchert is ook resoluut tegen de sloop gekant. “De vernietiging van dergelijk historisch bewijsmateriaal is niet goed voor onze samenleving.” Hij vraagt nu financiering aan om het gebied in te schakelen in het programma “Nationale Stedelijke Ontwikkelingsprojecten”. Hij denkt onder meer aan een centrum voor educatie over democratie en een universiteitscampus op het terrein. Maar het is zeer de vraag of hij het nodige geld bijeen krijgt.

Minnaressen

Goebbels kreeg het terrein in 1936 en liet het enorme landhuis aan het meer Bogensee bouwen met geld van de UFA, de filmproductiemaatschappij die het nazisme promootte. In de villa ontving hij nazikopstukken en onderhield hij affaires met actrices en andere minnaressen. Pas in april 1945 verliet hij het huis, enkele dagen later pleegde hij samen met zijn vrouw zelfmoord in de bunker van Hitler.

Na het einde van de nazidictatuur gebruikten de geallieerden het terrein korte tijd als militair hospitaal. In de DDR-tijd was er een jeugdcollege gevestigd dat gerund werd door de Vrije Duitse Jeugd (FDJ). Sinds 2000 is de villa in onbruik geraakt en is het verval beginnen toe te slaan.

Lees ook

Kunstenaar transformeert ‘Mein Kampf’ tot kookboek 

 Duitsland komt op straat tegen de AfD: “Wir haben es nicht gewusst, dat mag deze keer niet gebeuren”