Direct naar artikelinhoud
LiveblogOorlog in Oekraïne

Live - Oekraïne. Minstens twee doden bij Russische aanval op bouwmarkt in Charkiv

Brandweerlui blussen de brand die is ontstaan na een Russische aanval op een bouwmarkt in Charkiv op 25 mei.Beeld REUTERS

Lees de belangrijkste ontwikkelingen over de oorlog in Oekraïne hieronder in de liveblog. Download de app van De Morgen en krijg meteen een bericht bij belangrijk nieuws.

• Achtergrond. Na nieuwe nucleaire oefeningen: ‘Poetins strategie werkt: we laten ons opnieuw gijzelen uit angst voor escalatie’

• Podcast. ▶ Wil het Westen Oekraïne nog helpen winnen? ‘Al van bij het begin is er een verschil tussen wat men zegt en wat men doet’

• Achtergrond. ‘We zagen militaire uitrusting liggen, 1 of 2 kilometer van de grens, en konden niets doen’: Oekraïne wil af van beperking westerse wapens

• Analyse. Is de snelle opmars al voorbij? Rusland heeft het weer moeilijker

Live

  1. Minstens twee doden bij Russische aanval op bouwmarkt in Charkiv

    In de Oekraïense stad Charkiv zijn zaterdag zeker twee mensen om het leven gekomen bij een Russische aanval op een winkel met bouwmateriaal. Dat heeft de burgemeester van de stad, Igor Terechov, aangekondigd op Telegram. Er zijn ook meerdere gewonden en vermisten.

    De bouwmarkt maakt deel uit van een groter winkelcomplex dat werd geraakt door twee Russische raketten. Volgens gouverneur Oleg Sinegoebov staat een oppervlakte van 15.000 vierkante meter in brand. Burgemeester Terechov spreekt van "puur terrorisme".

    "Momenteel weten we dat er mogelijk meer dan 200 mensen binnen in de hypermarkt waren. Alle diensten zijn ter plaatse om de mensen hulp te bieden en de brand te blussen", aldus Zelensky op Telegram.

    Charkiv telde voor de oorlog 1,5 miljoen inwoners en is daarmee de op een na grootste stad in Oekraïne. De stad ligt in het noordoosten van het land, dicht bij de Russische grens, en is daarom geregeld het doelwit van Russisch raketvuur. Donderdag vuurde Rusland vijftien raketten op Charkiv af, met zeven doden tot gevolg. Een drukkerij in de stad raakte toen volledig vernield.

    Op 10 mei begonnen de Russen een grondoffensief in de regio. Maar volgens de Oekraïense president Volodymyr Zelensky kon het Oekraïense leger vrijdag de controle over een aantal door de Russen veroverde gebieden ten noorden van Charkiv teruggrijpen.

  2. Strafrechtelijk onderzoek in Oekraïne naar legereenheid vanwege 'onzorgvuldige houding' bij verdediging van Charkiv

    Oekraïense autoriteiten zijn een strafrechtelijk onderzoek gestart naar een brigade die gestationeerd is in de regio Charkiv. Volgens het onderzoeksbevel is de 125ste Brigade mogelijk nalatig geweest toen de Russen twee weken terug een offensief begonnen in de regio. Het Russische leger veroverde in korte tijd meer dan honderd vierkante kilometer in het grensgebied en enkele dorpen.

    Het Oekraïense Staatsonderzoeksbureau (DBR), dat belast is met onder meer de vervolging van ambtelijke misdrijven, vermoedt dat de brigade "zijn verdediging van posities aan de grens van de regio Charkiv niet op de juiste manier heeft georganiseerd". Er zou sprake zijn van een "onzorgvuldige houding".

    De DBR verwijt het de brigade dat er "posities zijn verlaten". Dat heeft geleid tot terreinverlies, verlies van militaire apparatuur en van mensenlevens. In totaal worden er 28 commandanten en andere leidinggevende militairen verantwoordelijk gehouden voor de Oekraïense verliezen.

    Hoewel het offensief in Charkiv nog altijd voortduurt, zegt Oekraïne het front in de afgelopen week te hebben gestabiliseerd. Volgens president Zelensky lijdt Rusland, ondanks de terreinwinst, zware verliezen. Voor elke Oekraïense soldaat zouden er acht Russische sneuvelen. Die bewering valt niet onafhankelijk te verifiëren, maar ook analisten in de VS en het VK spreken van hoge Russische sterftecijfers.

