Hoe moet het verder in Willebroek nu geheime stemming geen schepencollege oplevert? "Nog nooit meegemaakt"
Wat nu in Willebroek? Op de geheime stemming over een nieuw schepencollege raakten maar 2 van de 5 schepenen verkozen. Vlaams Belang en Iedereen 2830 weigerden de kandidaten van N-VA Team Eddy te steunen. Het nieuwe college kan dus niet starten. Het Agentschap Binnenlands Bestuur en de Vlaamse Vereniging voor Steden en Gemeenten bestuderen de situatie, want "dit hebben we nog nooit meegemaakt". Vlaams minister van Binnenlands Bestuur Hilde Crevits (CD&V) roept de partijen op tot verantwoordelijkheid.
Gisteravond was er op de gemeenteraad in Willebroek een geheime stemming om het nieuwe schepencollege te verkiezen. Die procedure was nodig omdat de 3 verkozen fracties, N-VA Team Eddy (N-VA en Open VLD), Iedereen 2830 (Vooruit en CD&V) en Vlaams Belang er niet in geslaagd zijn om een coalitie te vormen.
Maar die geheime stemming draaide uit op chaos. De gemeenteraadsvoorzitter en 2 schepenen van N-VA Team Eddy raakten verkozen, maar vervolgens stuitte elke voordracht van een kandidaat-schepen op een 'neen'. Iedereen 2830 en Vlaams Belang weigerden de andere kandidaten van N-VA Team Eddy te steunen.
Resultaat: geen nieuw schepencollege en veel onduidelijkheid. Want niemand weet goed hoe het verder moet.
Gemeenteraadsverkiezingen in Willebroek
Bij de gemeenteraadsverkiezingen in Willebroek zijn 3 fracties verkozen in de gemeenteraad: N-VA Team Eddy (N-VA en Open VLD), Iedereen 2830 (Vooruit en CD&V) en Vlaams Belang. Geen enkele fractie haalde een absolute meerderheid. N-VA Team Eddy en Iedereen 2830 hebben samen wel een ruime meerderheid. Beide partijen sluiten een samenwerking met Vlaams Belang uit.
Dat betekent dus dat N-VA Team Eddy en Iedereen 2830 op elkaar aangewezen zijn. Maar een coalitie vormen blijkt moeilijk te zijn. N-VA Team Eddy weigert te besturen met Iedereen 2830 zolang die verkozene Karim Hassoun niet aan de deur zetten. Hij ligt onder vuur na controversiële uitspraken. Iedereen 2830 verwijt N-VA Team Eddy dat ze inzetten op chaos.
Binnenlands Bestuur: "Dit hebben we nog nooit meegemaakt"
In principe moet er over 2 weken een nieuwe stemming komen om een nieuw schepencollege te verkiezen. Maar helemaal zeker is dat ook niet. Het Agentschap Binnenlands Bestuur (ABB) van de Vlaamse overheid zegt dat het de situatie in Willebroek bekijkt. Het is een scenario dat ze nog nooit hebben meegemaakt, klinkt het.
Voor de Vereniging voor Vlaamse Steden en Gemeenten (VVSG) is het een precedent waar ze geen pasklaar antwoord op hebben. Dat zegt woordvoerder Nathalie Debast. "Binnen 14 dagen moet er een nieuwe gemeenteraad komen, met een nieuwe schepenvoordracht en een poging om een schepencollege te verkiezen."
"Hopelijk komt het dan in orde, maar als het dan opnieuw niet lukt, dan zou je opnieuw een geheime stemming moeten organiseren. Maar dat is niet vol te houden. We staan nu voor een precedent waar we geen antwoord op hebben en dat we graag willen bespreken met de overheid."
De lokale politici hebben een enorme verantwoordelijkheid om een bestuurbare meerderheid te vormen
Vlaams minister van Binnenlands Bestuur Hilde Crevits (CD&V) vraagt Antwerps gouverneur Cathy Berx om te bemiddelen. Tegelijk roept ze de lokale partijen op tot verantwoordelijkheid. "Ze hebben een enorme verantwoordelijkheid om een bestuurbare meerderheid te vormen."
"Omdat er problemen zijn, heb ik aan de gouverneur gevraagd om te bemiddelen. Zij heeft dat aanvaard, maar ik benadruk dat zij het stuur daar niet overneemt."
Marc De Laet, lijsttrekker voor 'Iedereen 2830' reageert enthousiast op de bemiddelingsrol van Berx. "De gouverneur is neutraal, mogelijk kan zij partijen tot andere inzichten brengen. Zij kan minstens aanhoren waarom bepaalde standpunten zijn ingenomen. Ik denk dat het poorten kan openen om tot een consensus te komen. We zullen dan wel zien hoever we geraken."
Wat is er gisteren gebeurd?
