Direct naar artikelinhoud
Opinie

Fabre en co. worden al in de berichtgeving schuldig verklaard

Marc Ruyters.Beeld François De Heel

Marc Ruyters is zaakvoerder van H ART, magazine over hedendaagse beeldende kunst. 

Zeggen de namen Bart De Pauw, Catherine De Zegher, Willem Elias, Luc Tuymans en sinds kort dus Jan Fabre u iets? Allicht wel: ze kwamen elk op hun manier in een mediastorm terecht, nadat al dan niet anonieme mensen via de klassieke media – razendsnel gevolgd door de sociale media – hun beklag hadden gemaakt over feiten of praktijken waaraan bovengenoemde mensen zich schuldig gemaakt zouden hebben.

Voor de een ging het om ongewenste intimiteiten (De Pauw), voor de ander om al dan niet vervalste Russische kunstwerken (De Zegher), dan weer over het kapittelen van een verkrachtingsslachtoffer (Elias), over vermeend plagiaat (Tuymans) en nu dus over ongepast gedrag (Fabre). En we houden het bij deze vijf, want er zijn er nog veel meer.

Of de aanklachten in elk van deze cases kloppen, doet er hier niet toe. In drie van de vijf hier genoemde cases loopt een gerechtelijk of arbeidsrechtelijk onderzoek, in één is een compromis gesloten (Tuymans), in een andere (Elias) is de zaak gewoon doodgebloed. Het is aan de bevoegde instanties om hier over te oordelen en uiteindelijk de waarheid openbaar te maken.

Trial by media

Maar wat opvalt in al deze cases is – de term is al eerder gebruikt – de ‘trial by media’. Krant, tijdschrift, radio noch tv gewagen van een bewezen misdrijf, maar berichten gretig en uitgebreid over de aanklacht, waarbij God en Klein Pierke zijn of heur gedacht mag zeggen, al dan niet gehinderd door enige kennis van zaken. 

De systematiek is ook altijd dezelfde: eerst de onverwachte, massale charge in de media, gebracht als ‘nieuwsfeit’, en gelardeerd met grote titels en dito foto’s. Want waar rook is, is vuur. De belaagde wordt wel ingelicht, maar de persen kunnen niet meer gestopt worden. Dan het verslagen zwijgen van de belaagden, die meestal een advocaat inschakelen, die hen op zijn beurt meteen aanraadt niét te reageren (zij zullen zelf het woord wel voeren), waarna de beklaagde zich in een mediastilte verschuilt, wat eigenlijk de zaak alleen maar erger maakt. Ongelooflijk toch dat pakweg Bart De Pauw hélemaal uit de boekskes is verdwenen?

Hooguit komt er een geschreven verklaring van de belaagde, waarin hij/zij de beweerde feiten ontkent, wat door de media dan als een kort berichtje wordt gepubliceerd of uitgezonden, eraan toevoegende: ‘X (de beklaagde) was niet bereikbaar voor enig commentaar’. En vooral de toegift: het was veel beter geweest voor de belaagde om alles meteen toe te geven en zich bij de slachtoffers uitgebreid te verontschuldigen. Een visie die dan ondersteund wordt door het legertje aan zogenaamde deskundigen (psycho-, socio-, seksuo- en andere –logen) die in deze om hun mening gevraagd worden.

Nu gaat het dus om de Fabre-case. Wat er in de open brief in het tijdschrift Rekto:Verso is verschenen stel ik niet in vraag, net zomin als bij de andere genoemde cases. De tijd zal uitmaken wat de waarheid is, met al haar schakeringen en nuances. Wat ik wel in vraag stel is de manier waarop dat allemaal gebeurt. 

'Ik kan me niet van de indruk ontdoen dat – na de ‘middenvelders’ en Gutmenschen – nu ook de kunstwereld geviseerd wordt, die zogenaamde linkse kerk van multi-culti-graaiers uit subsidiepotten enzovoort'

En dat heeft te maken met een verschijnsel dat al een tijdje opgang maakt in de media: de verdoezeling van de scheidingslijn tussen verslaggeving en opinie. Als ex-journalist voor onder meer De Morgen, Knack en de (toenmalige) Financieel-Economische Tijd, en nu als uitgever van een klein kunsttijdschrift, vond ik dat essentieel: verslag en opinie dienen gescheiden. Hier de feiten, elders je mening. Dat is totaal losgeslagen: de framing vandaag is dat, als je zo’n bericht over De Pauw-De Zegher-Elias-Tuymans-Fabre en al die nog gaan volgen leest/hoort/ziet, ze de facto al schuldig verklaard zijn. Wie ooit hun al dan niet vermeende zonden zal witwassen en een rectificatie zal publiceren, who cares?

Dat is het gevolg van een van de meest complexe problemen vandaag in de wereld – na de klimaatdreiging, de oorlogen in Syrië en omgeving, de transmigranten, Orban en co, kiezen tussen het zomer- of winteruur, meer en betere fietspaden enzovoorts: de #MeToo-ellende. Het is een ontzettend complexe materie, Harvey Weinstein heeft onmiskenbaar een en ander in gang gezet. De hele problematiek schreeuwt om nuance. Maar, om op bovengenoemde cases terug te komen: ik kan me niet van de indruk ontdoen dat – na de ‘middenvelders’ en Gutmenschen – nu ook de kunstwereld geviseerd wordt, die zogenaamde linkse kerk van multi-culti-graaiers uit subsidiepotten enzovoort. Waarom sprong de hele mediawereld op één en dezelfde dag op de brief in Rekto:Verso? Hoe was dat georkestreerd?

Overigens, met graagte toegegeven: behalve Bart De Pauw heb ik beroepsmatig regelmatig contact gehad met de vier andere case-figuren. Ik heb de impact van de mediastorm meegemaakt bij elk van hen. Het resultaat is angstaanjagend. Ziet dus toe dat het u, in welke hoedanigheid dan ook, nooit overkomt. Zelfs als u totaal onschuldig bent.