Planten panda's zich binnenkort vlotter voort dankzij Gentse onderzoekster?

Een zwangerschapstest voor panda's. Het klinkt belachelijk, maar het zou wel een groot verschil kunnen maken. Dat meent Jella Wauters (34). De onderzoekster dierengeneeskunde kampeerde de afgelopen twee jaar een paar keer in de pandagrot van Pairi Daiza. Daar volgden zij en haar team Hao Hao, de vrouwelijke reuzenpanda die in 2014 vanuit China werd overgevlogen, op. Of beter, ze volgden haar hormoonspiegel op. 

Omdat de dieren maar vierentwintig tot achtenveertig uur vruchtbaar zijn per jaar, is het handig om een piek aan oestrogeen en een daaropvolgende eisprong vast te stellen. Maar het is dus een huzarenstukje, net als de zwangerschap, aldus Wauters. "Het is zeer moeilijk om te achterhalen of de conceptie geslaagd is. Het duurt maanden eer de embryo ingenesteld is. Daar komt bij dat heel veel dieren schijnzwanger zijn, en dat bij een miskraam de foetus wordt geabsorbeerd."

Scheuten

Wauters meent dat de hormooncurves die ze de afgelopen jaren bij Hao Hao in Pairi Daiza en daarna bij nog twee panda's in Schotland en Frankrijk kon opstellen, tot een vrij simpele test kunnen leiden. Die zou, door middel van urinestalen, voorspellingen kunnen maken over de loopsheid, de dracht en de bevalling van de dieren. 

"Met deze informatie kan het hele proces vergemakkelijkt worden. In plaats van dagdagelijks te monitoren zou je dan op drie momenten op een jaar kunnen testen." Door de test zouden die zwangere dieren ook nog beter verzorgd kunnen worden. "Als we zeker weten dat ze drachtig zijn, kan hun bamboedieet sneller aangepast worden, bijvoorbeeld door sneller jonge scheuten toe te voegen. Hierdoor vergroten de overlevingskansen van de jongen", aldus Wauters.

De UGent-onderzoekster werkte voor haar onderzoeksproject samen met Chinese en Schotse collega's, maar is wel als enige Belgische genomineerd voor de 'Giant Panda Global Awards' die wereldwijd de mooiste pandaprojecten bekronen. 

"De wetenschappelijke kennis over de voortplanting komt de toekomst van de dieren ten goede", verklaart initiatiefnemer Jeroen Jacobs. "Het onderzoek van Wauters past daar volledig in." De Gentse neemt het in de nieuwe categorie ‘beloftevolle jonge buitenlandse onderzoekster van het jaar’ op tegen vier buitenlanders, uit Canada, de Verenigde Staten en Schotland. Op 8 februari zijn alle 300.000 stemmen geteld en raakt de winnaar bekend. 

Maar award of niet, Wauters is vooral blij dat geld voor het verdere onderzoek is vrijgemaakt. Ze hoopt dat de voorspellende test er over vier jaar zal zijn.

Niet meer ernstig bedreigd

Vraag is, is zo'n test nog nodig? In 2016 raakte immers bekend dat de reuzenpanda's het erg goed doen. Zo goed zelfs dat ze door de Internationale Unie voor de Conservatie van de Natuur na 25 jaar van de "rode lijst" zijn afgehaald en hun status van "ernstig bedreigd" naar "kwetsbaar" is aangepast. De populatie wordt geschat op zo'n 2.060 dieren.

"Maar de dieren blijven wel nog steeds in hun voortbestaan bedreigd. Hun natuurlijke habitat raakt steeds meer aangetast", stelt bioloog Dirk Draulans. De mens is daarvoor verantwoordelijk volgens hem. "Gezien wij de voortplanting van deze dieren in het gedrang hebben gebracht, moeten we op zijn minst onderzoek doen naar manieren om dat recht te rekken."

Het is trouwens Pairi Daiza die de ontwikkeling van de test sponsort. Vraag is: doet die investering niet vooral haar eigen dierenpopulatie en bezoekersaantallen groeien? 

Wauters besluit stellig: "Pandaonderzoek komt niet alleen panda's en de dierentuinen waar ze verblijven en gekweekt worden ten goede. Er zijn heel veel andere soorten met gelijkaardige problemen die met deze kennis gebaat kunnen zijn." Volgens haar kennen de pangolin, een met uitsterven bedreigd schubdier, en de ijsbeer ook een bijzonder moeizame voortplanting. "Met het ontrafelen van de fysiologie zullen op termijn ook andere dieren in het wild gebaat zijn."