    In Oekraïne klinkt ook kritiek op het Westen over het offensief in Charkiv. De meeste westerse landen staan niet toe dat Oekraïne geleverde wapens gebruikt om doelen in Rusland aan te vallen. Daarom zou het land de troepenopbouw van Rusland aan de grens niet hebben kunnen tegengaan. Dat was voor NAVO-baas Jens Stoltenberg reden om zijn lidstaten op te roepen hun bezwaren tegen aanvallen op Russisch grondgebied te laten vallen.

    Joram Bolle

  3. Oekraïense drone heeft mogelijk Russisch waarschuwingssysteem voor kernbommen beschadigd

    Een Russisch waarschuwingssysteem voor kernbommen zou beschadigd geraakt zijn bij een Oekraïense droneaanval. Foto's van schade aan de installatie in de buurt van de stad Armavir, in het zuiden van Rusland, zijn opgedoken op Russische en Oekraïense zenders, zo schreef het Amerikaanse Institute of War vrijdagavond. Aan Russische zijde uitte de voormalige NAVO-ambassadeur Dmitri Rogozin zich zaterdag over het incident. Hij sprak op X over schade aan "een sleutelelement van de militaire controle over strategische kernwapens". Een officiële bevestiging is er nog niet.

    Rogozin, die ondertussen in de Russische Senaat zetelt, verweet de VS de aanval gepland te hebben of er toch minstens van op de hoogte te zijn geweest. Hij waarschuwde dat dergelijke incidenten de wereld dichter bij een kernoorlog brengen. Het Kremlin en het Russische ministerie van Defensie lieten zich nog niet uit over de zaak.

    De aanval zou in de nacht van woensdag op donderdag hebben plaatsgevonden, toen Oekraïne ook een communicatiepost van het Russische leger op de Krim onder vuur nam. De Russische radar in Armavir zou volgens berichten kernwapens vanop 6.000 kilometer kunnen spotten. De radar staat in voor de bewaking van het luchtruim boven de Krim en Zuidwest-Europa tot aan de Atlantische Oceaan.

  4. Rusland claimt verovering van dorpje in oosten van Oekraïne

    Het Russische leger heeft zaterdag de verovering geclaimd van het dorpje Archanhelske, in de oblast Donetsk in het oosten van Oekraïne. Begin mei veroverde het Russische leger nog het nabijgelegen dorpje Otsjeretyne en sindsdien zette het er zijn gestage opmars door.

    Rusland wint al maanden bij mondjesmaat terrein in het oosten van Oekraïne. Op 10 mei lanceerde het ook een nieuw offensief in de regio Charkiv in het noordoosten. Het Oekraïense leger beweerde daar vrijdag wel de Russische troepen een halt te hebben toegeroepen.

  5. NAVO-baas Stoltenberg wil dat lidstaten Oekraïne toestaan doelen diep in Rusland te treffen

    Oekraïne moet ook militaire doelen kunnen treffen op Russische bodem met westerse wapens, vindt NAVO-secretaris-generaal Jens Stoltenberg. Hij doet in een interview met The Economist een oproep aan landen die wapens leveren om Oekraïne geen restricties meer op te leggen over waar de wapens mogen worden ingezet.

    Met zijn opmerkingen geeft Stoltenberg een flinke zet aan een discussie die al heel lang duurt. Vooral de VS en Duitsland zijn bevreesd om Oekraïne toestemming te geven militaire doelen in Rusland aan te vallen uit angst voor escalatie. Zij vinden dat Oekraïne wel zijn eigen territorium mag verdedigen, maar willen niet dat hun wapens in Rusland worden ingezet. Het VK heeft recent als eerste grote NAVO-lidstaat gezegd dat Oekraïne ook doelen in Rusland mag treffen. Oekraïne gebruikt Britse Storm Shadow-langeafstandsraketten.

    Secretaris-generaal van de NAVO Jens Stoltenberg.Beeld ANP / EPA

    Stoltenberg verwijst in zijn oproep onder meer naar het Russische offensief dat gaande is in de regio Charkiv, aan de grens met Rusland. Vanwege restricties kon Oekraïne de Russen niet met westerse wapens aanvallen toen hun troepenopbouw nog bezig was aan de Russische kant van de grens. Daardoor kon Oekraïne "zijn recht op zelfverdediging niet uitvoeren", aldus Stoltenberg.

    Op dit moment valt Oekraïne al geregeld doelen aan in grensregio’s zoals Belgorod. Ook slaan ze diep in Rusland toe bij bijvoorbeeld olie- en gasinstallaties. Daarvoor zet Oekraïne drones in, waarvan de slagkracht veel kleiner is dan van raketsystemen.