Voor de start van de gemeenteraad verklaarde Iedereen 2830 dat de partij op elke schepenvoordracht 'neen' zou stemmen. Iedereen 2830 stelde geen kandidaat-schepenen voor. N-VA Team Eddy en Vlaams Belang deden dat wel.
Eddy Moens en Luc Spiessens, beide N-VA Team Eddy, raakten met een volstrekte meerderheid verkozen als respectievelijk gemeenteraadsvoorzitter en eerste schepen. Zo kon Eddy Bevers als stemmenkampioen van de grootste partij ook burgemeester blijven. Vlaams Belang stemde voor de voorgedragen kandidaten om zo de hand te reiken aan N-VA Team Eddy.
Pas nadien begon de chaos. Bij de stemming voor de tweede schepen waren de stemmen verdeeld. Allicht stemde N-VA Team Eddy niet voor de kandidaat van Vlaams Belang, zoals Vlaams Belang had gevraagd. Een tweede stemronde leverde hetzelfde resultaat op. Omdat een volstrekte meerderheid toen niet meer nodig was en 'neen'-stemmen niet meer telden, ging het schepenambt naar Serkan Bozygit, de kandidaat van N-VA Team Eddy.
Vlaams Belang verklaarde daarop het voortaan voor elke kandidaat 'neen' zou stemmen. Waardoor geen enkele kandidaat-schepen nog verkozen raakte.
"Kiesdecreet zegt niks over wat er nu moet gebeuren"
"Het is de eerste keer dat we dit meemaken. Het probleem is dat in het decreet niet duidelijk is wat er in zulke situaties moet gebeuren", zegt Herwig Reynaert, politicoloog aan UGent.
Met "het decreet" verwijst Reynaert naar de hervorming van het Vlaams Lokaal en Provinciaal Kiesdecreet die de vorige Vlaamse regering heeft goedgekeurd. Dat decreet bepaalt alles wat betrekking heeft op de lokale verkiezingen in Vlaanderen. De nieuwe regels waren bij de voorbije lokale verkiezingen voor het eerst van kracht.
Er staat in het decreet nergens dat stemrondes op dezelfde dag gehouden moeten worden. Ik ga ervan uit dat die mensen verkozen zullen blijven.
Reynaert denkt dat Luc Spiessens en Serkan Bozygit, de 2 schepenen die gisteren verkozen werden, ook verkozen zullen blijven. "Er staat in het decreet nergens dat de stemrondes op dezelfde dag gehouden moeten worden. Ik ga er dus van uit dat die mensen verkozen zullen blijven."
Vlaams minister van Binnenlands Bestuur Crevits bevestigt dat ook. "De 2 schepenen zijn geldig verkozen. Ook de burgemeester weet dat hij burgemeester zal zijn omdat hij de stemmenkampioen van de grootste fractie is."
Minister Crevits: "Chaos heeft niets te maken met het Kiesdecreet"
In het hervormde Kiesdecreet waren geheime stemmingen het sluitstuk als de coalitievorming op de gebruikelijke manier niet zou lukken. "Het was niet voorzien wat er zou gebeuren als een situatie als deze zich aandient. Het decreet zal daartoe aangepast moeten worden", zegt professor Reynaert.
"Je zou kunnen overwegen om de volstrekte meerderheid in een volgende stemming te schrappen, en dat de degene met het hoogste aantal stemmen schepen wordt. Maar dan kan weer het probleem ontstaan dat je een schepencollege hebt, maar geen meerderheid in de gemeenteraad. Evident is het allemaal niet."
Volgens minister Crevits heeft de chaos in Willebroek niet te maken met het vernieuwde Kiesdecreet. "Dit is een heel specifieke situatie. Er was maar één kandidaat voor een schepenmandaat. Hij haalde geen volstrekte meerderheid in de eerste stemronde en een tweede stemronde bleek niet mogelijk te zijn. Dit is niet geregeld in het nieuwe decreet, maar ook niet in het oude."
"Ze gaan toch eens rond de tafel moeten gaan zitten"
In Willebroek zijn met N-VA Team Eddy, Iedereen 2830 en Vlaams Belang 3 grote blokken verkozen geraakt. "Er is weinig ruimte om te manoeuvreren", zegt Reynaert. "N-VA Team Eddy en Iedereen 2830 willen het cordon rond Vlaams Belang behouden, dus zijn ze eigenlijk tot elkaar veroordeeld."
In principe zou er nu om de 2 weken een nieuwe geheime stemming moeten komen, tot er een nieuw schepencollege is. "Daar zal op een bepaald moment toch eens een einde aan moeten komen. Er zal toch een moment moeten komen dat de verkozen politici in Willebroek in het belang van de inwoners rond de tafel gaan zitten."
"Alle politieke problemen zijn op een bepaald moment oplosbaar, dus ik denk dat dit ook op deze manier zal moeten gebeuren. Er staat in het decreet ook niet dat er verschillende carrousels van geheime stemmingen kunnen plaatsvinden. In dat opzicht zal men toch moeten proberen om het eens te geraken."