Hoe stap je over naar een ander ziekenfonds en waarom zou je dat doen?

Bijna 3 op 4 Vlamingen verandert nooit van ziekenfonds. Dat blijkt uit onderzoek van het onafhankelijke ziekenfonds Helan. Meestal blijven ze hun hele leven aangesloten bij het ziekenfonds dat hun ouders destijds voor hen gekozen hebben.

Je bent allereerst niet verplicht om aan te sluiten bij een ziekenfonds. Ook zonder ziekenfonds krijg je de meeste kosten van een doktersbezoek of opname in het ziekenhuis terugbetaald. Dat geldt enkel voor medische kosten die onder de wettelijke ziekteverzekering vallen. Het remgeld en eventuele supplementen zal je dus nog steeds zelf moeten betalen, maar dat is bij een ziekenfonds niet anders.

De wettelijke ziekteverzekering wordt ook wel eens de "verplichte" ziekteverzekering genoemd. Die term slaat op het feit dat iedereen toegang moet hebben tot geneeskundige zorgen. Als je het niet ziet zitten om een jaarlijkse bijdrage te betalen aan een ziekenfonds moet je je gratis aansluiten bij de Hulpkas voor Ziekte- en Invaliditeitsverzekering (HZIV). Die overheidsinstelling zorgt dan voor de terugbetaling van je medische kosten, maar ook voor bepaalde uitkeringen zoals tijdens een arbeidsongeschiktheid.

Toch loont het vaak de moeite om lid te worden van een ziekenfonds. In ons land heb je daarin ook veel keuze. Je kan aansluiten bij christelijke mutualiteiten (CM), socialistische mutualiteiten (Solidaris), liberale mutualiteiten (LB), neutrale ziekenfondsen (zoals het Vlaams Neutraal Ziekenfonds, Mutualia of Neutraal Ziekenfonds Vlaanderen) en onafhankelijke ziekenfondsen (zoals Helan).

Om aan te sluiten bij een ziekenfonds betaal je een bijdrage. Die bijdrage verschilt van ziekenfonds tot ziekenfonds en kost je gemiddeld tussen de 97 en 114 euro per jaar. In ruil daarvoor regelt je ziekenfonds de terugbetaling via de wettelijke ziekteverzekering en biedt het extra voordelen en uitkeringen aan. Steeds meer ziekenfondsen bieden bovendien ook niet-medische dienstverlening aan, zoals huishoudhulp of betaalbare vakanties.

Bovenop de verplichte hulp en terugbetalingen krijg je van ziekenfondsen een aanvullende ziekteverzekering en extra voordelen. Een ziekenfonds mag zelf kiezen welke voordelen ze aan hun leden aanbieden. Dat kan gaan van tegemoetkomingen voor mensen die een bril of lenzen dragen, over geboortecadeaus of korting op je sportabonnement tot extra psychologische hulp of een gedeeltelijke terugbetaling van vaccinaties.

Veel voordelen en tegemoetkomingen zijn bij elk ziekenfonds hetzelfde, maar mutualiteiten leggen allemaal andere accenten. Zo kan de tegemoetkoming voor bepaalde ingrepen aan je tanden bij het ene ziekenfonds honderden euro's hoger liggen dan bij een andere mutualiteit. Als je binnenkort een nieuwe tandprothese nodig hebt, is een overstap in dat geval misschien het overwegen waard. Hou er wel rekening mee dat ziekenfondsen wel eens een wachttijd durven in te lassen voor bepaalde aanvullende voordelen. Lees dus altijd eerst alle voorwaarden goed na.

Geplande, ingrijpende medische kosten of belangrijke levensfases - zoals de geboorte van een kind - zijn vaak sleutelmomenten waarop je een vergelijking tussen de verschillende ziekenfondsen kunt maken. Ook wanneer je voor het eerst op eigen benen gaat staan, een eerste job hebt of voor het eerst gaat samenwonen of alleen gaat wonen, kan het een goed moment zijn om daar even de tijd voor te nemen. Afhankelijk van jouw persoonlijke situatie past het ene ziekenfonds al beter bij je dan het andere.

Een overstap naar een ander ziekenfonds kan je op eender welk moment aanvragen. De feitelijke overstap gaat wel maar 4 keer per jaar in, aan het begin van het eerstvolgende nieuwe kwartaal. Op 1 januari, 1 april, 1 juli of 1 oktober dus. Tot die tijd blijf je verzekerd bij je oude ziekenfonds. Je zal niet zonder wettelijke ziekteverzekering vallen.

Ook belangrijk: om vanaf het nieuwe kwartaal te kunnen overstappen, moet je je aanvraag vóór een bepaalde datum indienen. Elk ziekenfonds hanteert daarvoor andere deadlines, dus vraag die vooraf na. Als je te laat bent, moet je een extra kwartaal aangesloten blijven bij je oude ziekenfonds. Het restbedrag van de jaarlijkse bijdrage die je aan je oude ziekenfonds hebt betaald, krijg je terugbetaald na je overstap.

Om een overstap aan te vragen, contacteer je best je nieuwe ziekenfonds. Zij zullen de procedure voor jou opstarten en de papierwinkel regelen met je oude mutualiteit. Vergelijkbaar met hoe dat bij energieleveranciers gaat.