    Joram Bolle

  6. Europa moet zich op lange termijn herbewapenen, vindt Poolse buitenlandminister

    Europa moet dringend meer wapens inslaan om zich te kunnen verdedigen tegen Rusland. Dat heeft de Poolse minister van Buitenlandse Zaken Radosław Sikorski (61) verklaard in een interview met de Britse krant The Guardian.

    Sikorski is van mening dat de gaten in de Europese defensiecapaciteit die na de Koude Oorlog zijn ontstaan gevuld moeten worden. “Het is duidelijk dat Europa achterophinkt”, zegt de minister, die pleit voor een Europese herbewapening op lange termijn.

    Volgens de Poolse minister van Buitenlandse Zaken Radosław Sikorski moet Europa zich dringend herbewapenen.Beeld AFP
  7. Inzet F-16’s in Oekraïne dichtbij, maar Russen staan klaar om ze te vernietigen

    Een eerste groep Oekraïense piloten heeft de F-16-opleiding in de VS afgerond. Daarmee komt de inzet op het Oekraïense slagveld van het succesvolste westerse gevechtsvliegtuig in zicht. Kiev verwacht de eerste F-16’s in juni of juli.

    Aan één stuk door heeft het Russische opperbevel de laatste maanden moeten lezen dat Oekraïense gevechtsvliegtuigen en technici worden opgeleid, onder meer in de VS en Frankrijk. En dat de levering van de eerste F-16’s aanstaande is. Of dat hightechraketten- en bommen worden gekocht voor de F-16’s om Russische gevechtstoestellen, bommenwerpers en kruisraketten uit de lucht te schieten.

    Zo’n tien maanden na het initiatief om de Oekraïense luchtmacht daadwerkelijk te versterken met F-16’s, ondersteund door de VS, moet Rusland de komst van de gevechtsjagers nu echt gaan vrezen. In de komende maanden zal moeten blijken of de F-16, die sinds de jaren 80 in tal van oorlogen met succes werd ingezet, ook in de oorlog in Oekraïne het verschil kan maken.

    F-16's bij de trainingsbasis in Roemenië.Beeld AP
  8. Zelensky claimt controle over gebieden ten noorden van Charkiv

    Oekraïense strijdkrachten hebben opnieuw de controle over gebieden ten noorden van Charkiv die eerder deze maand door het Russische leger werden ingenomen. Dat zei de Oekraïense president Volodymyr Zelensky vrijdag in zijn dagelijkse toespraak.

    "Onze soldaten zijn erin geslaagd de gevechtscontrole over te nemen over het grensgebied waar de Russische bezetters zijn binnengekomen", aldus de president. Hij preciseerde niet wat hij met "gevechtscontrole" bedoelt en om welke gebieden het precies gaat.

    Vrijdagochtend bezocht Zelensky Charkiv, de op een na grootste stad van Oekraïne. Ten noorden van de stad slaagde Rusland er met een nieuw offensief in meerdere dorpen in te nemen. Charkiv ligt op iets meer dan dertig kilometer van de grens met Rusland.

    Een week geleden zei Zelensky al dat de situatie in de regio gedeeltelijk was gestabiliseerd. "De situatie is over het algemeen onder controle en onze soldaten brengen de bezetter aanzienlijke verliezen toe", zei Zelensky toen.

  9. Verenigde Staten kondigen nieuw steunpakket Oekraïne aan

    De Verenigde Staten gaan opnieuw wapens en munitie leveren aan Oekraïne, meldt het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken. Het steunpakket heeft een waarde van 275 miljoen dollar, omgerekend zo’n 253 miljoen euro.

    Volgens de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken, Antony Blinken, is het pakket bedoeld om Oekraïne te steunen nu de Russen het gemunt hebben op de grensregio Charkiv. "De Verenigde Staten en haar bondgenoten blijven Oekraïne bijstaan in de vrijheidsstrijd", aldus Blinken.

    In het steunpakket zitten naar verluidt zogeheten Himars-raketten: precisiewapens die na ontploffing duizenden metaalscherven verspreiden en daardoor zeer destructief zijn. De Verenigde Staten zullen ook antitankwapens, tactische voertuigen en munitie leveren. Met het nieuwe pakket hebben de VS in totaal voor zo’n 51 miljard dollar, omgerekend 47 miljard euro, aan steun geleverd aan Oekraïne sinds het begin van de oorlog.

