Hackers helpen boer een handje

Utrecht

‘Hij heeft nog net niet aan elke koe een smartphone hangen’, grapt Kishan Chamman van het Amsterdamse softwarebedrijf Eli5. Chamman is verrast over de hoge automatisering van de boerderij van Jan Dirk van Mourik. Zojuist heeft de melkveehouder uit het Friese Winsum een groep hobbyhackers in de Jaarbeurs verteld  hoe hij zijn tweehonderd koeien met melk- en voerrobots bedient en ze met zijn smartphone in de gaten houdt. ‘We weten meer over onze koeien dan over onszelf’, legt hij uit. ‘Maar kunnen we die data nog slimmer gebruiken om op tijd een afwijking bij een koe te vinden?’

De meeste aanwezige hackers – veelal jonge app-ontwikkelaars – hebben in hun leven nauwelijks een boerderij van binnen gezien. Toch mochten ze afgelopen weekend bij de Cow Hackathon, onderdeel van het jaarlijkse evenement Bright Day, hun hersens kraken op de ­datanoden van de melkveehouder.

koedossier

Zo’n tien teams hebben zich op initiatief van de Nederlandse Zuivelorganisatie en de Land en Tuinbouw Organisatie (LTO) verzameld in een tent met kunstgras en nepkoeien. ‘Data zijn data’, zegt Chamman, die medische informatiekunde heeft gestudeerd en meestal voor de zorgsector ‘hackt’. ‘Het is kunst om in korte tijd iets nuttigs te ontwikkelen.’

Met hulp van internet, de aanwezige melkveehouder en diens datalijsten met gegevens over koegewicht, melkproductie en temperatuur. ‘We kunnen zo een elektronisch koedossier opstellen’, grapt Chamman. Anders dan in de zorg speelt privacy in de landbouw veel minder een rol, is zijn indruk. Chamman werkt aan een soort app die boeren informeert of ze hun koeien moeten bijvoederen bij bepaalde weersomstandigheden, ‘zodat de melkproductie optimaal blijft’.

Want daar draait het om, zegt Van Mourik die de ict’ers bijspijkert over het boerenbedrijf. ‘Hoe gezonder de koe, hoe meer zij produceert.’ Hem wordt de hemd van het lijf gevraagd. ‘Een boer wil zo vroeg mogelijk weten wanneer een koe ziek gaat worden en wat hij dan moet doen’, legt hij twee Indiërs uit. Zij willen een ‘waarschuwingsapp’ ontwikkelen, maar willen weten welke factoren de melkproductie beïnvloeden.

stedelijke problemen

Het was niet eenvoudig de techneuten warm te krijgen voor deze agrarische hackathon, zegt Tom van Arman, die vaker hackathons organiseert en de teams heeft gemobiliseerd uit de Amsterdamse ict-gemeenschap. ‘Koeien hacken, hoezo?’, was de aanvankelijke reactie.

‘Programmeurs en boeren staan mijlenver uiteen’, zegt Van Arman. Meestal houden ze zich bezig met stedelijke problemen rondom mobiliteit, infrastructuur of toerisme. Maar volgens de Amerikaan – zelf opgegroeid op een boerderij – zijn beide partijen een ‘goudmijn’ voor elkaar. De Nederlandse landbouw is ‘groot geworden door automatisering’, maar kan nog efficiënter en duurzamer worden ingericht, vindt hij. ‘Programmeurs beseffen nauwelijks dat hier goed geld te verdienen valt.’

Lang niet iedere boer staat net zo open als Van Mourik voor robotisering, geeft Van Arman toe. ‘Maar wel als het ze tijd en geld bespaart.’ De gemiddelde melkveehouder is inderdaad afwachtend, zegt ook Van Mourik. ‘Hij kijkt eerst wat de ander doet. Een kwart gebruikt misschien een melkrobot. Maar een boerderij runnen zonder computer is echt verleden tijd. En door de automatisering hoef ik niet langer om drie uur op te staan.’

algoritme

De hackathon levert hem misschien ‘niet meteen morgen’ iets op. ‘Maar ik ben vooral nieuwsgierig hoe mensen buiten mijn sector agrarische data analyseren en daar kennis uithalen. Ik doe zo nieuwe inzichten op.’

Een tafel verderop broedt een groepje op een zelflerend algoritme voor een op elke koe afgestemd dieet. Een andere data-analist wil weten of een uierontsteking is te voorspellen aan de hoeveelheid melk die de uier produceert. Ze grasduint door de data die ze van Van Mourik heeft gekregen en schiet hem onophoudelijk aan.

Eigenlijk is er een boer per team nodig, verzucht ze. ‘Dan pas kun je zijn problemen helemaal goed begrijpen.’ <