    Dana Holscher

    Antony Blinken, de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken, bij een persconferentie in Kiev op 15 mei 2024.Beeld ANP / EPA
  10. NAVO-landen bouwen 'dronemuur' tegen Russen

    Zes NAVO-lidstaten die aan Rusland grenzen, gaan een zogenaamde 'dronemuur' bouwen om zich te verdedigen tegen "provocaties van onvriendelijke landen". Het plan om onbemande vliegtuigjes te gebruiken voor bescherming is overeengekomen als gevolg van zorgen over de veiligheid van de regio.


    De Litouwse minister van Binnenlandse Zaken Agne Bilotaite.Beeld EPA

    De Litouwse minister van Binnenlandse Zaken Agne Bilotaite kondigde het plan aan na gesprekken met haar collega's uit de andere Baltische staten Estland en Letland, alsook die van Finland, Noorwegen en Polen.

    "Dit is iets compleet nieuws, een dronemuur die zich uitstrekt van Noorwegen tot Polen, en het doel is om drones en andere technologieën te gebruiken om onze grenzen te beschermen", aldus Bilotaite. De landen hopen tegelijk om ook smokkel te voorkomen. Bilotaite gaf geen tijdschema voor het plan.

  11. Oekraïne gebruikt deel wapens VS niet door gps-jamming Rusland

    Oekraïne gebruikt een deel van de Amerikaanse gps-geleide wapensystemen amper omdat Rusland ze telkens tegenhoudt door middel van gps-jamming, technologie die gps-signalen verstoort. Dat meldt de Amerikaanse krant The Washington Post op basis van een vertrouwelijk Oekraïens onderzoek.

    Onder meer de zogenaamde Excalibur-artilleriegranaten, die hun doel vinden op basis van gps-signalen, zouden veel hinder ondervinden van de Russische interferentie. Oekraïne is vorig jaar gestopt met het gebruik ervan omdat ze nog maar in 10 procent van de gevallen hun doel raakten, blijkt uit het onderzoek. Ook de HIMARS-raketsystemen, die doelen op tientallen kilometers afstand kunnen raken, worden vaak verstoord door de Russische technologie.

    Volgens de berichtgeving in The Washington Post is de gps-interferentie een van de redenen waarom Rusland de voorbije weken vooruitgang heeft geboekt aan het front. Oekraïne zou de Amerikaanse fabrikanten hebben gevraagd om updates voor de wapens zodat die beter de gps-interferentie kunnen weerstaan.

  12. NAVO 'solidair' met Estland na grensincident met Rusland

    De NAVO is "solidair" met Estland na het grensincident met Rusland, zo heeft de secretaris-generaal van het bondgenootschap, Jens Stoltenberg, vrijdag gezegd. "Ik heb met premier Kaja Kallas gesproken, de NAVO is solidair met onze Estse bondgenoot tegenover elke bedreiging van de Estse soevereiniteit", zei Stoltenberg op X.

    Het hoofd van de diplomatie van de Europese Unie, Josep Borrell, noemde het eerder "onaanvaardbaar" dat Rusland donderdag boeien op een rivier weghaalde die de grens tussen Estland en Rusland aangaven.

    Jens Stoltenberg, secretaris-generaal van de NAVO.Beeld ANP / EPA

    De Estse kustwacht meldde dat Russische kustwachters 's nachts boeien op de rivier de Narva hadden weggehaald. Premier Kallas sprak van een "grensincident". De Baltische landen staan op gespannen voet met Rusland sinds de invasie in Oekraïne.

  13. Hongarije wil zich terugtrekken uit NAVO-steun aan Oekraïne

    Hongarije wil niets meer te maken hebben met NAVO-operaties die als doel hebben om Oekraïne te ondersteunen. Dat zei premier Orbán op de staatsradio vandaag. Volgens het staatshoofd stevent de NAVO af op een rechtstreeks conflict met Rusland.

    Orbán reageerde op de zender op een NAVO-plan dat op tafel ligt om meer militaire steun te voorzien voor Oekraïne in de komende jaren, ter voorbereiding van een 'grootschalige Russische invasie'. "We keuren dit af en we willen niet bijdragen aan financiële of militaire steun, zelfs niet binnen het kader van de NAVO", aldus de Hongaarse premier. "

    Hij voegde er ook nog aan toe dat hij het niet realistisch acht dat Rusland "plots de volledige westerse wereld zou verorberen, als het land nog niet eens kan afrekenen met Oekraïne".

    De Hongaarse premier Viktor Orbán.Beeld REUTERS
  14. Oekraïens leger zegt dat Russisch offensief in noorden Charkiv is stilgevallen

    Het Oekraïense leger zegt dat het Russische offensief in het noorden van de provincie Charkiv tot stilstand is gekomen. ‘De vijand is tegengehouden, de situatie is onder controle en er zijn tegenaanvallen gaande’, zegt Ihor Prochorenko van de Oekraïense generale staf in een persconferentie.

    Het zwaartepunt van de Russische aanvallen ligt volgens Prochorenko momenteel in het oosten van Charkiv, nabij de stad Koepjansk. Ter hoogte van het dorp Kyslivka probeert Rusland de rivier de Oskil te bereiken, die een natuurlijke barrière vormt ten zuiden van Koepjansk. Al sinds februari poogt Rusland op verschillende plaatsen door te dringen tot de oostelijke oever van de Oskil.

    Lees ook. Is de snelle opmars al voorbij? Rusland heeft het weer moeilijker

    Ook houdt het Oekraïense leger de situatie langs de Russisch-Oekraïense grens in de provincies Soemy en Tsjernihiv nauwlettend in de gaten. Oekraïne vreest dat Rusland zich daar voorbereidt op een aanval. Het Russische leger verzamelt troepen langs de grens en voert dagelijks lucht- en artillerieaanvallen uit op dorpen in de grensstreek.

    De Russen begonnen twee weken geleden een offensief in het noorden van Charkiv. In korte tijd wist Rusland enkele kilometers op te rukken, waarbij het meer dan 100 vierkante kilometer Oekraïens grondgebied veroverde. Rusland is er echter niet in geslaagd het dorp Vovtsjansk in te nemen, waar sinds het begin van het offensief hevig wordt gevochten. Gisteren stelde de Oekraïense legerleider dat Rusland ‘is verzand in straatgevechten in Vovtsjansk’ en zware verliezen lijdt.

    Daan de Vries 

  15. 'Poetin bereid tot staakt-het-vuren op huidige frontlinies'

    De Russische president Vladimir Poetin is volgens vier anonieme hoge Russische bronnen bereid om een staakt-het-vuren te aanvaarden op de huidige frontlinies in Oekraïne. Dat schrijft het persbureau Reuters. Tegelijkertijd wil Poetin verder vechten indien Kiev daar niet op zou willen ingaan.

    "Poetin kan vechten zo lang als nodig, maar is ook klaar voor een staakt-het-vuren, om de oorlog te bevriezen", aldus een van de vier gesprekspartners van Reuters in Moskou. De gebieden die Rusland op dit moment bezet, zouden voor Poetin volstaan om de oorlog in Moskou als een overwinning te kunnen verkopen. De Russische president zou beseffen dat er een nieuwe nationale mobilisatie nodig is om nog enige significante terreinwinst te kunnen boeken, en zou daar niet toe bereid zijn.

    Volgens drie van de anonieme bronnen is Poetin "gefrustreerd" dat noch Oekraïne noch het Westen gesprekken wil aangaan over een staakt-het-vuren. Dat klopt slechts gedeeltelijk: Oekraïne is wel degelijk bereid om over vrede te spreken, maar wil eerst dat het Russische leger zich terugtrekt uit de Oekraïense gebieden die het illegaal annexeerde en momenteel bezet houdt. Ook de bondgenoten van Oekraïne zeggen dat elk voorstel voor vrede de territoriale integriteit van het land als basis moeten hebben.

    Maar volgens de Russische bronnen zou de huidige frontlijn voor Poetin "niet-onderhandelbaar" zijn.

    Vladimir Poetin. Beeld AP

    Gevraagd om commentaar zegt Kremlin-woordvoerder Dmitry Peskov dat Rusland al vaker heeft duidelijk gemaakt dat Poetin open staat voor een dialoog "om zijn doelen te bereiken", en dat het land geen "eeuwige oorlog" wil. Die doelen zijn officieel nog altijd de "demilitarisatie" en "denazificatie" van Oekraïne, en het behoud van de Oekraïense gebieden Loehansk, Donetsk, Zaporizja, Cherson en de Krim.

    Volgens Kiev is de zogenaamde Russische bereidheid tot spreken niet meer dan een poging om de schuld voor de oorlog in Oekraïense schoenen te schuiven. Bovendien valt Poetin niet te vertrouwen dat hij later toch opnieuw een poging zou wagen meer grondgebied in te nemen, aangezien hij voor februari 2022 ook alleen maar ontkende dat hij Oekraïne zou gaan binnenvallen. In tussentijd zou het Russische leger zich opnieuw kunnen versterken.

    De Verenigde Staten reageren dat "Rusland de oorlog op elk moment kan beëindigen door zijn leger terug te trekken, in plaats van brutale aanvallen te lanceren tegen de Oekraïense steden, havens en bevolking".